retencja wody
Retencja wody — Retencja wody (łac. retentio – zatrzymywanie) – okresowe wyłączenie znacznych ilości wody z cyklu hydrologicznego na skutek ich zatrzymania w zbiornikach wodnych (naturalnych i sztucznych), ciekach, lodowcach i pokrywie śnieżnej (retencja powierzchniowa) lub w gruncie (retencja podziemna); jeden z czynników bilansu wodnego.
Retencja wody obejmuje czasowe wyłącznie znacznych ilości wody z obiegu na skutek ich zatrzymania na obszarze zlewni. Woda może być retencjonowana w postaci pary wodnej (np. w glebie), opadów atmosferycznych (rosy, szronu, szadzi, deszczu, gradu, śniegu) oraz w postaci lodu.
Wielkość retencji na danym obszarze zależy od:
- czynników meteorologicznych,
- rzeźby terenu,
- rodzaju powierzchni gruntu,
- szaty roślinnej,
- działalności człowieka.
W zależności od sposobu i miejsca zatrzymywania wody wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje retencji – retencję powierzchniową i retencję podziemną.
Retencja powierzchniowa zależy w największym stopniu od ukształtowania terenu, rodzaju pokrycia i przepuszczalności powierzchni oraz występowania na obszarze zlewni obiektów hydrograficznych, w których woda jest retencjonowana.
W skład retencji powierzchniowej wchodzi:
- intercepcja szaty roślinnej – zatrzymywanie wody pochodzącej z opadów atmosferycznych na powierzchni liści, łodyg roślin, gałęzi i pni drzewatmosfery, część spływa na powierzchnię gruntu (ociekanie roślin);
- zwilżanie przedmiotów na powierzchni obszaru – zatrzymywanie wody opadowej przez środowisko nieożywione (abiotyczne);
- retencja powierzchniowa gleby (detencja gleby) – zatrzymywanie wody w powierzchniowej warstwie gleby; zależy od kształtu i wielkości cząstek fazy stałej gleby oraz od stopnia porowatości gleby;
- retencja depresyjna – zatrzymywanie wody w zagłębieniach i nierównościach terenu (np. kałużach);
- retencja zbiornikowa (retencja wód stojących) – zatrzymywanie wody w zbiornikach naturalnych (stawy, jeziora, mokradła, bagna, torfowiska) i sztucznych (zbiorniki retencyjne);
- retencja sieci rzecznej (retencja korytowa) – zatrzymywanie wody w ciekach wodnych (strugi, potoki, strumienie, rzeki
- retencja obszarów bezodpływowych – zatrzymywanie wody w zlewiskach jezior bezodpływowych, dorzeczach rzek epizodycznych;
- retencja śniegowa – zatrzymywanie wody w okresowej lub stałej pokrywie śnieżnej;
- retencja lodowcowa – sezonowe lub całoroczne zatrzymywanie wody w lodzie pokrywającym cieki i zbiorniki wodne; magazynowanie wody w lodowcach.
Wielkość retencji powierzchniowej wody pochodzącej z opadów atmosferycznych (retencji bagien, zbiorników i cieków wodnych) oraz wielkość strat poniesionych na intercepcję szaty roślinnej wpływa na retencję powierzchniową gleby i decyduje o rozpoczęciu procesu zasilania wód podziemnych (infiltracja) bądź formowania się odpływu powierzchniowego (spływu wody z powierzchni gleby do zbiorników i cieków wodnych, a następnie do estuariów, mórz i oceanów).
Retencja podziemna
Woda retencjonowana jest w gruncie w strefie aeracji (strefie napowietrzenia) położonej między powierzchnią gleby a zwierciadłem wód podziemnych oraz w strefie saturacji (strefie nasycenia) – warstwie skał z wodą wypełniającą wolne przestrzenie pomiędzy nimi (szczeliny, pory, próżnie krasowe).
Retencja podziemna w strefie aeracji zależy od wilgoci gruntowej, czyli od ogólnej zawartości wody w gruncie. Woda w tej strefie występuje w postaci pary wodnej oraz w postaci ciekłej jako woda związana siłami międzycząsteczkowymi z ziarnami skał (woda błonkowata, woda higroskopijna, woda kapilarna) oraz okresowo jako woda wolna przemieszczająca się w głąb gruntu (woda wsiąkowa) lub gromadząca się nad stropem soczewki skał nieprzepuszczalnych (woda zawieszona). Ilość zasobów wody retencjonowanej w strefie aeracji zależy od temperatury powietrza, rzeźby terenu oraz rodzaju porastającej glebę roślinności i ich systemu korzeniowego.
Strefa saturacji obejmuje wody zaskórne (wody przypowierzchniowe), wody gruntowe (wody podziemne), wody wgłębne oraz wody głębinowe. Wielkość retencji w tej strefie przejawia się położeniem zwierciadła wód podziemnych – im wyżej położone jest zwierciadło tym większe są zasoby wód gruntowych.
Retencja jako czynnik bilansu wodnego
Obieg wody w przyrodzie (cykl hydrologiczny) to proces nieustannego krążenia wody pomiędzy środowiskami wodnymi, lądowymi i atmosferą zapewniający stały dostęp zasobów wodnych. Cykl hydrologiczny obejmuje parowanie wody z powierzchni zbiorników wodnych i powierzchni gleby, transpirację roślin lądowych, przenoszenie i skraplanie pary wodnej w atmosferze, tworzenie się chmur i powstawanie opadów atmosferycznych, odpływ powierzchniowy i podziemny, retencję wody oraz ponowne parowanie wody.
Równanie bilansu wodnego przedstawia przebieg cyklu hydrologicznego dla danego obszaru (np. zlewni). Składowe równania wyrażają ilościowo zmienność poszczególnych faz obiegu wody w określonym przedziale czasu.
Równanie bilansu wodnego danego obszaru dla roku hydrologicznego wyraża się wzorem:
gdzie:
Δ R – zmiana retencji (powierzchniowej i podziemnej)
P – ilość opadów
H – odpływ (powierzchniowy i podziemny)
E – parowanie
Równanie bilansu wodnego dla fazy kontynentalnej cyklu hydrologicznego wyraża się wzorem:
gdzie:
Δ R K – zmiany retencji wody na lądach
PK – całkowita ilość opadów na lądach
EK – całkowite parowanie z powierzchni lądów
HK – całkowity odpływ z lądów do oceanów
Składowe równania bilansu wodnego przeważnie wyraża się w milimetrach słupa wody (mm H₂O).
Retencja to nie jest wyłączenie wody z cyklu hydrologicznego. Gdyby tak było woda nie parowałaby ze zbiorników wodnych :)
https://retencjawody.wordpress.com
Retencja to ważna rzecz.