Skalniak brązowoogonowy (Petrogale penicillata)

Wstęp

Skalniak brązowoogonowy to torbacz z rodziny kangurowatych. Występuje w Australii, choć został także z powodzeniem introdukowany na Hawajach i w Nowej Zelandii.

Występowanie

Skalniak brązowoogonowy to gatunek pochodzący z Australii i tylko tam występuje naturalnie. Zamieszkuje tam skaliste tereny wzdłuż Wielkich Gór Wododziałowych, czyli łańcucha górskiego, który rozciąga się wzdłuż wschodnich wybrzeży kontynentu. Występują licznie na południowym wschodzie stanu Queensland, ale ich populacja jest zagrożona na zachodnich terenach stanów Wiktoria i Nowa Południowa Walia. Szacuje się, że pozostało tam tylko 12 osobników na wolności. 70% terenów ich naturalnego występowania zostało zniszczonych w 2020 roku, na skutek ogromnych pożarów w Australii. Skalniaki brązowogonowe zostały introdukowane do Nowej Zelandii i na Hawaje pod koniec XIX wieku. Miejscami ich populacja osiągnęła w tych krajach takie rozmiary, że zwierzęta te są zwalczane jako szkodniki.

Wygląd

Charakterystyczną cechą skalniaka brązowoogonowego jest ich ubarwienie, a w szczególności czarne długie futro na końcu ogona, które przypomina pędzel (stąd angielska nazwa zwierzęcia – brush-tailed rock-wallaby). Skalniaki brązowoogonowe mają ciemnobrązową lub szarobrązową sierść na grzbiecie, która jest jaśniejsza na brzuchu i ma rudawy odcień w okolicach zadu. Sierść na stopach jest czarna i długa. Mają długi, brązoworudy ogon, który stopniowo ciemnieje i ma na końcu pęk czarnych włosów. Zwierzęta z północnych terenów są zazwyczaj jaśniej ubarwione, mają też krótszy pędzel na ogonie. Ogon jest nieco dłuższy niż długość całego zwierzęcia. Długość ciała samców wynosi średnio 116,8 cm (licząc z ogonem), a samic 107,2 cm. Masa ich ciała to około 5-6 kg.

Tryb życia

Skalniaki brązowoogonowe żyją u podnóży gór i na skałach w pobliżu trawiastych terenów. Mogą też występować w lasach. W ciągu dnia chętnie przebywają na skalnych uskokach i w jaskiniach, gdzie jest nieco chłodniej. Są aktywne w nocy. Potrafią skakać i wspinać się po skałach z niezwykłą zwinnością. Są to socjalne zwierzęta. Żyją w niewielkich koloniach z wyraźną hierarchią dominacji. Komunikują się za pomocą dotyku (wzajemna pielęgnacja w obrębie danej grupy) i poprzez wokalizację (odgłosy przypominające parskanie i syczenie). Kolonie zajmują określony teren. Mają także ograniczoną liczbę osobników, więc młode są odrzucane z kolonii krótko po zakończeniu żywienia się mlekiem matki. Dzieciobójstwo nie jest rzadkim zjawiskiem, młode mogą zostać zabijane, jeśli nie oddają się w odpowiednim momencie z kolonii. Samice są bardzo towarzyskie, lubią przebywać z innymi samicami, szczególnie spokrewnionymi. Często wzajemnie się pielęgnują. Samce są bardziej samotnicze, nie wchodzą w kontakty z innymi samcami. Jeśli już znajdują się w pobliżu, to zawsze kończy się to brutalną walką między nimi.

Odżywianie

Skalniaki brązowoogonowe żywią się głównie różnymi gatunkami traw, ale jedzą też liście, korzenie, korę, owoce, nasiona, orzechy, a także kwiaty oraz paprocie. Na ich dietę nie wpływają zmiany pór roku ani zajmowane siedlisko, ponieważ mogą spożywać bardzo zróżnicowane pożywienie.

Rozmnażanie i rozwój

Rozród skalniaków brązowoogonowych nie jest sezonowy, mogą rozmnażać się przez cały rok. Nie ma wielu danych na temat ich rozrodu, ale wiadomo, że większość zwierząt z rodziny kangurowatych jest promiskuityczna, a więc każdy dojrzały seksualnie osobnik może kopulować z dowolnym osobnikiem płci przeciwnej, w rozrodzie nie ma wybiórczości i reguł. Samice dojrzewają płciowo w wieku 18 miesięcy, a samce dopiero po 20 miesiącach. Rozród trwa cały rok i samice często kopulują na krótko po porodzie (nawet w ciągu kilku godzin u zwierząt w niewoli). Implantacja zapłodnionego zarodka jest opóźniona do czasu, gdy poprzednie młode opuści torbę matki. Ciąża trwa 31 dni. W miocie rodzi się zazwyczaj tylko jedno młode, które wspina się po sierści na brzuchu samicy, aż dotrze do torby, gdzie przyczepia się do jednego z czterech sutków. Pozostaje w torbie przez około 29 tygodni. Po tym czasie zaczyna spędzać czas poza torbą, ale nadal żywi się mlekiem matki i pozostaje przy niej przez następne trzy tygodnie. Młode osiągają pełną samodzielność w wielu około 7 miesięcy. Skalniaki brązowoogonowe na wolności żyją średnio do 11 lat. W niewoli mogą dożyć 14 lat.