Słoneczniki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja słoneczników
Wbrew pozorom nazwa słonecznika nie nawiązuje wcale do faktu, że jego kwiat przypomina słońce otoczone promieniami. Chodzi raczej o fenomenalną zdolność śledzenia tarczy słońca poprzez wyginanie grubej łodygi każdego dnia od wschodu do zachodu. Słonecznik (Helianthus annuus) to na dodatek roślina o niebanalnej historii, którą coraz chętniej widujemy w nawet miejskich przydomowych ogródkach.
Słoneczniki pochodzą z terytorium Ameryki Północnej, gdzie były uprawiane przez Indian już 3 tysiące lat przed naszą erą. Z pożywnych nasion wyrabiano mąkę, puree i chleby, a także wykorzystywano je jako surowiec do wytłaczania oleju, barwienia tekstyliów, a nawet jako materiał budowlany! W XVI wieku żółte kwiaty ujrzeli hiszpańscy odkrywcy i zafascynowani zawieźli nasiona do Europy. Słoneczniki na Starym Kontynencie stały się popularną rośliną uprawną, ale to dopiero car rosyjski, Piotr Wielki, zapewnił im sukces, sprowadzając je masowo do swego kraju. Rosjanie zakochali się w optymistycznych wielkich kwiatach, a kościół prawosławny wspomógł jeszcze tą miłość, wyjątkowo nie umieszczając oleju słonecznikowego na liście pokarmów zakazanych w okresie postu. Uważa się, że na początku XIX w. w całej Rosji były ponad 2 miliony akrów pokrytych żółtymi oleistymi kwiatami. Z carskiego Imperium słoneczniki powróciły znowu do Europy i Stanów Zjednoczonych jako udoskonalona roślina uprawna.
Z botanicznego punktu widzenia słoneczniki należą do rodziny astrowatych i mają charakter najczęściej jednoroczny, choć zdarzają się również wśród nich byliny. Cechą rozpoznawczą jest wysokość kwiatu, oscylująca od 1,5 m u mniejszych odmian po 3,5-4 metry u słoneczników gatunku Helianthus giganteus. Absolutny rekord zapisany w Księdze Rekordów Guinnessa to 9.17 m!
Na grubej owłosionej łodydze ulokowany jest jeden lub kilka kwiatów osiągających średnicę od 15 do 60 cm. Kwiaty zebrane są w koszyczki, z kwiatami rurkowatymi wewnątrz i żółtymi kwiatami języczkowymi na zewnątrz. We wnętrzu koszyczka rozwijają się z czasem nasiona o bardzo oleistym charakterze.
Słoneczniki – wymagania glebowe
Słoneczniki nie są wybredne, jeśli chodzi o glebę. Rosną zarówno na podłożu piaszczystym, jak i gliniastym, odpowiada im ziemia o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego (pH w granicach 6.0 – 7.5). Gleba powinna być jednak przynajmniej umiarkowanie bogata w substancje odżywcze, więc domieszka kompostu jest wysoce wskazana. Wybierając umiejscowienie na zagonie, należy pamiętać również o światłolubności słoneczników – idealne stanowisko powinno zapewniać minimum 6 godzin pełnego słońca dziennie. Im dłuższe, gorętsze i bardziej słoneczne lato, tym większa uroda słoneczników!
Sadzenie i uprawa słoneczników
Słoneczniki najczęściej wysiewa się z nasion pozyskanych w poprzednim roku. Niektóre odmiany ozdobne o charakterze wieloletnim, np. Helianthus maximiliani, mogą być kupowane w formie gotowych sadzonek. W zależności od pożądanego efektu, na zagonie kwiaty należy umieszczać w odległości od 30 do 60 cm od siebie. Nasiona sadzimy na głębokości 1-2 cm, sadzonki zaś umieszczamy w jamach o nieco szerszych i głębszych niż bryła korzeniowa. Optymalny okres wysiewu to cieplejsze miesiące wiosenne – od kwietnia do maja. Aby dorosnąć do dojrzałej postaci roślina potrzebować będzie ok. 3 miesięcy.
Odmiany jednoroczne można tylko podziwiać, a po przekwitnięciu konsumować. Ozdobne słoneczniki o charakterze bylin odznaczają się często jednak bardzo rozgałęzioną strukturą, na której pojawiają się mniejsze kwiatostany, ale w imponujących ilościach. Wówczas wskazane jest natychmiastowe usuwanie przekwitłych lub zwiędłych kwiatów, aby pobudzić nowe pąki do wzrostu i rozwoju. Cięcie należy przeprowadzić tuż pod kwiatem, ale przed pierwszym zielonym liściem. Warto również regularnie pozbywać się zeschłych liści oraz zwiędłych łodyg. Uwaga – aby zapobiec ewentualnym infekcjom, wszystkie cięcia należy wykonywać wydezynfekowanymi, ostrymi narzędziami ogrodowymi.

Podlewanie i nawożenie słoneczników
Słoneczniki są umiarkowanie odporne na suszę, choć generalnie preferują dostawę większych ilości wody. Jeśli uprawiamy je w celach czysto ozdobnych, warto regularnie 1-2 razy w tygodniu podlać porządnie zagon, upewniając się, że woda wsiąkła w ziemię. Należy unikać spryskiwania liści i kwiatów. W okresie kiełkowania nasion, rabatę można podlewać nawet codziennie.
Ze względu za swoją masę słoneczniki należą również do dość „żarłocznych” kwiatów. Zasilona kompostem ziemia to wymóg już przy sadzeniu, ale również w okresie wegetacyjnym warto wzbogacić podłoże o wolno działający nawóz azotowy. Obecnie eksperci nie polecają nawożenia słoneczników fosforem, a dawka azotu powinna być uzależniona od warunków glebowych, zwłaszcza poziomu wilgotności. Należy liczyć się z faktem, że większe dawki azotu pobudzą rozwój zielonych liści, równocześnie obniżając poziom oleistości nasion. W ogrodzie może być to jednak efekt pożądany.
Rozmnażanie słoneczników
Najprostszą metodą, aby co roku mieć w ogrodzie optymistyczne i pyszne słoneczniki, jest wysiew odmiany jednorocznej, a następnie ostrożne odcinanie przekwitłych kwiatostanów i wytrząsanie nasion do papierowej torebki. W takiej postaci, można je przechowywać do wiosny kolejnego roku – idealnie w suchości i umiarkowanym chłodzie – a następnie ponownie wysiewać na zagon, w tym samym lub innym miejscu.
Odmiany wieloletnie da się jednak również łatwo rozmnażać przez sadzonki zielone, które szybko się ukorzeniają i w ciągu kilku tygodni są już gotowe do przesadzenia na zagon. Pędy najlepiej pobierać rankiem, gdy temperatura nie jest zbyt wysoka, w okresie, gdy roślina nie jest jeszcze w pełni rozkwitu. Pobrana sadzonka powinna mieć 10-15 cm długości i nie posiadać pąku ani kwiatu, jedynie liście. Ukorzenianie najlepiej przebiega w umiarkowanie wilgotnej mieszance piasku i torfu, w lekko zacienionym miejscu.
Ochrona słoneczników
Słoneczniki wieloletnie zwykle dość dobrze tolerują mrozy i można bez przeszkód pozostawić je w gruncie na zimę, ewentualnie przysypując lekko korzenie mulczem. Jedynie niektóre czerwone odmiany są na tyle wrażliwe, że po ścięciu łodyg jesienią, należy ich kłącza wykopać i przechować do wiosny w suchym miejscu w garażu lub piwnicy.
Częstszym problemem w przypadku słoneczników bywa jednak codzienna walka z ptakami i wiewiórkami, które szczególną miłością darzą smaczne nasionka. Jeśli problem jest bardzo nasilony, można pomyśleć o umieszczeniu wokół przedmiotów o odstraszającym charakterze. Przekwitłe kwiatostany, pozostawione na łodygach dla uzyskania nasion, warto też nakryć agrowłókniną.
Poza tym wysokie odmiany słoneczników mogą wymagać podpórek, bo mają tendencję do łamania się, zwłaszcza w czasie burz i silnego wiatru. Nadmiar wilgoci może również w gęstszym listowiu odmian wieloletnich spowodować rozwinięcie się mączniaka prawdziwego lub innej choroby grzybowej. Wówczas wymagany jest oprysk fungicydem, a najlepiej również ścięcie zainfekowanych części roślin – nawet do powierzchni ziemi.

Słoneczniki w domu i ogrodzie
Słoneczniki to przede wszystkim piękne kwiaty tła – dzięki swojej wysokości pozwalają stworzyć trzeci plan na zagonie, wystając ponad zielone krzewy. Wysadzane gęściej skutecznie zakrywają również ogród na okres lata przed ciekawskimi spojrzeniami sąsiadów. Można je przy tym wysadzać zarówno w szpalerze, jak i jako solitery w mieszanej, rustykalnej kompozycji kwiatów, takich jak malwy, irysy czy werbeny.
Duża część odmian, zwłaszcza klasyczne słoneczniki jednoroczne, posiadają również smaczne, jadalne nasionka, które nadają się tak do karmienia ptaków zimą, jak i jako przekąska. W celach konsumpcyjnych słoneczniki zbiera się dopiero, gdy ich główki zeschną się i zabrązowią, a nasiona nabiorą czarnej barwy z białymi paskami. Można je spożywać na surowo, suszyć na słońcu lub podpiekać na blasze – w tym ostatnim przypadku nabierają przyjemnego orzechowego smaku.
Słoneczniki to niezwykle wdzięczne, zdobne i sympatyczne kwiaty, które przede wszystkim pasują do sielskich krajobrazów. Można je również jednak wkomponować do nowoczesnego ogrodu, zwłaszcza, jeśli postawimy na nietypowe, barwne odmiany takie jak czerwona „Prado Red”, czerwono-brązowy „Floristan” czy żółto-czerwony „Bicolor”. Ciekawie prezentują się także krzaczaste odmiany o niezwykle dużej liczbie mniejszych, żółtych kwiatów, np. „Sonja”. Ale nawet z klasycznych, jednorocznych słoneczników o tradycyjnych żółtych kwiatach można mieć bardzo wiele radości, a kreatywni ogrodnicy potrafią nawet tworzyć z nich domki i wieże dla dzieci, wykorzystując zadziwiającą giętkość i wysokość łodyg.
- https://www.sunflowernsa.com/all-about/history/; 2019-09-06;
- https://www.hort.purdue.edu/newcrop/afcm/sunflower.html; 2019-09-06;
- https://homeguides.sfgate.com/deadhead-sunflowers-45664.html; 2019-09-06;
- https://www.almanac.com/plant/sunflowers; 2019-09-06;
- https://www.thespruce.com/perennial-sunflowers-4125539; 2019-09-06;






