Żółw oliwkowy (Lepidochelys olivacea)

Biologia

Żółw oliwkowy należy – wraz ze spokrewnionym z nim żółwiem zatokowym – do najmniejszych żółwi morskich. Jest również uważany za najliczniejszego ze wszystkich żółwi morskich. Pomimo to, liczebność żółwia oliwkowego w skali świata zmniejsza się. Chociaż oficjalnie gatunek ten nie jest przedmiotem celowych połowów rybackich, w dalszym ciągu w dużych ilościach poławiany jest nielegalnie, aby zdobyć mięso i skóry. Ginie również przypadkowo w sieciach rybackich (szczególnie we włokach dennych łowiących krewetki, oraz na sznurach haczykowych do połowu dużych ryb). Co więcej, w większości krajów, gdzie żółwie oliwkowe się rozmnażają, ich jaja są traktowane jako przysmak. Nawet na plażach objętych ochroną prawną, część jaj bywa wykradanych przez lokalnych mieszkańców. Z powodu tych ciągle istniejących zagrożeń, oraz obserwowanych spadków liczebności w najważniejszych dla gatunku miejscach gniazdowania, żółw oliwkowy ma status gatunku narażonego na wyginięcie (VU) na Czerwonej Liście Gatunków Zagrożonych IUCN.

Wygląd

Żółw oliwkowy jest niewielki jak na żółwia morskiego, chociaż w dalszym ciągu osiąga imponujące rozmiary: ponad 60 centymetrów długości karapaksu (pancerza na grzbiecie) i do 50 kilogramów wagi. Tak jak u innych żółwi morskich, kończyny są przekształcone w płetwy – wydłużone płetwy przednie dostarczają napędu do długich wędrówek w oceanie. Kolor ciała żółwia oliwkowego, zgodnie z jego nazwą, jest oliwkowy – ten kolor nosi szczególnie karapaks żółwia, głowa i płetwy mogą być bardziej szare. Brzuch i plastron (pancerz na stronie brzusznej) są zielonkawe do kremowobiałego. Wykluwające się z jaj młode żółwie oliwkowe są ciemnoszare, z wiekiem stopniowo jaśnieją.

Występowanie

Żółw oliwkowy ma bardzo duży obszar występowania, można go spotkać w wodach należących do ponad 80 krajów, a gniazdowanie stwierdzono w prawie 60 państwach. Zasadniczo żółw oliwkowy żyje wodach przybrzeżnych na obszarach równikowych i zwrotnikowych – w Atlantyku można go spotkać od Karaibów po Urugwaj, a wzdłuż wybrzeży Afryki od Senegalu do Namibii. Występuje wzdłuż wybrzeży Oceanu Indyjskiego, wokół wysp Indonezji i archipelagów zachodniego Pacyfiku. Na wschodnim Pacyfiku występuje szczególnie wzdłuż wybrzeży Meksyku i krajów Ameryki Środkowej. Na plażach całego obszaru występowania można spotkać pojedyncze samice składające jaja; natomiast masowe i zsynchronizowane składanie jaj, z którego słynie żółw oliwkowy, występuje tylko w niektórych miejscach – przede wszystkim u wybrzeży Indii oraz pacyficznego wybrzeża Meksyku. Do wybrzeży Europy ten żółw prawie nie dociera – tylko raz spotkano martwego żółwia oliwkowego na wybrzeżu Hiszpanii.

Środowisko i tryb życia

Podobnie jak inne żółwie morskie, żółw oliwkowy jest zdolny do odbywania długich wędrówek. W przypadku tego gatunku trasy migracji nie są jednak do końca poznane. Wiadomo jednak, że żółw oliwkowy jest mniej skory do dalekich wędrówek niż niektóre inne żółwie – zasadniczo nie wędruje pomiędzy oceanami (np. z Oceanu Indyjskiego na Pacyfik). Chociaż żółwie oliwkowe mogą część życia spędzać na otwartym morzu, w strefie pelagicznej, przyjmuje się, że jest to gatunek związany przede wszystkim z wodami przybrzeżnymi.

Rozmnażanie

Rozmnażanie u żółwi oliwkowych jest bardzo specyficzne i złożone. Zasadniczo gatunek ten przyjmuje 2 różniące się od siebie strategie związane ze składaniem jaj. Samice żółwi oliwkowych albo składają je w sposób zsynchronizowany (tzw. ‘arribadas’, kiedy setki lub tysiące samic wychodzą na plaże równocześnie i masowo składają jaja), albo rozproszony (samice pojedynczo, w różnych porach, wychodzą samotnie na brzeg). Ten drugi sposób jest bardziej rozpowszechniony (pojedyncze gniazda spotyka się w bardzo wielu krajach). Natomiast słynne ‘arribadas’ mają miejsce raptem w kilkunastu lokalizacjach na całym świecie. Ze względu na fakt, że bierze w nich udział bardzo wiele samic, rozmnażanie się podczas ‘arribadas’ jest kluczowe dla zachowania gatunku. Przeciętna samica żółwia oliwkowego wychodzi na brzeg i składa jaja od jednego do trzech razy w roku. Za każdym razem w piasku na plaży zakopywanych jest ok. 100 jaj. W przeciwieństwie do innych żółwi morskich, u których po roku rozrodczym następuje rok na odpoczynek i regenerację, samice żółwi oliwkowych składają jaja praktycznie co roku. Samce pokrywają samice na otwartym morzu, ale również w wodach przybrzeżnych w bezpośrednim sąsiedztwie plaż rozrodczych – samce nigdy nie wychodzą na ląd. Młode żółwiki wylęgają się po ok. 2 miesiącach inkubacji jaj.

Pokarm

Żółw oliwkowy odżywia się przede wszystkim pokarmem zwierzęcym. W młodości są to głównie unoszące się w wodzie większe organizmy planktonowe (meduzy, sprzągle, szczecioszczęki). Większe żółwie oliwkowe zjadają kraby, krewetki, jeżowce i ślimaki, czasami uzupełniając dietę pokarmem roślinnym.