Ochrona wody - aspekty, cele i sposoby ochrony wody. Degradacja wody

Ochrona wody sprowadza się do różnych działań mających na celu zarówno ograniczenie dopływu zanieczyszczeń (np. oczyszczalnie ścieków), jak i do poprawy jakości wód już zanieczyszczonych (np. renaturalizacja).

Zanieczyszczenia wody są jednymi z najbardziej powszechnych, a zarazem najbardziej dokuczliwych. W wyniku postępującej urbanizacji, nadmiernego nawożenia, czy też zanieczyszczania środowiska przez zakłady przemysłowe, znaczna cześć ludności pozbawiona jest źródeł czystej wody. W efekcie odprowadzania do wód ścieków, woda pobierana przez ludność (ale często i przez przemysł) wymaga uzdatniania, co generuje nie tylko koszty ale wpływa negatywnie na jej walory zdrowotne. Z drugiej strony woda nieuzdatniona nie nadaje się do użytku, niosąc ze sobą najróżniejsze zanieczyszczenia biologiczne i chemiczne. W dobie zmian klimatycznych problem dostępu do czystej wody będzie się jeszcze nasilał (utrata niektórych terenów, mniejsza suma opadów, wysychanie cieków).Ochrona wody w praktyce sprowadza się do różnych działań mających na celu zarówno ograniczenie dopływu zanieczyszczeń (np. nowsze technologie w przemyśle, budowa oczyszczalni), jak i do poprawy jakości wód już zanieczyszczonych (np. zbieranie plam oleju, napowietrzanie, renaturalizacja rzek). Oczywiście wszelkie działania związane z użytkowaniem wody np. pobieranie, odprowadzanie ścieków, mają odpowiednie umocowanie w aktach prawnych. W Polsce badaniami stanu wód i oceną ich jakości zajmuje się Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Do końca 2004 roku obowiązywała czterostopniowa skala oceny jakości wody (I, II, III klasa czystości oraz NON czyli wody pozaklasowe). Mimo wielu działań mających na celu poprawę jakości wód podejmowanych w ostatnich 20 latach, stan czystości większości krajowych wód jest daleki od oczekiwań. Jeszcze w 2004 roku ponad 50% wód w Polsce mieściło się w kategorii NON – a więc w praktyce, miały one wody nie nadające się do użycia. Od 2005 roku obowiązuje skala pięciostopniowa (I, II, III, IV i V klasa czystości), obowiązująca w Unii Europejskiej i uwzględniająca więcej badanych parametrów. W praktyce pierwszy raport o stanie czystości wód w oparciu o nową skalę, powstał dopiero w 2009 roku.
Ochrona wody może być realizowana przez podejmowanie działań takich jak:

• Odprowadzanie do wody (lub gruntu) wyłącznie ścieków oczyszczonych. W praktyce sprowadza się to zarówno do budowy sieci kanalizacyjnych i nowych oczyszczalni ścieków, jak i do modernizacji tych już istniejących i inwestowaniu w czystsze technologie.
• Stosowanie w rolnictwie i gospodarstwie domowym wyłącznie środków ulegających szybkiej biodegradacji. W praktyce oznacza to np. ograniczone stosowanie nawozów i środków ochrony roślin (odpowiednie substancje, dawki i terminy) oraz używanie środków czystości zawierających mniej fosforu.
• Inwestowanie w nowe, bezpieczne technologie przemysłowe oraz modernizacja tych uciążliwych. Oznacza to np. stosowanie zamkniętych obiegów wody, budowę oczyszczalni oraz instalowanie wydajnych filtrów.
• Odizolowanie wysypisk śmieci i hałd odpadów przemysłowych od wód podziemnych oraz  powierzchniowych (warstwy izolacyjne, oczyszczanie wód odpływowych).
• Odsalanie i oczyszczanie wód odprowadzanych z kopalni oraz z ulic (chociażby ograniczenie stosowania soli sypanej zimą na drogi).

Zanieczyszczenia wody, w zależności od stosowanego podziału można podzielić na kilka grup. A zatem można mówić o zanieczyszczeniach chemicznych (np. ropa, sole metali ciężkich, detergenty, pestycydy) jak i o biologicznych (np. bakterie, sinice, glony). Użytecznym kryterium (związanym z rodzajem oczyszczania) jest źródło pochodzenia zanieczyszczeń np.: ścieki przemysłowe, gospodarcze, bytowe, odpadowe czy też spływ z terenów rolniczych. W praktyce wody najczęściej są zanieczyszczone substancjami biogennymi (związki azotu i fosforu), solami metali ciężkich (np. rtęć, ołów, cynk, kadm), substancjami ropopochodnymi (np. smary, ropa) oraz bakteriami (np. salmonella, E.coli).