Kukurydza – opis, właściwości i zastosowanie. Zboże kukurydza ciekawostki
Zjadamy ją niemal codziennie. Kukurydza jest w płatkach śniadaniowych, tortilli, oleju, mące, a nawet w piwie czy whiskey. Mimo że kukurydza kojarzy nam się głównie z pop-cornem, który z dodatkiem soli i masła pochłaniamy podczas kinowych seansów, kukurydza jest zbożem o imponującej historii, wielkim znaczeniu gospodarczym i bogatych wartościach odżywczych. Jednakże czy chrupka zrobiona z kukurydzy może w aktywny sposób wpłynąć na poprawę naszego zdrowia? Niekoniecznie. Dlatego, aby w pełni wykorzystać potencjał tej rośliny, powinniśmy wprowadzić do naszej diety kukurydzę cukrową.
- Podręcznikowa kukurydza i jej światowe odmiany
- Kukurydza – uprawa i jej znaczenie gospodarcze
- Mitologia kukurydzy
- Modyfikacje genetyczne i fenomen Glass Gem
- Kaloryczna i zdrowa kukurydza
- Kukurydza dobra na trawienie i niewskazana dla cukrzyków
- Wartość kukurydzianej luteiny
- Dla zdrowego serca kukurydza
- Zdrowa skóra i obrona przed rakiem dzięki kukurydzy
- Kukurydza to nie tylko pop-corn
Kukurydza zwyczajna (Zea mays) należy do rodziny traw i jest rośliną jednoroczną. Powszechnie uznaje się ją za zboże i wyróżnia ponad 200 typów. Podgatunki różnią się między sobą budową ziarniaków oraz kłosa w kolbie. Do tych, które mają największe znaczenie gospodarcze należą: kukurydza zwyczajna (twarda), kukurydza koński ząb (pastewna), kukurydza pękająca o formie perłowej lub ryżowej i kukurydza cukrowa. Przez ludzi, jako warzywo, spożywana jest odmiana cukrowa. Jej część jadalną stanowią nasiona umieszczone w kolbach o długości max. 20 cm.
Podręcznikowa kukurydza i jej światowe odmiany
Idealna kukurydza jest okryta jasnozielonymi liśćmi i ma śliskie długie włosy. Ziarna powinny być gładkie i ściśle do siebie przylegające. Najpopularniejszą odmianą kukurydzy jest biała i żółta. Inne – czerwone lub niebieskie – można spotkać np. w Afryce. Uznaje się, że dziko rosnąca odmiana tej rośliny nigdy nie istniała. Pierwsza kukurydza powstała w wyniku skrzyżowania przez człowieka naturalnie rosnących traw. Co ważne dla rolników – mimo że „złoto Indian” wywodzi się ze strefy podzwrotnikowej – bardzo dobrze adaptuje się w klimacie umiarkowanym.
Kukurydza – uprawa i jej znaczenie gospodarcze
Obecnie uprawia się takie odmiany kukurydzy, które są przeznaczone na paszę dla zwierząt, zbożowe (do produkcji mąki i kaszy) oraz kukurydzę cukrową, znaną jako warzywo. Zbiór cukrowej kukurydzy przypada na sierpień i wrzesień. Kolby ścina się etapami – w miarę dojrzewania. Idealne ziarna odmiany żółtej powinny mieć barwę kanarkową oraz być miękkie i soczyste w smaku. W przypadku odmiany białej – wzorcowy jest perłowy kolor nasion i słodki smak.
W naszym klimacie kukurydza jest jedną z najszerzej wykorzystywanych roślin. Uprawiane obecnie w Europie Środkowej i w Polsce odmiany mieszańcowe są przystosowane do wzrostu w panujących warunkach, dzięki wykorzystaniu poprawnych metod agrotechnicznych, takich jak np. terminowy i wczesny siew. Kukurydza ma szerokie zastosowanie w przemyśle cukierniczym, piekarniczym, piwowarskim, olejarskim i paszowym. Co więcej, roślina ta jest również używana jako surowiec w przemyśle papierniczym i posiada ogromny potencjał w produkcji bioenergii (np. biomasa). Wytwarza się z niej też mąkę, kaszę, otręby i słynne płatki kukurydziane (corn flakes). Mąka powstała z tej rośliny jest idealnym produktem dla alergików i chorych na celiakię, ponieważ nie zawiera glutenu w swoim składzie. Z kolei olej kukurydziany wytwarzany z zarodków jej nasion jest doskonałym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jak widać, kukurydza ma obecnie ogromne znaczenie gospodarcze. Czy od zawsze była dla nas tak ważna?
Mitologia kukurydzy
Istnieje wiele baśni i legend na temat powstania tej rośliny. Jedna z nich, wywodząca się z wierzeń Majów, podaje, że bogowie ulepili człowieka z krwi i kukurydzy! Powszechnie uznaje się jednak, że to słoneczne warzywo pochodzi z Ameryki Łacińskiej, choć okoliczności jego powstania nadal owiane są tajemnicą. Badania wykazują, że kukurydza była uprawiana na terenie Meksyku aż 9000 lat temu. Uważano ją za roślinę świętą i traktowano jak obiekt kultu. Chociaż niektóre źródła podają, że warzywo znano już w starożytnym Rzymie, w świadomości masowej dominuje pogląd, że zostało ono sprowadzone do Europy przez Krzysztofa Kolumba. Kiedy wielki odkrywca w XV wieku dotarł na tereny zamieszkane przez Indian, zastał rozległe uprawy kukurydzy, które obejmowały teren od dzisiejszej Kanady do Patagonii. Nazwał ją „mais”, od oryginalnego indiańskiego określenia „machiz”. Wkrótce niewielkie jej ilości przetransportowano do Hiszpanii. Jednym z dowodów na to, że była ona wtedy znana Europejczykom jest szkic z wizerunkiem tej rośliny zamieszczony w Zielniku Leonarda Fuchsa z 1542 roku.
Na początku wieku XVI mieszkańcy Portugalii, drogą handlu, dostarczyli warzywo do Afryki i do Indii, skąd trafiło do Turcji, Rosji, Gruzji i Węgier, a stamtąd – na przełomie XVII i XVIII wieku – do Polski. Sama nazwa „kukurydza” pochodzi od węgierskiego słowa „kukuruc”. Jedną z ciekawostek dotyczących historii tej rośliny jest fakt, że najpopularniejsza kinowa przekąska – popcorn – została odkryta już przez rdzennych mieszkańców Ameryki Południowej!
Modyfikacje genetyczne i fenomen Glass Gem
Obecnie kukurydza, ze względu na swoją popularność, należy do roślin, które modyfikuje się genetycznie na masową skalę. W Stanach Zjednoczonych aż 80 proc. wyprodukowanego surowca jest poddane genetycznym zmianom. Jednakże ludziom udaje się uzyskiwać nowe odmiany także dzięki starannej selekcji nasion. Parę lat temu, na przestrzeni ogrodniczej blogosfery, pojawiły się zdjęcia niebywałej urody odmiany kukurydzy o nazwie Glass Gem („Szklany Klejnot”). Kolorowe, opalizujące nasiona tworzące kolbę przywodziły na myśl roślinę z przyszłości. Okazało się, że owa „magiczna” wariacja jest dziełem rolnika z Oklahomy – Carla Barnesa. Po wielu latach wysiewania nasion o odpowiednich kształtach i kolorach udało mu się osiągnąć zamierzony efekt. Odmiana kukurydzy, która zachwyciła świat jest obecnie własnością firmy Native Seeds/SEARCH, która zajmuje się handlem jej cennymi nasionami.
Kaloryczna i zdrowa kukurydza
Kukurydza jest dosyć sycąca – w 100 g ziaren mieści się aż 110 kalorii. Składa się w 70 proc. z węglowodanów, 15 proc. białka i 8 proc. tłuszczu. Jeśli jednak nie jesteśmy na diecie redukcyjnej, możemy się nią zajadać bez oporów, zwłaszcza, że jest bardzo zdrowa. Zawiera bogaty zestaw witamin – witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C, D, E i L (kwas antranilowy). W jej ziarnach znajdziemy też soli mineralnych – cynk, fosfor, jod, magnez, miedź, potas, selen, sód, wapń i żelazo.
Kukurydza dobra na trawienie i niewskazana dla cukrzyków
Kukurydza cukrowa jest cennym źródłem błonnika. 100 g jej ziaren zawiera w sobie 2 g tych substancji. Co więcej, są one nierozpuszczalne, czyli nie mogą zostać zniszczone przez soki trawienne. Dzięki temu działają oczyszczająco na jelita, wspierają odchudzanie, a także chronią przed zaparciami. W połączeniu ze złożonymi węglowodanami obecnymi w kukurydzy błonnik pomaga regulować poziom cukru we krwi. Jednak roślina ta, podobnie jak ryż czy ziemniaki, ma wysoki indeks glikemiczny, co powoduje, że osoby chore na cukrzycę powinny ograniczyć jej spożycie do minimum.
Wartość kukurydzianej luteiny
Kukurydza jest bogatym źródłem antyoksydantów. Obecna w niej luteina pomaga utrzymać nasz wzrok w dobrym stanie i zmniejsza ryzyko wystąpienia zwyrodnienia plamki żółtej. Ponadto, spożywanie produktów zawierających w sobie luteinę zaleca się także kobietom w ciąży, z racji tego, że związek ten wspiera odpowiedni rozwój płodu.
Dla zdrowego serca kukurydza
Zawarty w kukurydzy kwas foliowy nie tylko sprawia, że przyszłe matki powinny ją umieścić w swojej diecie, aby zapewnić swojemu dziecku prawidłowy rozwój. Wykazuje on także dobroczynne działanie na nasz układ krążenia, biorąc udział w metabolizmie aminokwasów, w tym homocysteiny. Odpowiednia podaż tego związku chroni nas przed chorobą wieńcową serca.
Zdrowa skóra i obrona przed rakiem dzięki kukurydzy
Kukurydza jest źródłem selenu, witaminy E oraz beta-karotenu – każdy z tych składników wykazuje silne działanie przeciwutleniające, chroniąc nasz organizm przed wolnymi rodnikami. Ponadto, zwiększają one odporność i sprawiają, że nasza skóra wygląda młodo. Badanie przeprowadzone przez naukowców z Luizjany wykazało, że społeczeństwa, w których na co dzień spożywa się kukurydzę i produkty z niej wytwarzane są mniej podatne na raka jelita grubego, piersi i prostaty. Prawdopodobnie za taki stan rzeczy odpowiada zawarty w tym warzywie barwnik – zeaksantyna. Należy on do grupy antyutleniaczy i potrafi blokować rozwój wolnych rodników, które mogą prowadzić do powstawania zmian nowotworowych.
Kukurydza to nie tylko pop-corn
Mimo że kukurydzę zjadamy bardzo chętnie i często pod postacią chrupek, popcornu, kaszy, płatków, chleba czy wafli, prawdziwy smak jej cukrowej odmiany nie towarzyszy nam tak regularnie. Może powinniśmy zmienić nasze przyzwyczajenia? Warzywo to jest bowiem wyśmienite po ugotowaniu w mleku albo podane z odrobiną masła. Kolby kukurydzy można też grillować albo tworzyć z jej ziaren zupy o kremowej konsystencji, z dodatkiem przypraw takich, jak np. kurkuma.
Jedną z ciekawszych i zdrowych propozycji podania kukurydzy cukrowej, pozwalającą wydobyć jej delikatny smak i aromat, jest serwowanie jej w wersji gotowanej, z dodatkiem świeżego szpinaku.
Składniki (porcja dla 2 osób):
- 1 duża kolba kukurydzy
- szpinak typu „baby” (70 g)
- sól himalajska
- masło
- oliwa z oliwek
- orzeszki pinii
Przygotowanie:
Kolbę kukurydzy gotujemy w osolonej wodzie przez ok. 5 minut. Gdy jeszcze jest gorąca, smarujemy ją oliwą z oliwek lub masłem i posypujemy, do smaku, solą himalajską. Następnie kroimy ją na średniej wielkości kawałki i układamy na liściach szpinaku (wcześniej przyprawionego solą i oliwą z oliwek). Całość możemy serwować z dodatkiem podsmażonych na patelni orzeszków pinii.
Smacznego!
- Lizzie Streit, MS, RDN, LD; "Is Corn Good for You? Nutrition Facts and More"; https://www.healthline.com/nutrition/is-corn-good-for-you; 2019-07-16;
- Zawn Villines; "Is corn healthful?"; https://www.medicalnewstoday.com/articles/324199.php; 2019-07-16;
- Tajamul Rouf Shah, Kamlesh Prasad and Pradyuman Kumar; "Maize—A potential source of human nutrition and health: A review"; Cogent Food & Agriculture (2016), 2: 1166995;
- Hayk S. Arakelyan; "Corn Nutrition and Health Benefits"; https://www.researchgate.net/publication/333021434_Corn_Nutrition_and_Health_Benefits; 2019-07-16;
kocham was
Tak się składa że dieta człowieka z cukrzycą to najlepsza dieta dla kaźdego, nawet najzdrowszego człowieka, w tym sportowców. Zatem wszyscy powinni zjadać mi minimalne ilości kukurydzy. Powiedzmy 6 kolb na rok.
Bardziej poważnie, nie znasz się, to się nie wypowiadaj.
no proszę, a myślałam, że kukurydza to tylko puste węglowodany :) sporo dowiedziałam się o niej też z artykułu w Food Forum. nie wiedziałam na przykład, że zawiera selen, słyszy się raczej, że orzechy brazylijskie są ich źródłem, dobrze więc o tym wiedzieć.