Opieńka miodowa (Armillaria mellea)

Opieńka miodowa jest grzybem jadalnym o dość specyficznym i charakterystycznym smaku. W Polsce występuje bardzo często. Ma pasożytnicze właściwości i jest główną przyczyną obumierania drzew w naszym kraju.

Sezon na opieńkę miodową rozpoczyna się we wrześniu, chociaż czasami pierwsze okazy tego grzyba można znaleźć już na początku sierpnia. Ostatnie egzemplarze można zbierać jeszcze w listopadzie.

Opieńka miodowa występuje w lasach liściastych, ogrodach, parkach i sadach. Najczęściej rośnie na pniach i korzeniach różnych gatunków drzew liściastych, niekiedy może pojawić się na drzewach iglastych. Zdarza się też, że wrasta w kawałki drewna zagrzebane w glebie, przez co tworzy mylne wrażenie, że wyrasta z ziemi. Zazwyczaj pojawia się w dużych gromadach po kilkanaście sztuk. Znaleźć ją można na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy i Ameryki Południowej. Najliczniej występuje w krajach Europy Środkowej.

Owocnik opieńki miodowej osiąga średnicę od 3 do 13 cm. U młodych okazów ma kształt półkulisty, później staje się wypukły, a u najstarszych osobników jest mocno spłaszczony. Posiada lekko podwinięty brzeg. U młodych egzemplarzy przybiera barwę miodową z odcieniami brązu i oliwki. U starszych osobników kapelusze ciemnieją i zmieniają barwę na brązową, czerwoną lub czerwonobrązową. Owocnik pokryty jest drobnymi łuseczkami, które na ogół przybierają odcień brązowy, czerwony lub czarny. Łuseczki są najgęstsze i najciemniejsze na środku kapelusza. U starszych opieniek zazwyczaj zanikają.

Blaszki opieńki miodowej są cienkie i dość gęsto ułożone. Mają różną długość i zazwyczaj zbiegają się ku środkowi. U młodych osobników są białe, z czasem zmieniają kolor na beżowy z delikatnym odcieniem różowego. Najstarsze okazy mają blaszki żółte z brązowymi plamkami.

Trzon opieńki miodowej osiąga wysokość od 8 do 18 cm. i grubość od 0,4 do 2,5 cm. Jest wysmukły i wygięty, ma cylindryczny kształt i rozszerzoną podstawę. Otoczony jest wyraźnym, szerokim, błoniastym pierścieniem w złotożółtym kolorze, pokrytym w dolnej części żółtymi kosmkami. Ma gładką powierzchnię, jedynie przy podstawie staje się chropowaty i szorstki. Może przybierać różne odcienie – żółty, miodowy, miodowobrązowy, czerwonobrązowy lub czarnobrązowy. U szczytu zazwyczaj jest jaśniejszy, Opieńki rosnące blisko siebie często zrośnięte są podstawami trzonów.

Miąższ u młodych opieniek jest miękki i mięsisty. U starszych grzybów staje się twardy i łykowaty, zwłaszcza w trzonie. Ma biały lub cielisty kolor i nie zmienia swojej barwy po przekrojeniu. Ma łagodny smak, który jednak pozostawia po sobie cierpki posmak. Zapachem przypomina trochę ser Camembert.

Opieńka miodowa najczęściej mylona jest z jadalną opieńką ciemną, która występuje tylko na drzewach iglastych i ma na kapeluszu wyraźne, widoczne kosmki.

Innym grzybem często mylonym z opieńką miodową jest opieńka bezpierścieniowa, która różni się od swojej kuzynki tylko brakiem pierścienia.

Opieńka miodowa podobna jest także do trującej maślanki wiązkowej i niejadalnym łuskwiakiem nastroszonym. Maślankę wiązkową rozpoznać można po miąższu, który ma żółty kolor, bardzo gorzki smak i kwaśny zapach. Łuskwiak nastroszony oprócz miąższu (żółtego, gorzkiego, o zapachu rzodkiewki) różni się od opieńki miodowej kolorem kapelusza, który często przybiera pomarańczowy odcień.

Opieńka miodowa jest grzybem jadalnym – należy jednak spożywać ją tylko po obróbce termicznej. Głównymi składnikami opieńki miodowej (oprócz wody) są cukry, białka i tłuszcze. Zawiera ona także niewielkie ilości substancji mineralnych, między innymi fosfor, sód i wapń.

Opieńka miodowa nadaje się do spożycia tylko po wcześniejszym ugotowaniu, surowa lub niedogotowana może być trująca. Należy pamiętać, żeby w czasie gotowania nie wdychać oparów, gdyż mogą powodować bóle głowy. Ugotowaną wodę należy wylać. Po takim przygotowaniu opieńkę miodową można dusić i marynować w occie. Do spożycia używa się tylko młodych kapeluszy (miąższ w trzonie często bywa łykowaty i niesmaczny).