Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus)

Wstęp

Soplówka jeżowata to bardzo rzadki, ściśle chroniony w Polsce grzyb z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae), uprawiany na Dalekim Wschodzie, co raz częściej spotykany w sklepach ze zdrową żywnością i nielegalnych hodowlach w Polsce.

Sezon

Soplówka jeżowata zawiązuje owocniki latem i jesienią, w Polsce zasiedla głównie buki lub dęby, tak martwe drewno czy stojące złomy, jak i żywe drzewa.

Występowanie

Soplówka jeżowata rośnie dziko w Eurazji, jest też hodowana w Chinach i Japonii.

Wygląd

Soplówki jeżowate odznaczają się poduchowatymi, rzadziej strzechowatymi plechami, mierzącymi zwykle 8-20cm, wyjątkowo 30 cm, przyrośniętymi do drzew bokiem lub bulwiastym, drewniejącym trzonem. Barwa „lwiej grzywy” zmienia się z czasem: w młodości śnieżnobiała, później kremowobiała, żółta, żółtosina, u najstarszych owocników brązowa z ochrowym odcieniem.

Owocniki s. jeżowatej obsypane są gęsto kolcami długimi na 2-6 cm, a szerokimi przy podstawie na 1,5-2,0 mm. Barwa kolców także zmienia się z wiekiem: od białawożółtej, przez śmietankową, do pomarańczowej lub beżowosiwej.

Miąższ owocników biały, zwarty ale dziurkowany, nieco włóknisty, o przyjemnym grzybowym zapachu oraz słodkawym smaku.
Wysyp zarodników soplówki jeżowatej biały. Zarodniki amyloidalne, drobno kropkowane, gładkie bądź nieznacznie szorstkie, mierzą 5-6 x 4-5 µm.

Soplówkę jeżowatą trudno pomylić z innymi grzybami. Stosunkowo najpodobniejsze są jej krewniaczki: soplówka bukowa i jodłowa.

Właściwości

W Polsce za jadalne uważa się jedynie młode, niezdrewniałe i nierobaczywe owocniki „baraniej głowy”. Tradycyjna medycyna Dalekiego Wschodu oraz europejskie nurty medycyny alternatywnej przypisują jej zbawienny wpływ na układ nerwowy, hormonalny, odpornościowy i trawienny. Ma hamować rozwój nowotworów, obniżać poziom cholesterolu, odmładzać, zwiększać odporność, leczyć nudności, wzdęcia, nieżyty i refluks żołądka, a co więcej opóźniać menopauzę u kobiet, a potem łagodzić jej przebieg, zapobiegać depresjom, polepszać samopoczucie i zwiększać zdolność koncentracji. Medycyna akademicka Zachodu na razie nie potwierdza tych rewelacji, trwają jednak wytężone prace nad wykorzystaniem s. jeżowatej do walki z chorobami Alzheimera i Parkinsona.

Zastosowanie

W Azji Wschodniej oraz chińskich i japońskich restauracjach USA i Europy serwuje się niekiedy s. jeżowatą usmażoną w oliwie z oliwek do chrupkości, a następnie polaną sake bądź winem, w towarzystwie dalekowschodnich makaronów, glonów i ziół. W smaku ma być słonawa i nieco orzechowa, niczym solone fistaszki.

Soplówkę jeżowatą hoduje się w pojemnikach plastikowych lub szklanych, wypełnionych słomą ryżową, makulaturą, trocinami, kaczanami kukurydzy, wytłokami po trzcinie cukrowej, odpadami bawełnianymi z przemysłu tekstylnego, domieszkowanymi otrębami pszennymi, gipsem i sacharozą. Najgroźniejsze szkodniki dla tych upraw to pleśnie Trichoderma oraz larwy muchówek ziemiórków Sciaridae.

Soplówka jeżowata – pytania i odpowiedzi

Jakie zastosowanie mają grzyby barania głowa?

Ich przeznaczenie jest wielorakie – w zależności od kraju i kultury sięga się po nie w celach kulinarnych, do produkcji suplementów diety i kosmetyków czy jako dodatek do ciepłych napojów.

Jak smakuje soplówka?

Słonawo-orzechowy posmak czyni z niej bardzo smaczny gatunek.

Gdzie występuje barania głowa?

Grzyb jest spotykany głównie na terenach górskich, przede wszystkim w lasach Bieszczad i w Pieninach.