Dzwonki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja dzwonków

Dzwonki to kwiaty, które całą swoją postacią uosabiają romantykę, sielskość i delikatność. Pojawiają się w wierszach, bajkach i na pejzażach, a przede wszystkim porastają ogrody w sposób spontaniczny i widowiskowy. Ogromna rozmaitość dzwonków sprawia przy tym, że każdy z nas łatwo znajdzie gatunek odpowiadający jego potrzebom.

1. Nazewnictwo
2. Występowanie dzwonków w Polsce
3. Dzwonki - wymagania glebowe
4. Sadzenie i uprawa dzwonków
5. Warunki zasadzania dzwonków
6. Przygotowanie podłoża dla dzwonków
7. Podlewanie i nawożenie dzwonków
8. Rozmnażanie dzwonków
9. Ochrona dzwonków
10. Dzwonki w ogrodzie
11. Najpiękniejsze dzwonki
12. Odmiany dzwonków
13. Interesujące odmiany dzwonków
14. Dzwonki – pytania i odpowiedzi

Do rodzaju dzwonków oficjalnie zalicza się dziś ponad 500 gatunków rozprzestrzenionych szeroko na obszarze północnej półkuli – od Basenu Morza Śródziemnego po Afrykę i Kaukaz. Najmniejsze odmiany alpejskie sięgają zaledwie 5 cm; najwyższe wznoszą się dumnie nawet na 2 metry ponad ziemią. Dzwonki bywają jednoroczne, dwuletnie i wieloletnie, a w palecie ich odcieni dominuje biel, róż oraz fiolet.

Nazewnictwo

Łacińska nazwa rodzajowa Campanula oznacza dosłownie małe dzwoneczki i trudno mieć wątpliwości co do jej genezy. Choć tak różne, dzwonki faktycznie jednak zawsze kojarzą się z… dzwonami. Wąskie zaostrzone kielichy do złudzenia przypominają płaszcz popularnych instrumentów muzycznych – bywają przy tym dumnie otwarte ku niebu bądź skromnie zwieszone w dół. Na łodygach rozwijają się całe wiechy kwiatów, tworzące luźniejsze lub gęstsze kwiatostany. Same liście również wykazują znaczące zróżnicowanie, zarówno pod względem długości, szerokości, jak i typu krawędzi. To właśnie one są zwykle główną determinantą poszczególnych gatunków.

Występowanie dzwonków w Polsce

W Polsce w stanie naturalnym spotkać można 19 gatunków dzwonków, przy czym część z nich została po prostu zadomowiona. W Tatrach spotkamy na przykład dzwonki alpejskie (C. alpina) o szaro-fioletowych kielichach, zaś w Sudetach dzwonki brodate (C. barbata) o długich owłosionych łodygach. Bardziej pospolite, bo występujące w większych regionach kraju są dzwonki jednostronne (C. rapunculoides), dzwonki pokrzywolistne (C. trachelium) czy dzwonki rozpierzchłe (C. patula). Jako rośliny ozdobne najczęściej uprawiamy jednak dzwonki brzoskwiniolistne (C. persicifolia) o uroczej ząbkowanej koronie, dzwonki szerokolistne (C. latifolia) osiągające wysokość nawet 100-150 cm, dzwonki okrągłolistne (C. rotundifolia) o delikatnych błękitnych kielichach, a przede wszystkim zaś dzwonki ogrodowe (C. medium), pochodzące z regionu Morza Śródziemnego i cenione za duże, dekoracyjne kielichy zebrane w elegancką koronę. Ponadto wśród ogrodników popularnością cieszą się również niskie gatunki ozdobne, takie jak dzwonek karpacki (C. carpatica) czy bardzo obficie kwitnący dzwonek Poszarskiego (C. poscharskyana).

Dzwonki - wymagania glebowe

Dzwonki nie są wymagające, jeśli chodzi o podłoże. Dobrze powodzi się im na większości rodzajów gleb – w przyrodzie preferują zwłaszcza łąki oraz skraje lasów. Owszem, ziemia powinna być wilgotna i dobrze przepuszczalna, aby zimą korzenie nie gniły. Wskazany jest również alkaliczny bądź neutralny odczyn podłoża, choć dzwonki zniosą wszystko poza bardzo kwaśną ziemią. Większa część gatunków preferuje stanowiska słoneczne, ale niektóre stosunkowo dobrze radzą sobie także w strefie półcienia.

Sadzenie i uprawa dzwonków

Istnieją trzy sposoby na rozpoczęcie przydomowej uprawy dzwonków. Po pierwsze można wykorzystać nasiona, które wysiewa się bądź wpierw do substratu na kiełkowanie i trzyma w domu na nasłonecznionym parapecie w temperaturze ok. 20 stopni C, bądź bezpośrednio do gruntu. W tym pierwszym przypadku rozsadę można przenieść na zagon po ok. 10 tygodniach od wysiewu, o ile minęło już ryzyko przymrozków. Kilka dni przed wysadzeniem zaleca się hartowanie roślinek poprzez wynoszenie je na kilka godzin dziennie na balkon lub do ogrodu.

Warunki zasadzania dzwonków

Bezpośredni wysiew na zagon również prowadzimy w drugiej połowie wiosny, przygotowując uprzednio podłoże: zagon należy przekopać na głębokości 15-20 cm i optymalnie wzbogacić kompostem. Wysiewamy raczej rzadko, a nasiona przykrywamy minimalną warstwą gleby i podlewamy. Po ok. 30 dniach powinny pojawić się pierwsze roślinki, a gdy będą miały po dwa listki należy przerzedzić je tak, aby pomiędzy poszczególnymi okazami było ok. 15 cm dystansu. Większe odmiany wymagać mogą odległości nawet rzędu 40 cm! Jeśli zdecydujemy się na uprawę z nasion, pierwszych kwiatów doczekamy się dopiero w kolejnym roku kalendarzowym!

Przygotowanie podłoża dla dzwonków

Aby zaoszczędzić sobie pracy i czekania wielu ogrodników wybiera więc raczej gotowe sadzonki dzwonków w doniczkach sprzedawane tradycyjnie wiosną. W wybranej lokalizacji należy przekopać ziemię na głębokości ponad 30 cm, pozbywając się ewentualnych kamieni czy chwastów. Do podłoża warto dosypać kompostu, gnojówki lub ziemi liściowej, a samo sadzenie najlepiej jest wykonywać w pochmurny dzień. Jama powinna odpowiadać bryle korzeniowej sadzonki, tak, aby po zasadzeniu roślina była na tym samym poziomie co w doniczce. Po uciśnięciu podłoża w celu stabilizacji sadzonki, podlewamy sowicie i wykładamy wokół warstwę kory mulczującej.

Dalsza uprawa to już właściwie tylko estetyczna przyjemność, choć wysokie odmiany dzwonków mogą wymagać wsparcia, aby nie połamały się na silnym wietrze. Obcinając zeschnięte pędy na końcu zimy lub na początku wiosny możemy z kolei odmłodzić roślinę i sprawić, że jej struktura się zagęści.

Podlewanie i nawożenie dzwonków

Rygorystyczne podlewanie dzwonków wymagane jest jedynie w okresie po wysiewie nasion oraz przesadzaniu roślin, zwłaszcza młodych. Owszem, gdy długo nie pada, kwiaty warto jest 1-2 razy w tygodniu nawodnić, unikając jednak moczenia samych kielichów i liści. Dorosłe rośliny, które osiągnęły już w ogrodzie przyjemne status quo bez większego problemu przeżyją jednak i krótkie okresy suszy.

Nawożenie jest natomiast wskazane dwa razy na sezon – wiosną oraz w środku lata, przy czym zupełnie wystarczający jest klasyczny uniwersalny nawóz NPK w proporcjach 5-10-10 lub 10-10-10. Płynna postać jest łatwiejsza do dawkowania.

Rozmnażanie dzwonków

Dzwonki w dużej mierze rozmnażają się same, tak, że z jednej sadzonki można w ciągu kilku lat uzyskać uroczą gromadkę. Niektórzy ową płodność postrzegają wręcz jako przekleństwo i z uporem likwidują owoce samosiewu. Czasami zależy nam jednak na pozyskaniu nowych sadzonek, które będzie można posadzić w innym miejscu ogrodu lub sprezentować znajomym ogrodnikom. W tym celu najlepiej jest oddzielić na wiosnę pojedyncze pierwsze pędy wraz kawałkiem schowanym pod ziemią i po skróceniu umieścić w wilgotnym substracie. Taka sadzonka bardzo szybko się ukorzeni i może być przetrzymywana w szklarni bez ogrzewania aż do czerwca, gdy wysadza się ją na zagon. Młode dzwonki można również trzymać w donicach cały rok i sadzić dopiero kolejnej wiosny, aby od razu doczekać się kwiatów.

Co 3-4 lata całe rośliny warto również wykopywać i dzielić na mniejsze części w raz z korzeniami, co doskonale odmładza i sprzyja dalszemu kwitnieniu, wzbogacając ogród o kolejne okazy.

Ochrona dzwonków

Wiele gatunków dzwonków pochodzi z chłodniejszych stref klimatycznych i nie ma żadnego problemu z przeżyciem standardowej polskiej zimy. Szlachetne odmiany dzwonka ogrodowego warto jednak okryć zwłaszcza w pierwszym roku po wysadzeniu.

Poza tym dzwonki mogą w okresie wegetacyjnym paść ofiarą chorób grzybowych objawiających się białym nalotem i wynikających przede wszystkim z odgórnego podlewania oraz zbyt dużego ścisku na rabacie. Skutecznym lekiem powinny być uniwersalne fungicydy w sprayu, a w ramach prewencji warto na wiosnę rośliny podzielić i rozsadzić. Czasami we wczesnej fazie wzrostu problemem mogą być również żarłoczne ślimaki, które należy rygorystycznie usuwać.

Dzwonki w ogrodzie

Różnorodność dzwonków znajduje bezpośrednie przełożenie na ich ogrodową wszechstronność. Najniższe gatunki, często spotykane w górach, są doskonałą ozdobą skalniaków i skrajów zagonów. Rozrastające się kolorowe „poduszki” stają się wówczas atrakcyjnym kontrastem dla kamieni i betonu.

Wyższe gatunki z rodzaju Campanula mogą jednak tworzyć „treść” najbardziej reprezentacyjnych rabat, doskonale prezentując się w towarzystwie lilii, nachyłków, liliowców, przywrotników, a także róż. Gatunki o sztywniejszych łodygach to także wspaniały surowiec na eleganckie bukiety do domu.

Najpiękniejsze dzwonki

W najdoskonalszej wspaniałości dzwonki można zwykle podziwiać w czerwcu i lipcu, choć niektóre odmiany kwitną przy sprzyjającej pogodzie nawet do końca września. Urocze kielichy przyciągają także gromady pszczół, trzmieli i motyli.

Oprócz wspomnianych wcześniej gatunków typowych dla polskiej strefy klimatycznej popularność wśród ogrodników zdobywa również dzwonek dalmatyński (C. portenschlagiana) rozpościerający się po zagonach niskim, ale barwnym dywanem. Ciekawie prezentują się także średniej wysokości dzwonki kremowe (C. lactiflora) o dużych kielichach, które łatwo znoszą nawet częściowe zacienienie.

Odmiany dzwonków

Co interesujące, na terenie Polski niektóre kwiaty dzwoneczki są objęte ochroną – mowa o takich odmianach jak bolońska, brodata, karkonoska, piłkowana czy szerokolistna. Jednak pozostałe podtypy można bez problemu sadzić we własnym zakresie, najpierw uprawiając dzwonki w doniczce, a następnie przesadzając je do gleby, na odpowiednio dobranym stanowisku. Wśród ogrodowych odmian można wymienić m.in.:

• karpacka – niewielka roślina posiadająca relatywnie duże, białe lub niebieskie dzwoneczki kwiaty,
• dalmatyńska – niska, niebieska odmiana o bujnym kwiatostanie,
• ogrodowa – wysoki kwiat z dzwonkami osiągający nawet do 1 m,
• brzoskwiniolistna – wyróżnia się wzrostem przekraczającym 1 m,
• kremowa – naturalnie rosnąca w górach Kaukazu, ma charakterystyczne, urokliwe fioletowe kwiaty dzwonki.

Interesujące odmiany dzwonków

Poza tym wypróbować warto dzwonki piramidalne (C. pyramidalis), które choć mają krótką żywotność, tworzą niezwykle atrakcyjne bukiety. Wreszcie, na uwagę zasługują również widowiskowe hybrydy, takie jak ciemne eleganckie dzwonki „Sarastro”, dzwonek skupiony „Superba” o fantastycznych ciemnofioletowych wiechach czy dzwonek ogrodowy „Double Blue” o zaskakująco intensywnych, pełnych kwiatach. Aż trudno jest uwierzyć jak wiele fantazyjnych kształtów nadała dzwonkom Matka Natura oraz wprawieni ogrodnicy!

Dzwonki – pytania i odpowiedzi

1. O czym pamiętać podczas podlewania?

Kluczowe są dwie kwestie: regularność i umiarkowanie, ponieważ roślina źle znosi przelanie i związaną z tym dużą wilgotność – niezależnie od tego, czy chodzi o kwiaty białe dzwoneczki, fioletowe, niebieskie czy dowolne inne.

2. Na co zwracać uwagę przy pielęgnacji wysokich odmian?

Warto stosować podpórki, które zapewniają roślinom stabilność i zabezpieczenie.

3. Jak i czym nawozić ten gatunek?

Bez względu na to, czy chodzi o kwiaty fioletowe dzwoneczki, białe, niebieskie czy jakiegokolwiek innego koloru, zalecane jest dwukrotne nawożenie w ciągu sezonu (wiosna, lato) przy użyciu preparatów mineralnych.

Bibliografia

1. Bonnie L. Grant; “Bellflower Plants: How To Grow Campanula Bellflowers Campanula”; gardeningknowhow.com; 2021-03-23
2. BBC Garderner’s World; “10 best campanulas to grow”; gardenersworld.com; 2021-03-23
3. Gardenia.net; “Campanulas – which ones for my garden”; gardenia.net; 2021-03-23
4. Seasonal Gardening; “Campanula”; seasonalgardening.co.uk; 2021-02-23
5. Chris Lee; “CAMPANULA ‘BELLFLOWER’ CARE & GROWING TIPS ”; horticulture.co.uk; 2021-03-23