Definicja pojęcia:

las liściasty

Las liściasty, las właściwyekosystem leśny, w którym drzewostan budują wyłącznie drzewa liściaste lub drzewa liściaste z niewielką domieszką drzew iglastych.
  1. Lasy liściaste strefy klimatu umiarkowanego
  2. Lasy liściaste strefy klimatu podzwrotnikowego
  3. Lasy liściaste strefy klimatu równikowego

Las liściasty porasta wiele obszarów na kuli ziemskiej, różni się między sobą strukturą oraz składem gatunkowym. W zależności od strefy klimatycznej wyróżnia się następujące rodzaje lasów liściastych:
  • lasy strefy klimatu umiarkowanego – lasy liściaste okresowo zielone (lasy liściaste zrzucające liście na zimę) oraz lasy liściaste wiecznie zielone (lasy wilgotne);
  • lasy strefy klimatu podzwrotnikowego – lasy twardolistne;
  • lasy strefy klimatu równikowego – wilgotne lasy równikowe i lasy zrzucające liście w porze suchej (lasy monsunowe).

Lasy liściaste strefy klimatu umiarkowanego

Lasy liściaste zrzucające liście na zimę są charakterystyczne dla klimatu umiarkowanego, z wyraźnie zaznaczoną sezonowością. Występują w Europie, wsch. Azji i Ameryce Płn. Głównymi składnikami tych lasów są drzewa liściaste, które w okresie zimowym zrzucają liście i przechodzą w stan spoczynku. Lasy te porastają żyzne gleby brunatne, cechują się zrównoważonym bilansem produkcji i dekompozycji. Posiadają wyraźną strukturę warstwową – można wyróżnić warstwę drzew, warstwę krzewów (podszytu) i warstwę runa (roślin zielnych). Bardzo wyraźna jest sezonowość w rozwoju roślin tworzących runo leśne – intensywny rozwój, kwitnienie i wytwarzanie nasion następuje przed rozlistnieniem się drzew.

Lasy liściaste mogą być wielogatunkowe, jak np. grądy z dominującym grabem zwyczajnym, dębem szypułkowym i bezszypułkowym oraz domieszką innych gatunków. Często występują drzewostany z jednym gatunkiem dominującym, jak buczyny z bukiem zwyczajnym, dąbrowy z różnymi gatunkami dębów, łęgi wierzbowe, wiązowo-jesionowe i olszowe oraz olsy z olszą czarną.
Las liściasty zrzucający liście na zimę. Wikimedia.org
W Azji można wyróżnić dwie formacje lasów liściastych zrzucających liście na zimę. Lasy drobnolistne (kołki) występują we wnętrzu kontynentu i stanowią pas przejściowy pomiędzy tajgą a obszarami stepowymi Azji Środkowej; tworzą je brzoza brodawkowata i osika. Lasy wielkolistne występujące w Azji Wschodniej charakteryzują się dużą różnorodnością gatunków – występują tu m.in. dęby, lipa mandżurska, korkowiec amurski i orzech mandżurski.

Wilgotne lasy strefy umiarkowanej (lasy zimozielone) są charakterystyczne dla strefy ciepłego klimatu oceanicznego o dużych opadach i łagodnych zimach. Są to lasy o dużym zróżnicowaniu gatunkowym i dużym udziale epifitycznych mszaków i paprotników. Tworzą je zimozielone drzewa o często skórzastych, lśniących liściach, podobnych do liści wawrzynu, stąd zbiorowiska te często określa się jako „lasy wawrzynolistne”. Występują także paprocie drzewiaste oraz nieliczne liany.

Wilgotne lasy strefy umiarkowanej występują na obszarach położonych w różnych częściach świata:
  • w Azji – zach. i środkowe Chiny, Korea, Japonia, Zakaukazie (lasy hyrkańskie), płd.-wsch. stoki Himalajów, wybrzeże Morza Czarnego (częściowo zimozielone lasy euksyńskie),
  • w Ameryce Płn. – Floryda, Góry Kaskadowe i Nadbrzeżne,
  • w Ameryce Płd. – Chile (lasy waldiwijskie), Wyżyna Brazylijska (lasy araukariowe),
  • na Wyspach Kanaryjskich i Maderze (lasy wawrzynolistne),
  • w Australii i na Tasmanii (wilgotne lasy eukaliptusowe, w strefie umiarkowanej duży udział bukanów),
  • Nowa Zelandia – lasy kauri z licznymi paprociami drzewiastymi i bukanami.
Las wawrzynolistny na Teneryfie. Wikimedia.org

Lasy liściaste strefy klimatu podzwrotnikowego

Lasy twardolistne występują w klimacie podzwrotnikowym typu śródziemnomorskiego, z suchym latem i wilgotną zimą. Drzewa i krzewy posiadają twarde, sztywne, często zimozielone liście oraz grubą korę. Często wykształcają kolce lub ciernie.

Lasy te porastają obszary śródziemnomorskie (duży udział dębów), Amerykę Płn. (Kalifornię), Amerykę Płd. (Chile), Afrykę Płd. i płd.-wsch. Australię (eukaliptusy i paprocie drzewiaste). Znaczna część lasów twardolistnych została wyniszczona i obecnie obszary te zajmują wtórne formacje krzewiaste, takie jak makia (region śródziemnomorski), chaparral (Kalifornia) oraz fynbos (Afryka Płd.)

Lasy liściaste strefy klimatu równikowego

Wilgotne lasy równikowe występują w strefie klimatu równikowego, charakteryzującego się brakiem pór roku, wysokimi opadami i niewielkimi rocznymi amplitudami temperatur. Porastają ubogie gleby mineralne (laterytowe). Roślinność lasów równikowych jest ogromnie zróżnicowana – występuje wiele gatunków drzew, liczne epifity, liany i epifile. Brak jest zaznaczonej rytmiki sezonowej, w związku z brakiem pór roku; kwitnienie, owocowanie oraz pojawianie się nowych liści często następuje jednocześnie. Las równikowy posiada wyraźną strukturę warstwową – tworzy go warstwa pojedynczych drzew o wys. ok. 70 m wystających ponad zwartą, jednolitą warstwę koron drzew niższych; brak jest warstwy krzewów i runa (ograniczony dopływ światła przez korony drzew).
Wilgotny las równikowy. Wikimedia.org
Lasy równikowe występują:
  • w Ameryce Płd. (Amazonia, Gujana, Kolumbia) i Środkowej (od Meksyku po Panamę),
  • w Afryce (Kotlina Kongo, wybrzeże Zatoki Gwinejskiej),
  • w płd.-wsch. Azji (Płw. Indyjski, Indochiny, Płw. Malajski, Wyspy Sundajskie),
  • w płn.-wsch. Australii.

Lasy zrzucające liście w porze suchej (lasy monsunowe) są związane ze strefą klimatu podrównikowego, o długiej porze deszczowej (7-9 miesięcy) i krótkiej porze suchej. Lasy te charakteryzują się wyraźną rytmiką sezonową – drzewa zrzucają liście i zakwitają podczas pory suchej.

Lasy te występują:
  • w Ameryce Południowej i Środkowej – np. caátinga (suchy las kolczasty) na Wyżynie Brazylijskiej;
  • we wsch. Afryce – las miombo w klimacie wilgotniejszym; las mopane na obszarach suchych;
  • w płd.-wsch. Azji – głównie lasy tekowe, z dużym udziałem bambusów w warstwie krzewów;
  • w płn. Australii – często tworzą kompleksy z sawannami, podstawowym składnikiem drzewostanu są różne gatunki eukaliptusów.
Las zrzucający liście w porze suchej – las miombo. Wikimedia.org

Bibliografia

  1. Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
  2. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. VI”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
  3. Zbigniew Podbielkowski; “Fitogeografia części świata T. 1 – Europa, Azja, Afryka ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002;
  4. Zbigniew Podbielkowski; “Fitogeografia części świata T. 2 – Ameryka, Australia i Oceania, Antarktyda”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002;
  5. Eddy Van Der Maarel; “Vegetation Ecology”; John Wiley & Sons Inc., 2004;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.0
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź