Definicja pojęcia:

las monsunowy

Las monsunowy, las zrzucający liście w porze suchej – formacja roślinna występująca w strefie klimatu podrównikowego o długiej porze deszczowej i krótkiej porze suchej, złożona z lasów liściastych cechujących się częściową lub całkowitą utratą liści w porze suchej.
  1. Rozmieszczenie geograficzne
  2. Klimat
  3. Gleby
  4. Roślinność
  5. Lasy monsunowe Afryki
  6. Lasy monsunowe Ameryki Środkowej
  7. Lasy monsunowe Ameryki Południowej
  8. Lasy monsunowe Azji

Rozmieszczenie geograficzne

Las monsunowy występuje w strefie podrównikowej na obszarze płd. oraz płd.-wsch. Azji (Płw. Indyjski, Cejlon, Płw. Indochiński, Wyspy Sundajskie – Flores, Timor, Jawa), wsch. i płd. Afryki (obszary od zachodniej Angoli po wschodni Mozambik), Ameryki Środkowej (część pacyficzna, Antyle), Ameryki Południowej (Wyżyna Brazylijska, Nizina Orinoko) oraz płn. Australii (Ziemia Arnhema, Płw. Jork).
Rozmieszczenie lasów monsunowych na kuli ziemskiej. Wikimedia.org

Klimat

Lasy monsunowe występują w strefie klimatu podrównikowego, cechującego się występowaniem długiej i chłodniejszej pory deszczowej (7-9 miesięcy) oraz krótkiej i gorącej pory suchej (3-5 miesięcy), wyższymi dobowymi i rocznymi amplitudami temperatur (w porównaniu do klimatu równikowego) oraz roczną sumą opadów wynoszącą 1000-2500 mm.

Gleby

Lasy monsunowe porastają gleby laterytowe (czerwonoziemy) cechujące się silnie kwaśnym odczynem (pH 2,5-3,0), niewielką zawartością krzemionki, występowaniem związków glinu, manganu i żelaza oraz małą zawartością próchnicy (ok. 1%). Czerwonoziemy występują w kompleksach z żółtoziemami – glebami o odczynie kwaśnym (pH 4,0-5,5) i dużej zawartości związków żelaza i glinu.

Roślinność

Lasy monsunowe (lasy zrzucające liście w porze suchej) charakteryzują się wyraźną rytmiką sezonową – drzewa zrzucają liście i zakwitają podczas pory suchej. W zależności od długości pory suchej utrata liści przez drzewa może być częściowa lub całkowita.

Lasy monsunowe posiadają strukturę warstwową – składają się z warstwy wyższych drzew tracących liście w porze suchej, warstwy niższych drzew o drobnych, skórzastych liściach nie opadających podczas pory suchej oraz różnie wykształconej warstwy krzewów i warstwy runa.

Roślinność lasów monsunowych cechuje się mniejszą bioróżnorodnością niż wilgotne lasy równikowe (występuje mniej gatunków lian oraz epifitów). Drzewa osiągają wysokość ok. 20-30 m, drzewostan budowany jest często przez jeden bądź kilka dominujących gatunków.
Azjatyckie lasy monsunowe tworzą m. in. drzewa tekowe, fot. shutterstock

Lasy monsunowe Afryki

Lasy miombo występują na obszarach o klimacie wilgotniejszym z porą deszczową trwającą 7-9 miesięcy i roczną sumą opadów 700-1300 mm. Lasy te są luźne i świetliste; drzewa osiągają wysokość do 20 m i posiadają parasolowate korony oraz skórzaste, pojedyncze lub pierzasto złożone liście. Drzewostan jest warstwowy – składa się z warstwy wyższych drzew (Brachystegia, Isoberlinia, Julbernardia), warstwy niższych drzew (Uapaca, Diospyros, Strychnos, Monotes) oraz dobrze wykształconej warstwy krzewów i runa, złożonej z gatunków z rodziny flaszowcowatych (Annonaceae), wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) i mydleńcowatych (Sapindaceae). Drzewa wyższej warstwy zrzucają liście i zakwitają w porze suchej; roślinność trawiasta i zielna kwitnie po nastaniu pory deszczowej.

Lasy mopane występują na obszarach suchych o rocznej sumie opadów 400-800 mm. Lasy są luźne i świetliste; budowane głównie przez drzewa mopane (Colophospermum mopane). Domieszkę stanowią akacje (Senegalia), migdałeczniki (Terminalia) i trudziczki (Combretum). Warstwa krzewów i runo są słabo rozwinięte.

Lasy monsunowe Ameryki Środkowej

Drzewostan jest zwarty, osiąga wysokość do 35 m. Dominują gatunki z rodziny bobowatych (Fabaceae), np. Enterolobium cyclocarpum, często występują przedstawiciele rodziny trudziczkowatych (Combretaceae) oraz nanerczowatych (Anacardiaceae). Warstwa krzewów i runa jest słabo wykształcona; nieliczne są liany, duży jest udział epifitów.

Lasy na Antylach tworzone są o drzewa o szerokich koronach, osiągające wysokość 20-25 m. Dominującymi gatunkami drzew są cedrzyk wonny (Cedrela odorata), puchowiec pięciopręcikowy (Ceiba pentandra), kostliwka (Cordia) i śliwiec mombin (Spondias mombin). Warstwę niższą tworzą palmy (Acrocomia, Aiphanes), kokkoloby (Coccoloba) i żółtodrzewy (Fagara). Liczne są liany i epifity.
Lasy mopane zbudowane są głównie przez drzewa mopane, fot. shutterstock

Lasy monsunowe Ameryki Południowej

Lasy zrzucające liście w porze suchej występują w strefie południowoamerykańskich sawann. Charakterystyczna formacją roślinną są suche lasy kolczaste (caátinga) osiągające wysokość do 8 m.  Drzewostan złożony jest głównie z drzew z rodzaju kebraczo (Aspidosperma) i Cavanillesia. Lasy mogą przybierać również niższą formę krzewiastą, złożoną z mimoz (Mimosa) oraz sukulentów z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) i kaktusowatych (Cactaceae).

Lasy monsunowe Azji

Najbardziej rozpowszechnionym typem azjatyckich lasów monsunowych są lasy tekowe, tworzone przez drzewa tekowe (Tectona grandis) z domieszką hebanowców (Diospyros), migdałeczników (Terminalia), damarzyków (Shorea), kostrączyn (Dalbergia), bauhinii (Bauhinia) oraz głożyn (Ziziphus). Warstwa krzewów cechuje się dużym udziałem bambusów; runo składa się z traw, np. palczatek (Andropogon).

Lasy damarzykowe tworzone są głównie przez damarzyki mocne (Shorea robusta) z domieszką migdałeczników (Terminalia), ukęśli (Dillenia) i zatwarów (Sterculia). Na suchszych obszarach dominują inne gatunki damarzyków (Shorea siamensis) oraz dwuskrzydłowce (Dipterocarpus tuberculatus); domieszkę stanowi miodla indyjska (Antelaea azaridachta), lagerstremia wspaniała (Lagerstroemia speciosa) oraz kulczyba wronie-oko (Strychnos nux-vomica). Warstwę krzewów budują bambusy oraz niskie palmy.

Bibliografia

  1. C. Barry Cox, Richard Field, Richard J. Ladle, Peter D. Moore; “Biogeography. An Ecological and Evolutionary Approach”; John Wiley & Sons Inc., 2016.; 2019-06-06
  2. Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006.; 2019-06-06
  3. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. VI”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998.; 2019-06-06
  4. Zbigniew Podbielkowski ; “Fitogeografia części świata T. 1 – Europa, Azja, Afryka”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.; 2019-06-06
  5. Zbigniew Podbielkowski; “Fitogeografia części świata T. 2 – Ameryka, Australia i Oceania, Antarktyda”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.; 2019-06-06
  6. Eddy Van Der Maarel; “Vegetation Ecology”; John Wiley & Sons Inc., 2004.; 2019-06-06
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.6
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź