Gekon Williamsa (Lygodactylus williamsi)

Gekon Williamsa to endemiczny dla Tanzanii gatunek jaszczurek. Samce mają charakterystyczny, intensywnie niebieski kolor. W ostatnich latach populacja tego gatunku zaczęła gwałtowanie spadać, więc jest on objęty ochroną i ma status krytycznie zagrożonego. Największym zagrożenie stanowią niszczenie środowiska oraz nielegalny przemyt do domowych hodowli.
Występowanie
Gekon Williamsa jest gatunkiem endemicznym, a więc jego zasięg występowania jest ściśle ograniczony. Naturalnym siedliskiem tego gada są rezerwaty leśne Kimboza i Ruvu w Tanzanii, nie jest on spotykany w naturze poza tymi miejscami. Lasy te są zlokalizowane na wysokości 170-480 m n.p.m. u podnóży gór Uluguru na wschodzie Tanzanii. Cały obszar występowania gekona Willimasa mieści się na 8 km2.
Biotop
Naturalnym siedliskiem gekonów Williamsa są lasy tropikalne. Gady te żyją tylko i wyłącznie na drzewach z gatunku pandan trwały (Pandanus rabaiensis). Są to bardzo duże drzewa, które mogą osiągać nawet do ośmiu metrów wysokości. Gekony preferują największe drzewa z ponadmetrowymi liśćmi. Żyją na liściach na szczycie drzewa.
Wygląd
Gekony Williamsa są wyjątkowo małymi gadami. Długość ciała wynosi od 5 do 8 cm. Głowa jest duża i wyraźnie wyodrębniona od reszty ciała. Skóra jest pokryta małymi, ziarnistymi łuskami. Ogon jest dość długi i okrągły w przekroju. Mają po cztery palce na każdej kończynie. Palce są zakończone okrągłymi wypustkami, a pod nimi znajdują się włoskowate przylgi, które umożliwiają poruszanie się po pionowych powierzchniach. Występuje wyraźny dymorfizm płciowy, samice są nieco mniejsze od samców, mają także inne ubarwienie. Dojrzałe płciowo samce są intensywnie niebieskie z szafirowym odcieniem – kolor ten jest czasem nazywany „elektrycznie niebieskim”. Najbardziej dominujące samce mają najintensywniej niebieski kolor. Na szyi widać wyraźne czarne pasy. Ubarwienie dorosłych samic jest bardziej zmienne, mogą one przybierać odcień od brązowego do zielonego. Nie mają czarnych pasów na szyi. Ubarwienie młodych i mniej dominujących samców jest zbliżone do samic, osobniki te są najczęściej zielone, czasem zielono-niebieskie. U obu płci brzuch ma pomarańczowy kolor. Co ciekawe, barwa ciała tych gekonów zmienia się w zależności od ich kondycji, nastroju i temperatury otoczenia – u samców grzbiet może przyjmować odcienie szare i czarne, a u samic brązowe, jaskrawo zielone i zielono-turkusowe. Oczy są duże i brązowe, źrenice okrągłe i czarne. U obu płci na głowie widać czarne pasy, przebiegające wzdłuż oka i powyżej. Samce mają dodatkowo czarne plamki na bokach ciała.
Biologia
Gekony Williamsa są gatunkiem aktywnym w ciągu dnia, podobnie jak wszystkie jaszczurki z tego rodzaju. Żyją na liściach w koronach drzew pojedynczo lub w niewielkich grupach rodzinnych, składających się zazwyczaj z dorosłej samicy i samca oraz ich potomstwa. Samce są silnie terytorialne, nie dopuszczają innych samców na liść, który zamieszkują. Komunikują się za pomocą sygnałów wizualnych i dźwiękowych. Gekony są jedynymi jaszczurkami, które potrafią wydawać głośne dźwięki. Do sygnałów wizualnych zalicza się potrząsanie i kiwanie głową, machanie ogonem i nadymanie gardła przez samców. Odżywiają się małymi owadami oraz nektarem kwiatów. Populacja gekonów Williamsa jest krytycznie zagrożona wyginięciem według Czerwonej Księgi Zagrożonych Gatunków. Szacuje się, że na wolności żyje około 150 tysięcy osobników, ale liczba ta systematycznie maleje. Największe zagrożenie stanowi nielegalny przemyt gekonów. Jaszczurki są zabierane z naturalnego środowiska i przekazywane do prywatnych hodowli. Rozmnażanie gekonów Williamsa w warunkach hodowlanych jest bardzo trudne. Wprowadzono liczne przepisy prawne, by ukrócić ten precedens. Gekony Williamsa są wymienione w załączniku I Konwencji o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami (Konwencja CITES), która reguluje handel dzikimi okazami. Gatunek ten nie może być utrzymywane i sprzedawany w Unii Europejskiej bez specjalnych pozwoleń, a każdy gekon na tym terenie musi być zarejestrowany. Na innych obszarach świata występują podobne obostrzenia. Drugim zagrożeniem dla naturalnej populacji gekonów Williamsa jest degradacja ich siedliska. Są one szczególnie narażone na wszelkie zmiany w otoczeniu, ponieważ ich wymagania środowiskowe są tak specyficzne.
Rozmnażanie
Gekon Williamsa dojrzałość płciową osiągają w drugim roku życia. W okresie godowym samce zalecają się do samic, nadymając gardło i kiwając głowami. Zapłodnione samice składają od jednego do dwóch kulistych jaj, które przyklejają do powierzchni. Młode osobniki wykluwają się po 60-90 dniach. Gekony te żyją od trzech do sześciu lat w naturze, ale potrafią dożyć nawet dziesięciu w warunkach hodowlanych.