Piżmówka (Cairina moschata)

Biologia

Piżmówka to duża kaczka pochodząca z Ameryki Środkowej i Południowej. Piżmówka jest jednym z kilku gatunków zwierząt udomowionych w Ameryce Południowej w czasach prekolumbijskich (poza tym są to np. kawia domowa oraz lama andyjska). Nie jest jednak znane dokładne miejsce oraz czas udomowienia piżmówki, między innymi ze względu na to, że kości formy udomowionej są bardzo trudne do odróżnienia od kości formy dzikiej. W momencie przybycia konkwistadorów piżmówka była już rozpowszechnionym zwierzęciem domowym w całej Ameryce Środkowej i znacznej części Ameryki Południowej. Ze względu na fakt, że piżmówka jest większa od kaczki domowej (która pochodzi od dzikiej kaczki krzyżówki), a jej mięso ma duże walory smakowe, udomowiona forma piżmówki jest obecnie hodowana na całym świecie, miejscami dziczejąc (np. na Florydzie). Natomiast forma dzika piżmówki w dalszym ciągu pozostaje gatunkiem licznym (kilkadziesiąt-kilkaset tysięcy osobników), o bardzo dużym zasięgu. Z tego powodu, choć wydaje się, że liczebność gatunku powoli się zmniejsza, piżmówka uzyskała status LC (gatunek najmniejszej troski) w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN.

Wygląd

Piżmówka to duża, masywna kaczka: zazwyczaj osiąga 65-85 centymetrów długości ciała i waży nawet 4 kilogramy (w przypadku samców; samice są znacznie mniejsze i nie ważą więcej niż 1,5 kilograma). U formy dzikiej piżmówki upierzenie jest czarne z zielonym połyskiem, dodatkowo na skrzydłach czystobiałe lusterko. U samców piżmówki między dziobem a głową znajduje się obszar nagiej skóry, z widocznym zgrubieniem u nasady dzioba, a na szczycie głowy znajduje się niewielki czub. U samic piżmówki obszar nagiej skóry jest znacznie mniejszy lub brak go zupełnie, nie ma również zgrubienia u nasady dzioba. W przeciwieństwie do czarnych ptaków odmiany dzikiej, u ptaków hodowlanych występuje duża zmienność koloru upierzenia – zazwyczaj występuje (lub nawet dominuje) kolor biały. U białych piżmówek naga skóra na głowie ma kolor różowoczerwony. Piżmówki mają mocne nogi z długimi palcami (choć połączonymi błoną pławną), co umożliwia im przesiadywanie na gałęziach drzew.

Występowanie

Piżmówka w stanie dzikim występuje w obu Amerykach: od południowych krańców Teksasu w USA, przez Meksyk i Amerykę Środkową, aż po północną Argentynę. Dzikie ptaki nie występują na obszarach górskich i suchych (np. centralny Meksyk oraz Andy). Udomowioną formę piżmówki można spotkać w gospodarstwach rolnych na całym świecie; zdziczałe ptaki tworzą duże populacje na Florydzie oraz z kilku innych miejscach w Stanach Zjednoczonych, małe populacje występuję też np. w Wielkiej Brytanii.

Biotop

Piżmówka w stanie dzikim występuje na nizinnych obszarach podmokłych otoczonych lasami – w dolinach rzek, nad jeziorami, strumieniami, oraz na mokradłach. Dzikie piżmówki mogą również występować w krajobrazie rolniczym i np. okresowo żerować na nadrzecznych polach. Można też je spotkać w lagunach nadmorskich oraz w zaroślach mangrowych. Ptaki zazwyczaj przebywają w stadach, osobniki dzikie są płochliwe. Odpoczywają i nocują na otwartej wodzie lub na gałęziach drzew.

Lęgi

Piżmówki nie tworzą stałych par – samce kojarzą się z większą ilością samic, a samice samotnie wysiadują jaja i odchowują młode. Rozród może mieć miejsce przez cały rok w zależności od lokalnych warunków klimatycznych. Samica składa zazwyczaj około 10 jaj. Gniazdo mieści się najczęściej w dziupli drzewa. Ze względu na swoją dużą płodność, zdziczałe populacje udomowionej formy piżmówki mogą szybko zwiększać swoją liczebność, co może zagrażać lokalnym gatunkom i ekosystemom – z tego powodu, np. na Florydzie, eliminuje się je.

Pokarm

Piżmówka jest wszystkożerną kaczką, mającą bardzo szeroką dietę. Zjada zarówno pokarm roślinny (rośliny wodne, młode pędy traw i innych roślin lądowych), jak i zwierzęcy (drobne bezkręgowce, kijanki, małe ryby, płazy). Zdziczałe osobniki formy udomowionej często korzystają z dokarmiania przez ludzi.