Pieniążek roślina – sadzenie, uprawa i pielęgnacja pieniążka

Pilea peperomioides zyskała sobie w botanice cały szereg przydomków – nazywa się ją pieniążkiem, rośliną-UFO, a nawet naleśnikową. Wszystkie te epitety oddają najbardziej charakterystyczny rys fizjonomii pilei – okrągłe, płaskie liście przypominające talerze lub monety. Rzadziej używa się także nazwy „roślina misjonarska”, która odnosi się do historii gatunku – pieniążka z Chin do Europy przywiózł w 1945 r. norweski misjonarz, Agnar Espegren.

Tak naprawdę jednak pileę „odkryto” już wcześniej – według źródeł historycznych szkocki botanik, George Forrest, natknął się na nią w 1906 r. w górach chińskiej prowincji Yunnan. Bo też Pilea peperomioides pochodzi bezpośrednio z południowej części Chin, a w innych częściach świata występuje tylko dzięki sztucznej propagacji. Do rodzaju Pilea, botanicznie zaklasyfikowanego do rodziny kwiatów pokrzywowatych, należy jednak ok. 700 gatunków, z których większość występuje na niemal całej kuli ziemskiej, od strefy równikowej po umiarkowaną.

Klasyczny pieniążek (pilea) jest sukulentem dorastającym maksymalnie do 20-30 cm wysokości i odznaczającym się ciemnozielonymi, mięsistymi liśćmi, których średnica może sięgać nawet 10 cm! Nietypowy wygląd, który zyskał roślinie popularność w świecie ogrodnictwa, wynika z długich ogonków liści, które w warunkach domowych wyciągają się nawet na 30 cm! Kwiaty pieniążka są bardzo drobne i subtelne, pnące się w górę na dodatkowych pędach, ale w uprawie pod dachem kwitnienie należy do rzadkości.

Pieniążek (Peperomioides pilea) cieszy się olbrzymią popularnością zwłaszcza w Skandynawii, głównie dzięki chińskiemu eksportowi Agnara Espergena, i stał się ważnym elementem tamtejszej stylistyki, szczególnie w zakresie wystroju wnętrz.

Pieniążek – wymagania glebowe

Pieniążek to kwiat doniczkowy, który wymaga dobrze przepuszczalnego, piaszczystego podłoża, idealnie wyposażonego w dolną warstwę drenażu. Donica – ceramiczna, plastikowa lub gliniana – musi być wyposażona w otwory pozwalające wodzie swobodnie odpływać. Do substratu warto domieszać piasek, rozdrobnioną korę, a nawet perlit czy kruszone kawałki terakoty. Chodzi bowiem o to, aby puste przestrzenie w podłożu pozwoliły korzeniom pilei oddychać i zapobiegały ich przemoczeniu.

Idealne stanowisko zapewni roślinie codzienny dostatek światła, ale nie w formie bezpośrednich promieni słonecznych. Lepiej więc uprawiać pieniążka z dala od parapetów wychodzących na zachodnią lub południową stronę domu. Nadmiar słońca grozi poważnym poparzeniem liści!  Z drugiej strony, niedostatek światła może powodować, że ogonki liści wydłużają się nadmiernie w pościgu za słońcem, a roślina zamiast dumnie piąć się w górę, zaczyna opadać i wydłużać się do boków.

Sadzenie i uprawa pieniążka

Pieniążek należy zasadzić w niezbyt dużej donicy, raczej precyzyjnie dobranej do wielkości bryły korzeniowej niż przeszacowanej na wyrost. Poleca się natomiast przesadzać pieniążka co kilka sezonów, co może pobudzić roślinę z gatunku pilea do dalszego wzrostu. Przy każdorazowym przesadzaniu dobrze jest opłukać korzenie pod bieżącą wodą, a potem lekko osuszyć je ręcznikiem papierowym. Donicę wypełniamy ziemią najpierw do ok. 1/3 wysokości, a następnie umieszczamy w niej sadzonkę kwiatu i dosypujemy podłoże równomiernie ze stron, lekko dociskając.

Ważnym elementem pielęgnacji pieniążka jest regularna rotacja donicy – tym sposobem uzyskamy ładną, równomierną „koronę”, harmonijnie rozwiniętą w każdym kierunku. Ze względu na niewielki rozmiar rośliny, cięcie nie jest natomiast wcale wskazane. Raz na jakiś czas warto za to przetrzeć liście rośliny z gatunku Pilea peperomioides wilgotną szmatką, aby zetrzeć z nich kurz – to pomaga zielonej tkance lepiej absorbować promienie słoneczne.

Idealna dla pieniążka temperatura dzienna powinna oscylować między 21 a 26 stopniami C, w nocy zaś może obniżać się nawet do 15-16 stopni C. Pod żadnym pozorem nie należy jednak wystawiać pieniążka na temperatury niższe niż 10 stopni C.

Podlewanie i nawożenie pieniążka

Jako klasyczny sukulent, pilea lubi wykorzystywać wodę zgromadzoną w swoich tkankach, więc należy pozwolić roślinie wyschnąć między jednym a drugim nawadnianiem. Podlewamy niezbyt często, ok. raz w tygodniu, i najlepiej wlewając wodę na spodek pod donicą, tak, aby korzenie same wyregulowały sobie poziom wilgoci. Podlewając „z góry”, warto upewnić się palcem, że podłoże jest suche na kilka centymetrów w głąb. Oznaką nadmiernego przesuszenia jest opadanie liści.

Co do zasady pieniążek nie wymaga nawożenia, ale raz-dwa razy do roku, w sezonie wiosenno–letnim, gdy roślina jest bardziej aktywna, warto wspomóc ją uniwersalnym płynnym nawozem typu NPK.

Rozmnażanie pieniążka

Wielkim atutem pieniążka jako domowej rośliny doniczkowej jest niezwykła łatwość rozmnażania. Modą stało się wręcz przekazywanie sobie odciętych pędów w ramach grona przyjaciół i dzielenie się pieniążkiem, uważaną za symbol dobrobytu i szczęścia. Rozmnażać można przy tym na dwa sposoby. Najbardziej oczywistym jest wykorzystanie małych roślinek, które każda pilea produkuje wokół swojej łodygi. Są one połączone pod ziemią systemem korzeniowym z rośliną matką i wymagają jedynie ostrożnego odcięcia, czystym, ostrym nożem, ok. 1-2 cm poniżej powierzchni podłoża. Taką sadzonkę przenosimy na kilka dni do szklanki z wodą, a następnie sadzimy w doniczce.

Alternatywnie pieniążek można rozmnażać przez sadzonki pędowe odcięte bezpośrednio od łodygi rośliny. Najlepiej jest pobrać dwie-trzy, wczesną wiosną, i umieścić razem w niewielkiej donicy wypełnionej świeżym substratem. Utrzymując podłoże lekko wilgotne, doczekamy się w ciągu 2-3 tygodni ukorzenienia się sadzonek. Wówczas można je przesadzić do niezależnych doniczek.

Ochrona pieniążka

Oprócz nadmiaru wilgoci, prowadzącej do zgnilizny korzeni, oraz braku lub niedostatku światła słonecznego, mało co jest w stanie zaszkodzić domowej pilei. Szybkie żółknięcie i opadanie liści może sygnalizować potrzebę dostarczenia dozy substancji odżywczych w postaci nawozu, natomiast białe plamy oznaczają najczęściej nadmiar minerałów z kranowej wody – kwiaty pieniążka idealnie jest podlewać deszczówką.

Stosunkowo rzadkie problemy obejmują pojawianie się brązowych plam, które sygnalizować mogą chorobę grzybową. Najczęściej w tym przypadku wystarczy jedynie pozbyć się zaatakowanych liści. Bywa również, że na liściach pieniążka pojawiają się mszyce, które powodują żółknięcie i więdnięcie liści. Aby pozbyć się insektów, należy przemyć liście wodą z mydłem, a w razie potrzeby sięgnąć po specjalistyczny preparat na mszyce.

Pieniążek to coś więcej niż roślina – to modna, kojarzona ze skandynawskim wzornictwem dekoracja wnętrz, którą chętnie eksponujemy na stole jadalnym, komodach, stolikach nocnych czy wysokich taboretach. Ponieważ liście, które ma kwiat pilea, są stosunkowo rzadkie i rosną w górę, dla estetyki bardzo ważne jest dobranie eleganckiej doniczki – najpopularniejsza w tym zakresie jest biała i szara ceramika o nowoczesnym, minimalistycznym designie, kontrastująca z głęboką zielenią liści.

Kto lubi bardziej zwarte, obfite rośliny, powinien zdecydować się na zakup szerszej donicy i pozostawienie w niej roślinek-dzieci do swobodnego rozwoju.

Pieniążek ma zwyczaj wówczas formować dość atrakcyjną „kulę”. Z kolei, aby uzyskać ciekawy efekt liści zwróconych płasko w jednym kierunku, pieniążek należy umiejscowić w kącie pomieszczenia i nie rotować donicy.

Pieniążek to roślina, w której trudno się nie zakochać. Idealnie prezentuje się ona z innymi, egzotycznymi okazami, zwłaszcza dobranymi na zasadzie kontrastu – np. strzelistą sasewierią czy agawą. Ale również w obrębie rodzaju Pilea łatwo znaleźć gatunki, które na tyle różnią się kształtem i wielkością liści, że będą doskonałym uzupełnieniem domowej kolekcji kwiatów doniczkowych. Szczególnie warto polecić pieniążka błyszczącą (Pilea involuncrata) o przebarwiających się do czerwona, profilowanych liściach, biało-zieloną pileę Cadiera (P. cadierei) o atrakcyjnie zwartym pokroju czy pileę drobnolistną (P. microphylla) o fantastycznie drobnych listkach.

Roślina pieniążek całkiem zasadnie uchodzi za relatywnie łatwą w uprawie, jednak mimo to zdarzają się pewne problemy, o których trzeba pamiętać, dbając o ten kwiat. Kluczową kwestią jest utrzymanie odpowiedniej temperatury, tzn. na poziomie co najmniej 16 stopni Celsjusza – gdy powietrze jest chłodniejsze, Pilea peperomioides ciemnieje i więdnie. W takiej sytuacji istnieje też ryzyko wystąpienia pleśni i infekcji o charakterze grzybiczym, z których powodu drzewko szczęścia obumiera. Choroby można jednak łatwo uniknąć, zapewniając roślinie odpowiednią temperaturę.

Poza tym pilea (pieniążek) może być atakowana przez szkodniki, w tym głównie mszyce bądź wełnowce, które za cel obierają sobie głównie młode osobniki. Podgryzając ich liście i łodygi, osłabiają struktury rośliny, a dodatkowo mogą przenosić na nią patogeny chorobotwórcze. Aby się pozbyć napastników, można skusić je np. skórką od banana bądź odstraszyć wonią cebuli i czosnku, której nie znoszą. Innym sposobem jest zastosowanie oprysków z wody zmieszanej z mydłem. Jeśli żadna z tych metod nie przynosi oczekiwanych rezultatów, kwiat doniczkowy pilea można ochronić za pomocą środków chemicznych na mszyce i wełnowce.

Niezależnie od tego, na jaki gatunek się zdecydujemy, pieniążek jest jednym z najlepszych prezentów dla domu. Zwłaszcza, że wystarczy od własnej, wyhodowanej z uczuciem rośliny, pobrać potomka i posadzić w dekoracyjnej donicy, a następnie podarować przyjacielowi. W ten sposób pieniążek łączy ludzi!

Pieniążek – pytania i odpowiedzi

1. Ile kosztuje zakup rośliny?

W zależności od danego egzemplarza cena waha się od kilkunastu do kilkudziesięciu zł. Najtańsza jest pilea mini, która wyróżnia się mniejszymi rozmiarami niż standardowe odmiany, jednak pod względem uprawy zachowuje się tak samo.

2. Gdzie postawić doniczkę z kwiatem?

Roślina nie lubi bezpośredniego, ciągłego kontaktu z promieniami słonecznymi, ale też całkowity cień może być szkodliwy dla jej rozwoju. Najlepiej czuje się w rozproszonym świetle i w miejscach półcieniowych.

3. Gdzie kwiat doniczkowy pieniążek występuje w naturze?

W Polsce pilea peperomioides jest znana przede wszystkim jako ozdobna, doniczkowa roślina, podczas gdy w naturalnych warunkach można ją spotkać w krajach z klimatem równikowym, zwrotnikowym i umiarkowanym – wszędzie poza Australią i Europą Środkową.