Żurawki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja żurawek

Żurawki to rodzaj botaniczny obejmujący około 50 gatunków – wszystkie pochodzą jednak z Ameryki Północnej. Jako rośliny skalnicowate są to co prawda krewne agrestu, nie dają jednak pysznych owoców, tylko urocze kwiaty, zwane w języku angielskim koralowymi dzwonkami. Żurawki zdobyły sobie uznanie ogrodników na całym świecie przede wszystkim dzięki niezwykle długiemu okresowi kwitnienia.

Łacińska nazwa żurawki – Heuchera – pochodzi od nazwiska niemieckiego botanika i lekarza żyjącego w XVII w., Johanna Heinricha von Heuchera. W stanie dzikim rośliny występują przede wszystkim w lasach i na zboczach skalistych gór, ale w ogrodach stały się uniwersalną ozdobą zagonów o charakterze okrywowym. Poza eleganckimi kwiatami żurawki charakteryzują się bowiem barwnym listowiem, które może nawet przyjmować odcienie fioletu i purpury, a przy tym jest dość rozległe.

Żurawki są bylinami i tworzą dość szerokie kępy dużych, klapowatych liści wznoszących ok. 30 cm nad ziemią. Z ich środka wystają liczne wiotkie łodygi, na końcach których pojawiają delikatne, ale dobrze widoczne dzięki swemu ubarwieniu groniaste kwiatostany złożone z eleganckich dzwoneczków. Co zaś najważniejsze, liście żurawek są zimozielone i przez cały rok cieszą oczy fantastycznymi kolorami, a same kwiaty, osiągające do 70 cm wysokości, kwitną nieprzerwanie przez czerwiec i lipiec. W ciągu ostatnich dwóch dekad profesjonalni hodowcy stworzyli dziesiątki nowych odmian różnych gatunków Heuchera, które zachwycają nie tylko kolorami, ale także kształtem i wielkością kwiecia, jak również teksturą liści.

Żurawki – wymagania glebowe

Żurawki preferują glebę lekką, dobrze przepuszczalną, o neutralnym odczynie pH. Tolerują lekko kwaśne podłoże, ale nie służy im mocno zakwaszona ziemia. Unikać należy także gliniastej gleby, mającej tendencję do zatrzymywania wilgoci zimą. Z powodu tych wymagań wielu ogrodników przygotowuje dla żurawek podwyższone zagony, umożliwiające łatwy dostęp powietrza, oraz wyposażone w warstwę drenażu.

Jeżeli chodzi o poziom nasłonecznienia, to, jako rośliny leśne, żurawki najlepiej czują się na stanowiskach zapewniających sporo cienia, z 3-4 godzinną ekspozycją na słońce w ciągu dnia, najlepiej w godzinach przedpołudniowych. Tylko niektóre odmiany znoszą dobrze pełne nasłonecznienie.

Sadzenie i uprawa żurawek

Żurawki można uprawiać poprzez wysiew nasion lub gotowe sadzonki do nabycia w sklepach ogrodniczych. Te pierwsze wysypujemy jesienią do skrzyni z ziemią, idealnie trzymanej w warunkach szklarniowych i czekamy na wzejście małych roślinek, które następnie rozsadzamy do donic. Wiosną możemy gotowe sadzonki przenieść na rabatę. W tym celu wykopuje się jamy o objętości 2-3 razy większej niż bryła korzeniowa rośliny i miesza podłoże z organicznym kompostem, a także piaskiem, jeśli ziemia jest gliniasta. Idealna głębokość sadzenia, to taka, w której wszystkie korzenie schowane są pod powierzchnią ziemi, ale dolne liście wznoszą się kilka centymetrów nad nią. Pomiędzy poszczególnymi roślinami należy zachować przynajmniej 40-centymetrowe odstępy. Po posadzeniu zagon warto obficie podlać.

Po przekwitnięciu kwiatów poleca się ściąć całe łodyżki, co nie tylko poprawia estetykę zagonu, ale także stymuluje czasem drugą falę kwitnienia. Poza tym żurawki wymagają okresowego dzielenia kępy, w przeciwnym bowiem razie tracą na zdrowiu i urodzie – zabieg ten warto połączyć z rozmnażaniem rośliny (patrz niżej).

Podlewanie i nawożenie żurawek

Żurawkom nie potrzeba dużych ilości wody – większość odmian dobrze znosi nawet okresową suszę. W ciągu lata, kiedy temperatury są wysokie a nasłonecznienie intensywne, poleca się podlewać rośliny raz w tygodniu, kierując strumień wody bezpośrednio do gliny. Jesienią i zimą nie podlewamy wcale. W utrzymywaniu wilgoci w podłożu pomaga cienka warstwa mulczująca z kory.

Żurawki nie mają wielkich wymagań odżywczych. Dobrze powodzi się im w żyznej ziemi i nie potrzebują regularnego nawożenia. Każdej wiosny jednak, warto wokół rośliny rozsypać cienką warstwę kompostu, a następnie przykryć ją nową warstwą kory.

Rozmnażanie żurawek

Wielu ambitnych ogrodników rozmnaża żurawki z nasion pozyskanych z przekwitłych kwiatów. Wystarczy je po zbiorze lekko przesuszyć i jesienią jeszcze wysiać do skrzyni. To dość skuteczny sposób rozmnażania, ale należy pamiętać, że atrakcyjne odmiany będące wynikiem krzyżówek między gatunkami, nie płodzą takiego samego potomstwa.

Aby rozpropagować żurawki w identycznej postaci można jednak przeprowadzić podział kępy, który, jak już wspomnieliśmy, jest wręcz wskazany, aby odmłodzić roślinę. Podziału dokonujemy co 3-4 lata bez konieczności wykopywania całej żurawki. Wystarczy ostrym szpadlem odciąć część liści razem z korzeniami i przenieść do wykopanej uprzednio jamy. Podziału można dokonywać zarówno wiosną, jak i jesienią, ale w chłodniejszych miesiącach warto nowe rośliny umieścić na jakiś czas w donicach trzymanych pod dachem. Niektórym ogrodnikom udaje się wręcz rozmnażanie rośliny z pojedynczego liścia dolnego, odciętego wraz z częścią korzeni.

Ochrona żurawek

Żurawki są mrozoodporne i nawet w polskich ogrodach utrzymują przez całą zimę swoje barwne listowie. Ważne, aby go o okresie chłodu nie ścinać i nie przerzedzać, gdyż spełnia ono także funkcję ochronną dla korzeni. Każdej wiosny usuwamy z roślin zniszczone mrozem, słabsze liście. Młode roślinki dla bezpieczeństwa lepiej jest przykryć suchymi liśćmi na zimę.

Żurawek rzadko dotyczą problemy ze szkodnikami czy chorobami. Stosunkowo najczęściej mamy do czynienia z rdzą objawiającą się pomarańczowymi plamami na spodzie liści. Należy je wówczas oberwać, a roślinę spryskać całą preparatem grzybobójczym. Nadmiar wilgoci może również doprowadzić do rozwoju szarej pleśni – postępowanie jest wówczas to samo.

Żurawki w ogrodzie

Północnoamerykańscy Indianie stosowali korzenie żurawek do hamowania krwawień, leczenia urazów, wrzodów i hemoroidów. Faktycznie w tkance podziemnej obecne jest wysokie stężenie tanin o działaniu ściągającym.

Dziś żurawki są dla nas jednak przede wszystkim efektowną ozdobą ogrodu. Fantastycznie prezentują się zwłaszcza podwyższone zagony w kształcie wysp, pokryte różnobarwnymi odmianami żurawek. Ale można je również sadzić w towarzystwie innych gatunków – ze względu na upodobanie do częściowego zacienienia poleca się przede wszystkim hosty, turzyce i paprocie. Zwolennikom kolorystycznej klasyki proponuje się natomiast zestawianie purpurowych odmian żurawek z czerwonym jaworem japońskim lub czerwonym perukowcem podolskim.

Żurawki można również ścinać do kompozycji bukietowych, zwłaszcza w towarzystwie bardziej wyraźnych kwiatów o kontrastujących barwach.

Ciekawe odmiany żurawek

Uprawa żurawek jest o tyle ciekawa, że do wyboru mamy naprawdę zatrzęsienie gatunków i odmian, a każdy zakup bywa przyjemną niespodzianką. W ogrodnictwach najczęściej sprzedaje się żurawki krwiste o czerwonych kwiatach (Heuchera sanguinea), żurawki amerykańskie (Heuchera americana) z posrebrzanymi liśćmi, niższe żurawki drobnokwiatowe (Heuchera micrantha) oraz ciekawą hybrydę żurawki krwistej, żurawkę drżączkowatą (Heuchera ×brizoides) o stosunkowo dużych, białych lub różowych kwiatach.

Do najbardziej atrakcyjnych i popularnych kultywarów należą przede wszystkim:

• „Palace Purple” – żurawka o eleganckich ciemnych, ale zgaszonych liściach.
• „Caramel” z niezwykłymi pomarańczowymi liśćmi.
• „Melting Fire” o żywoczerwonych, dużych liściach z delikatnymi białymi kwiatami.
• „Delta Dawn” o czerwonych liściach z zielonymi obwódkami.
• „Amber Waves” o bursztynowych liściach.
• „Electric Lime” o soczystych, limonkowych liściach”.

Tą listę można by ciągnąć dalej – jeśli więc starczy miejsca w ogrodzie, zdecydowanie warto kupić kilka różnych, najlepiej kontrastowych okazów i stworzyć z nich zjawiskowy zagon, który będzie cieszył oczy przez okrągły rok.