Sarna (Capreolus capreolus)

Wymiary/Budowa

Charakteryzuje je bardzo delikatna, zgrabna budowa ciała, długie i smukłe kończyny oraz taka sama szyja. Dzięki takiej sylwetce z nieco uniesionym tyłem ciała zwierzę to zręcznie przeciska się wśród gęstego podszytu i krzewów. Latem sarna ma ubarwienie czerwonawobrunatne, a zimą – szarawobrunatne. Podobnym zmianom podlega także „lustro” obramowujące okolice odbytu – w zimie jest ono czysto białe, podczas gdy w lecie wpada w odcień żółtawo-biały. Czasami zdarzają się osobniki zupełnie czarne, natomiast białe (albinosy) są zupełnie rzadkie. Plamy są charakterystyczne tylko dla młodych osobników.

Ssaki te mają znakomicie rozwinięty węch, który nie tylko ostrzega je przed wrogami i niebezpieczeństwem, ale służy także do kontaktowania się między sobą. Dzięki dobremu słuchowi reagują na każdy obcy dźwięk, często można też usłyszeć ich szorstkie, głębokie „szczekanie”.

Występowanie

Sarna występuje prawie we wszystkich rodzajach środowisk środkowej części Europy, od wybrzeży morskich po granicę lasu w Alpach, (przy czym nie unika terenów rolniczych i ogrodów na skraju osiedli ludzkich), a także w strefie klimatu umiarkowanego w Azji aż do północno-wschodnich Chin. Żyje w dolinach rzecznych i na bagnach, w deltach rzek i na wydmach na wybrzeżu morskim. Najlepsze warunki do życia stwarzają jej obrzeża lasów: znajduje tam odpowiednie ukrycia (nie jest wytrwałym biegaczem) oraz żerowiska (wymaga różnorodnego pokarmu), jest to również obszar, gdzie łatwo schronić się przed palącymi promieniami słońca. Sarny nie można jednak nazwać zwierzęciem leśnym, nawet jeśli dobrze radzi sobie w gęstej roślinności. Jedynie silne prześladowania spychają sarny w głąb lasów, zwierzęta te czują się znacznie lepiej na otwartej przestrzeni.

Tryb życia

Sarny tak łatwo przystosowują się do lokalnych warunków, że trudno jest opisać ich tryb życia. Nie można ich też nazwać zwierzętami nocnymi, gdyż jedynie z powodu ciągłego niepokojenia i prześladowań przestawiają się w dużym stopniu na aktywność nocną. Najczęściej w ciągu dnia sarny robią dłuższe przerwy na odpoczynek, a pozostałą część czasu przeznaczają na żerowanie – starają się przeplatać te czynności, gdyż ich niewielki żwacz nie może pomieścić tyle pożywienia, aby wystarczyło go na cały dzień przeżuwania. Jest to również korzystne dla lepszego przyswojenia pokarmu. Ich zachowania społeczne zmieniają się okresowo: podczas gdy zimą tolerują obecność innych osobników i przebywają w mniejszych bądź większych grupach, wiosną ugrupowania te się rozpadają. Stają się terytorialne, starają się znaleźć jak najlepsze tereny dla wychowu młodych, których bronią przed innymi osobnikami.

Odżywianie

Sarna jest dosyć wybredna pod względem pokarmu. Zawsze poszukują roślin i pędów szczególnie bogatych w składniki odżywcze, unikając w ten sposób trudno strawnego balastu. Lubią świeże źdźbła traw, młode pędy drzewek i krzewów, zboża i lucernę.

Rozmnażanie i rozwój

Ruja sarny rozpoczyna się w czerwcu. Samiec tak ugania się za samicą, że tworzy czasami tzw. krążki, tzn. wydeptane w zbożu ścieżki w formie okręgu o niewielkiej średnicy. Koźlęta przychodzą na świat najczęściej w maju (wstrzymanie rozwoju zarodka zimą pozwala na dobranie dogodnego momentu narodzin, dostosowanego do lokalnych warunków) w liczbie 1-2 (dwojaczki zdarzają się dosyć często). Kozy pozostawiają młode gdzieś na łące lub pod niewielkim krzakiem, odwiedzając je tylko w porze karmienia. Po upływie tygodnia młode podążają za matką.