Mało znane i zaskakujące skutki zmian klimatycznych

Ekologowie od lat starszą nas kataklizmami pogodowymi, podniesieniem poziomu mórz w oceanach, pożarami i powodziami. Te wszystkie skutki zmian klimatycznych są realne i poważne; inne jednak są po prostu dziwne. Sam fakt zwiększenia zawartości dwutlenku węgla w atmosferze i podniesienia globalnej temperatury okazuje się oddziaływać na ludzkie zdrowie, zachowanie zwierząt, a także fascynujące zjawiska geograficzne.

Ziemia jest daleka od stabilności. Obserwowane w ostatnich dekadach zmiany klimatyczne prowadzą przede wszystkim do stopniowej utraty pokrywy lodowcowej, której dalekosiężne konsekwencje naprawdę zaskakują. Studia przeprowadzone na bazie informacji z satelitów NASA wskazują na przykład, że rotacyjne bieguny naszej planety ulegają przesunięciu, wskutek czego jej obroty staja się bardziej chwiejne.

Przesuwa się jednak również skorupa Ziemi, coraz słabiej przytrzymywana w miejscu wagą lodowców. Przesunięcie to jest nieznaczne, o kilka milimetrów rocznie, ale trudno powiedzieć jak znaczące skutki będzie miało. To obszerny temat, budzący wiele pytań, ale uwagę naukowców przyciągają również mniejsze fenomeny.

Więcej turbulencji

Choć współczesne samoloty oferują najwyższy komfort długodystansowych podróży, loty stają się coraz to bardziej trzęsące. Opublikowane w 2023 r. badanie brytyjskich naukowców dowiodło, że w ciągu ostatnich czterech dekad silne turbulencje czystego nieba (CAT) zwiększyły się nawet o 55%. Wzrost częstotliwości zaobserwowano również w kategorii łagodnych i umiarkowanych turbulencji. W jaki sposób zjawisko to wiąże się ze zmianami klimatycznymi? Rosnące masy ciepłego powietrza powodują silne zmiany kierunków i siły wiatru, które mogą być groźne dla samolotów.

Więcej błyskawic

Niemiecko-hiszpańskie badanie opublikowane w 2023 r. dowodzi, że zwiększa się również częstotliwość błyskawic na Ziemi. Każde ocieplenie atmosfery o 1°C ma spowodować przyrost ich liczby o kolejne 10%. Nie jest to dobra wiadomość dla osób bojących się burz, ale prawdziwym problemem jest potencjalne zwiększenie liczby pożarów lasów. To właśnie błyskawice są bowiem najczęstszą przyczyną spontanicznego ognia w środowisku naturalnym, który z kolei jest zagrożeniem dla całych ekosystemów, a także zdrowia i majątku człowieka.

Ciemniejsza Ziemia

Księżyc wydaje się nam świecić, ponieważ Ziemia odbija światło słoneczne i kieruje je na niego. Według badania opublikowanego w 2021 r. tego odbitego światła jest jednak coraz mniej, przez co i plamy na Księżycu wydają się ciemniejsze. Przyczyna tego zjawiska tkwi w rosnącej temperaturze wody w morzach, która z kolei ogranicza ilość niskich chmur działających niczym zwierciadła. W dobie powszechnej elektryczności takie zaciemnienie Ziemi nie wydaje się może bardzo niepokojące, ale naukowcy wskazują na jego poważną konsekwencję: im mniej światła słonecznego jest odbijane, tym więcej dociera na powierzchnię. W rezultacie globalna temperatura zwiększa się jeszcze bardziej.

Więcej erupcji wulkanicznych

Na świecie jest bardzo wiele aktywnych wulkanów skrytych pod czapą warstwy lodowej. Jej topnienie powoduje zmniejszenie hamującego nacisku na magmę znajdującą się pod powierzchnią. Uwalniająca się wskutek topnienia woda może również mieszać się z magmą powodując bulgotanie tej ostatniej i zwiększony potencjał erupcji.

Przy okazji warto wspomnieć o kraterach pojawiających się w zaskakującym tempie we wiecznej zmarzlinie Syberii. Ocieplająca się ziemia powoduje, że uwięzione w niej kieszenie gazu zaczynają spontanicznie wybuchać, tworząc gigantyczne kratery – największy dotąd ma długość nawet 1 kilometra!

Mniej kawy, gorsze wino

Zmiany klimatyczne wpływają na stan całej sfery botanicznej oraz ludzkich upraw. W szczególności mówi się jednak o ich negatywnych konsekwencjach dla plantacji kawy na świecie. Opublikowane w 2022 r. badanie szwajcarskich naukowców sugeruje wręcz, że do 2050 r. globalna produkcja aromatycznych ziarenek spadnie nawet o 50%. W szczególności negatywne zmiany obserwowane będą w Brazylii, Wietnamie, Indonezji oraz Kolumbii. To zła wiadomość nie tylko dla miłośników cappuccino, ale przede wszystkim dla milionów ludzi zatrudnionych w przemyśle.

Ponadto negatywne trendy przewidywane są w również w uprawie nerkowców oraz awokado. Mówi się również o tym, że rosnące temperatury wpływać będą na smak winogron zaburzając naturalne warunki panujące w słynnych winiarskich regionach. Zbyt szybkie dojrzewanie doprowadzi do nadmiernego przesycenia owoców słodyczą, ograniczając różnorodny bukiet, za który tak cenimy Chardonnay czy Cabernet.

Mniejsze kozice, głośniejsze żaby

We włoskich Alpach kozice północne (Rupicapra rupicapra) widocznie się kurczą. Z badania opublikowanego w periodyku „Frontiers in Zoology” wynika, że od lat 80 ubiegłego wieku straciły już one 25% masy ciała. W tym czasie średnie temperatury w ich środowisku naturalnym wzrosły nawet o 3-4°C. Kozice więcej czasu spędzają więc na odpoczynku, a mniej na jedzeniu. Wyższe temperatury oznaczają również, że organizmy nie potrzebują aż tyle ciała, aby pozostać w cieple. Ten niby błahy fakt może mieć wpływ na lokalne ekosystemy, a co gorsza, lżejsze kozice będą łatwiej umierać w czasie sroższych zim.

Zmniejsza się również rozmiar żab coqui pochodzących z Portoryko. Płazy te znane są ze swoich głośnych skrzeków mających na celu przyciągnięcie samicy. Okazuje się, że im mniejsza żaba, tym ów dźwięk staje się głośniejszych i wyższy. Niestety, naukowcy przewidują, że przy dalszym ociepleniu klimatu egzystencja gatunku będzie zagrożona.

Zmieniające płeć jaszczurki

Rosnące temperatury wpływają nie tylko na wielkość poszczególnych gatunków. Agama brodata (Pogona vitticeps) z Australii reaguje na zmiany klimatyczne… zmianą płci. Jak to możliwe? U wielu gatunków jaszczurek temperatura wykluwania się z jajeczek wpływa na płeć. W 2015 r. naukowcom udało się złapać 131 dzikich agam – 11 miało męskie geny, ale mimo to wykształciło żeńskie cechy płciowe i było zdolne do składania jajeczek. Spekuluje się, że podobne zjawisko może zachodzić wśród krokodyli, żółwi i wielu gatunków ryb. Jego konsekwencją będzie zmniejszenie liczby samców, co stwarza zagrożenie dla przetrwania gatunków.

Mniej dzieci

Niepłodność powoli staje się plagą i wynika z wielu czynników: niezdrowego stylu życia, wysokiego wieku rodziców, zanieczyszczenia środowiska… Swoje trzy grosze może dołożyć jednak również podwyższenie temperatury, które negatywnie wpływa na mobilność spermy. Z badania opublikowanego w 2018 r. w czasopiśmie „Demography” wynika, że gdy przy temperaturach przewyższających 26,7°C po 9 miesiącach obserwuje się spadek liczby urodzeń. Najbardziej optymalne pod tym względem okazują się temperatury między 15 a 21°C.

Więcej alergii

W krajach rozwiniętych nawet co trzeci człowiek cierpi dziś na alergie. Przyczyn, dla których uczuleniowców jest coraz więcej, można wymienić no najmniej kilka, a jedną z nich ma być właśnie zmiana klimatu. Ogólne ocieplenie powoduje, że sezon pyłkowy znacząco się wydłuża – według amerykańskich naukowców od lat 90 ubiegłego stulecia ma nawet 20 dni więcej. Co gorsza, w powietrzu unosi się też znacznie więcej pyłów, co dodatkowo nasila objawy i może nawet prowokować astmę.

Groźniejsze psy i ludzie

Wyższa temperatura podgrzewa gorące temperamenty. Według badania opublikowanego w czasopiśmie „Scientific Reports” w 2023 r. w upalne dni zwiększa się ryzyko bycia ugryzionym przez psa. Jeszcze większe prawdopodobieństwo pokąsania dotyczy ciepłych dni z wysokim poziomem promieniowania UV.

Co ciekawe, w ciepłe, słoneczne dni agresja rośnie nie tylko u psów, ale i ludzi. Według amerykańskich naukowców sam tylko stres termalny spowoduje dodatkowych 22 tysiące morderstw do końca tego stulecia. Wśród negatywnych konsekwencji wskazuje się również ryzyko wojen, zamieszek i codziennej agresji.

To bynajmniej nie koniec. Z różnych źródeł można wyczytać, że zmiany klimatyczne prowadzą również do niewyspania, zwiększenia fal w regionie arktycznym,  szybszego ruchu satelitów, a nawet szybszego rozkładu mumii. Niedźwiedzie polarne zaczynają krzyżować się z grizzly, a drzewa rosną szybciej niż kiedykolwiek. Te wszystkie procesy nakładają się na siebie i sprawiają, że świat naszych dzieci może być dość inny od naszego!