Pieczarka szarołuskowa (Agaricus moellerii)

Wstęp

Pieczarka szarołuskowa (Agaricus moellerii) to grzyb trujący z rodzin pieczarkowatych Agaricaceae. Należy do sekcji (podrodzaju) pieczarek żółtawych (karbolowych) Xanthodermati, z których większość jest niebezpieczna dla ludzi, powodując wymioty i biegunki.

Sezon

Owocniki pieczarki szarołuskowej spotyka się od lipca do października lub listopada.

Występowanie

Pieczarkę szarołuskową obserwowano na Wyspach Kanaryjskich, w Europie i Ameryce Północnej. W niektórych krajach to całkiem pospolity grzyb, spotykany w lasach liściastych różnego typu, ogrodach, parkach miejskich i na cmentarzach.

Wygląd

Owocniki pieczarki szarołuskowej o trzonie grubym na 1,0-1,5 cm, a wysokim na 4-16 cm i sporych, mięsistych kapeluszach, o 5-12 cm średnicy.

Blaszki o regularnej tramie, nie przyrośnięte do trzonu, cienkie, gęsto wyrosłe. U młodych owocników pieczarki szarołuskowej (p. Moellera) są wręcz białe (co sprzyja myleniu jej z muchomorami), u średnich zaś różowo-szare, nadal dość jasne. Dopiero u starszych egzemplarzy przybierają typową dla rodzaju Agaricus barwę ciemnego brązu, a nawet atramentowej czerni.

Nóżka biała, w dotyku jedwabista, cylindryczna, rozszerzająca się u podstawy, ale nie tworząca wyraźnej bulwy. Opatrzona jest trwałym pierścieniem, żółknącym nieco po uszkodzeniu.

Miąższ kremowobiały. Woń bywa słabo wyczuwalna. Bywa też mocniejsza, wyraźnie przypomina wówczas fenol (karbol) lub niektóre typy tuszów i atramentów.

Wysyp zarodników ciemnobrązowy jak u wielu innych pieczarek, także tych jadalnych. Spory p. szarołuskowej szeroko jajowate, pozbawione pór rostkowych, gładkie, mierzą 5-7 × 3,5-5 µm.

Pieczarkę szarołuskową można pomylić z pieczarką karbolową Agaricus xanthodermus, płaską A. placomyces, brunatnołuskową A. phaeolepidotus albo najmłodszymi, najdelikatniejszymi owocnikami muchomora jadowitego Amanita virosa lub sromotnikowego A. phalloides. Pieczarka karbolowa jest w Polsce znacznie częstsza od szarołuskowej, blaszki ma od początku różowe, mocniej cuchnie fenolem lub atramentem, intensywniej zmienia kolor na żółty lub ochrowy po uszkodzeniu, a jej smak pogarsza się w miarę gotowania. Pieczarka szarołuskowa odbiega od równie rzadkiej w Polsce, znanej tylko z Ojcowskiego Parku Narodowego, p. płaskiej wydalaniem żółtych bądź brunatnych kropel z pierścienia i osłony blaszek. Pieczarka brunatnołuskowa jak sama nazwa wskazuje ma łuski brązowe, a nie szarawe, poza tym brązowo obrzeżony od środka pierścień. Muchomory mają cały czas obłócznię koloru białego.

Właściwości

Pieczarka szarołuskowa jest trująca. Pieczarki żółtawe (karbolowe) różnią się od smacznych i zdrowych krewniaczek smrodem fenolu, którego wodne roztwory zwano też karbolem. Pamiętać jednak trzeba, że ta reguła dotyczy wyłącznie pieczarek, natomiast wiele innych rodzajów grzybów obejmuje gatunki jadalne i gatunki trujące o niemal tym samym zapachu i smaku na surowo.

U toksycznych pieczarek żółtawych (karbolowych), podobnie jak u czernidłaków, alkohol wzmaga działanie toksyn na ludzki organizm.

Zastosowanie

Brak znanych zastosowań tejże pieczarki szarołuskowej.