Wije

Cechy charakterystyczne wijów:

• podłużne ciało, składające się z segmentów;
• każdy segment za wyjątkiem ostatniego posiada co najmniej jedną parę odnóży;
• liczba segmentów ciała wijów może dochodzić do 180;
• na głowie ulokowane są czułki;
• wije posiadają też 2 lub 3 pary przydatków gębowych;
• dobrze wyodrębniona głowa, przy czym ich korpus jest niezróżnicowany na tułów i odwłok;
• narządy płciowe położone z przodu lub z tyłu ciała;
• w szkielecie wewnętrznym głowy znajduje się zbudowane z apodem tentorium;
• układ krwionośny składa się z dwóch naczyń głównych – brzusznego i grzbietowego;
• wije oddychają za pomocą tchawek, których ujścia stanowią przetchlinki;
• ważnym elementem układu wydalniczego są cewki Malpighiego, gromadzące i odprowadzające na zewnątrz organizmu zbędne produkty przemiany materii;
• korpus kończy się telsonem – jest to ostatni odcinek odwłoku w kształcie klinowatej wydłużonej płytki.

Odcinek głowowy wijów

U wijów obserwujemy wyraźny podział ciała na głowę i korpus. Sam korpus jest z kolei dość słabo zróżnicowany na tułów i odwłok. Głowa wijów jest jednolita. Znajdują się na niej czułki, zwykle oczy (choć niektóre wije są ślepe) oraz narządy gębowe złożone z trzech par odnóży przekształconych w jedną parę żuwaczek i dwie pary szczęk (lub jedną, jak ma to miejsce u dwuparców i skąponogów). Szczęki są członowane i mogą znajdować się na nich głaszczki – wyrostki stanowiące narządy zmysłowe dotyku. Podobnie jak u owadów, również u wijów elementem charakterystycznym wewnętrznej budowy głowy jest tentorium – konstrukt zbudowany z apodem, czyli uwypukleń będących miejscem przyczepu dla mięśni. Tentorium kieruje ruchami całej głowy, narządami gębowymi i czułkami.

Podział wijów

Tradycyjnie wije dzielą się na cztery gromady. Należy jednak wiedzieć, że współczesna nauka uznaje tę grupę za utworzoną sztucznie, gdyż poszczególne gromady nie są ze sobą ściśle spokrewnione. Przykładowo krocionogom jest zdecydowanie bliżej do owadów niż do przedstawicieli pozostałych gromad z podtypu wijów. Największych przedstawicieli spotyka się wśród pareczników i dwuparców.

Pareczniki – gromada wijów prowadzących drapieżny tryb życia. Są aktywnie polującymi osobnikami, które wydzielają jad służący do chwytania, paraliżowania, a nawet rozrywania ofiary. Do wprowadzania jadu służą im szczękonóża przekształcone z odnóży znajdujących się na pierwszym segmencie zagłowowym.

Krocionogi – ich tułów składa się z segmentów podwójnych (tzw. diplosegmentów), powstałych w wyniku złączania się ze sobą sąsiadujących metamerów. W wyniku tego każdy segment ciała krocionogów jest wyposażony w dwie pary odnóży. Stąd też wzięła się inna nazwa tej gromady – dwuparce. Dwuparce obejmują około 12 tys. opisanych jak dotąd gatunków. Żywią się głównie roślinami, w tym przede wszystkim ich martwymi szczątkami. Posiadają dość twardy, ale zarazem kruchy oskórek. Ich ciała mają kształt walcowaty, są spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Po bokach segmentów krocionogów umiejscowione są ujścia gruczołów, z których wydziela się żrąca ciecz.

Skąponogi – milimetrowe, w zależności od gatunku wydłużone lub okrągławe stawonogi, których cechą charakterystyczną jest pokrycie ciała licznymi włoskami (pełnią one funkcje narządu dotyku).

Drobnonogi – licznie zasiedlające glebę niewielkie (do 10 mm) wije o bezbarwnym ciele, zupełnie ślepe.

Wije – pytania i odpowiedzi

Czym są wije?

Wije (Myriapoda) to stawonogi, które charakteryzują się ciałem podzielonym na segmenty i licznymi odnóżami. Żyją głównie w wilgotnych środowiskach lądowych, jak lasy, a niektóre gatunki są drapieżne, podczas gdy inne pełnią rolę saprofagów, rozkładając martwą materię organiczną.

Jakie są najczęstsze gatunki wijów?

Do najbardziej znanych przedstawicieli wijów należą pareczniki (drapieżne wije), krocionogi (dwuparce), skąponogi oraz drobnonogi. Wśród nich krocionogi są najliczniejsze, obejmując około 12 tys. opisanych gatunków.

Jakie są cechy charakterystyczne wijów?

Wije mają podłużne ciało podzielone na segmenty, a każdy segment (za wyjątkiem ostatniego) posiada co najmniej jedną parę odnóży. Mają dobrze wyodrębnioną głowę z czułkami oraz narządy gębowe składające się z żuwaczek i szczęk. Oddychają za pomocą tchawek, a ich układ krwionośny jest otwarty.

Co jedzą wije?

Wije są głównie saprofagami, co oznacza, że żywią się martwą materią organiczną, taką jak rozkładające się rośliny. Jednak niektóre gatunki, jak pareczniki, prowadzą drapieżny tryb życia i polują na inne organizmy.

Gdzie żyją wije?

Wije preferują wilgotne środowiska, takie jak lasy, gdzie znajdują schronienie w ściółce, glebie, pod powierzchnią kory drzewnej lub pod kamieniami. Są bardzo wrażliwe na suche powietrze.

Czy wije są niebezpieczne dla ludzi?

Większość gatunków wijów nie stanowi zagrożenia dla ludzi, choć niektóre, jak pareczniki, posiadają jad, który mogą wykorzystać do polowania. Wiele gatunków ma jednak małe rozmiary i nie jest agresywnych w stosunku do ludzi.

Zwiń