Kwas azelainowy – właściwości, działanie i zastosowanie kwasu azelainowego

Trądzik to choroba zapalna, która uprzykrza się większości z nas, niezależnie od tego, ile lat mamy właśnie na karku. Dotyka niemal wszystkich pomiędzy 11. a 30. rokiem życia. Jednych bardziej, drugich mniej, ale każdy z równym zapałem chce się jej pozbyć. Trądzik to poza tym choroba podstępna. Dlatego chcąc ją pokonać musimy wybrać skutecznego pogromcę. W tej roli niezawodny jest kwas azelainowy.

Naskórek – twardy przeciwnik

Cały proces tworzenia się trądziku jest dosyć prosty. Na skutek zaburzeń hormonalnych dochodzi do przerostu gruczołów łojowych oraz łojotoku o nieprawidłowym składzie i przepływie sebum. To z kolei prowadzi do nieprawidłowego rogowacenia ujść gruczołów łojowych i mieszków włosowych. Płaszcz lipidowy naskórka degeneruje się, co sprzyja działaniu bakterii z rodzaju Propionibacterium Acnes. Rozwój bakterii przyczynia się zaś do nadprodukcji wolnych kwasów tłuszczowych, które prowadzą do powstawania zaskórników. Pod wpływem wciąż pracujących bakterii, zaskórniki przechodzą w fazę zapalną i tworzą trądzik, którego ogniska ciągle rozprzestrzeniają się.

Od wieków leczenie trądziku przebiegało z udziałem kwasów, zwykle kwasu salicylowego. Obecnie mamy większy dostęp do substancji chemicznych o działaniu keratolitycznym (złuszczającym) i bakteriobójczym, które stanowią podstawę leczenia miejscowego. Jednym z nich jest kwas azelainowy, który niszczy bakterie Propionibacterium Acnes, a ponadto oczyszcza skórę z tworzących zaskórniki kwasów tłuszczowych. Co go wyróżnia? Po pierwsze jest to lek łagodny dla osób o cerze wrażliwej i borykających się z atopowym zapaleniem skóry, które zwykle nie mogą stosować terapii na bazie skutecznych, ale dość inwazyjnych retinoidów czy nadtlenku benzoilu. Po drugie, bakterie bytujące na skórze w przebiegu trądziku nie mogą uodpornić się na kwas azelainowy, co odróżnia go od stosowanych miejscowo antybiotyków. Ilekroć więc włączymy go do terapii ponownie, nie musimy obawiać się, że tym razem bakterie nie zareagują na jego działanie.

Kwas azelainowy jest delikatny dla skóry, bezlitosny dla bakterii

Czysty kwas azelainowy to biały proszek o charakterystycznym zapachu, dobrze rozpuszczalny w gorącej wodzie, alkoholu i glikolach. Jest to kwas C9-dwukarboksylowy, który otrzymuje się z bakterii Pityrosporum ovale. W lekach i kosmetykach przeciwtrądzikowych stosuje się go od dawna jako jedyny składnik przeciwzapalny lub w połączeniu z dodatkowymi substancjami o podobnych właściwościach. Obecnie możemy nabyć również wyekstrahowany kwas azelainowy i samodzielnie wprowadzać go do dowolnych kosmetyków, nadając im właściwości przeciwzapalne oraz lecznicze.

Kwas azelainowy działa hamująco na wydzielanie łoju, tworzenie się zaskórników i ognisk zapalnych. Posiada więc właściwości, które eliminują trądzik na każdym etapie jego powstawania. Kwas ten hamuje ponadto proces melanogenezy (w wyniku którego powstaje opalenizna) oraz syntezy DNA melanocytów, dzięki czemu bardzo dobrze sprawdza się w eliminowaniu blizn, przebarwień pozapalnych, ostudy czy plam soczewicowatych.

Kwas azelainowy bardzo dobrze wchłania się w skórę, przenikając wszystkie jej warstwy. Bardzo rzadko jego stosowanie wiąże się z nieprzyjemną reakcją skóry. Zwykle możemy odczuwać jedynie mrowienie. Co istotne, kwas azelainowy nie wykazuje właściwości teratogennych, mutagennych i embriotoksycznych, może być zatem bez obaw stosowany przez kobiety w ciąży i w wieku rozrodczym. Nie stwierdzono również negatywnych zależności między terapią kwasem azelainowym a karmieniem piersią.

Kwas azelainowy: • hamuje rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie trądziku; • powstrzymuje wytwarzanie kwasów tłuszczowych sprzyjających zmianom trądzikowym; • oczyszcza skórę z czopów łojotokowych; • zapobiega zapychaniu się porów; • wyrównuje koloryt skóry; • przeciwdziała łuszczycy i zapaleniu mieszków włosowych; • rozjaśnia i wybiela; • leczy posłoneczne rogowacenie naskórka; • leczy przebarwienia i blizny, również potrądzikowe.

Kwas azaleinowy – środki ostrożności

Kwas azelainowy, choć docelowo likwiduje stany zapalne, w trakcie terapii sam może podrażniać. Jest to naturalna właściwość substancji chemicznej tego typu i czasem daje się we znaki na początku stosowania. Podrażnienie objawia się najczęściej świądem, pieczeniem i zaczerwienieniem w okolicach podania leku. Skóra może reagować przesuszeniem i łuszczeniem się, z uwagi na keratolityczny charakter kwasu.

Rzadko jednak reakcja bywa poważniejsza i bardziej dokuczliwa, objawiając się np. egzemą, zapaleniem warg, łojotokowym zapaleniem skóry czy odbarwieniami. Wyciszenie podrażnień to zwykle kwestia przyzwyczajenia skóry do nowego typu pielęgnacji, dlatego w większości przypadków wystarczy zmniejszyć dawkę leku lub częstotliwość jego podawania, a po kilku dniach powrócić do pierwotnych zaleceń. Dokuczliwe podrażnienia wymagają odstawienia kwasu azelainowego na kilka dni.

Kwas azelainowy dobrze współpracuje z łagodnymi kosmetykami, dlatego w trakcie stosowania musimy unikać środków wysuszających i preparatów zawierających alkohol. 

Terapia kwasem azelainowym wyraźne efekty przynosi po około 4 tygodniach stosowania, jednak jej optymalna długość to 8 tygodni. W leczeniu przebarwień najlepiej wydłużyć ją do przynajmniej 3 miesięcy. Przed każdorazowym nałożeniem preparatu z kwasem azelainowym powinniśmy zadbać o dokładne oczyszczenie i osuszenie skóry. W przypadku zmian pigmentacyjnych terapię wspieramy kremem z filtrem UV. Na możliwość powstawania odbarwień uwagę muszą zwrócić osoby o ciemnym kolorze skóry.

Warto wiedzieć! Kwas azelainowy wykazuje wyjątkową skuteczność w terapii trądziku pospolitego, zaskórnikowego, grudkowo-krostkowego oraz różowatego. Można go stosować u dzieci i młodzieży.

Jak wykorzystać kwas azelainowy w pielęgnacji cery?

Kwas azelainowy może wspomóc pielęgnację każdego rodzaju cery. Niemal wszyscy bowiem od czasów nastoletniości narzekamy na trądzik, który jeśli nie utrzymuje się u nas ciągle, to przynajmniej raz na jakiś czas nawiedza zakamarki naszej skóry. Pojawia się nie tylko na twarzy, ale też na plecach między łopatkami, na dekolcie i na ramionach.

Kwas azelainowy, jako ten, który reguluje produkcję łoju i niszczy bakterie odpowiedzialne za powstawanie trądziku, pomoże nam utrzymać cerę w dobrym stanie. Najlepiej stosować go jako dodatek do maseczek, żeli myjących, toników i peelingów. Zalecane stężenie kwasu azelainowego w kosmetykach to 5-25%. Można go łączyć z kwasem salicylowym i z witaminą C dla wzmocnienia efektu.

Kwas azelainowy to łagodny dla cery, a jednocześnie skuteczny środek eliminujący trądzik. Skutecznie rozprawia się z bakteriami odpowiedzialnymi za powstawanie zmian trądzikowych, chroni płaszcz lipidowy naskórka, hamuje łojotok i nadmierne rogowacenie. Jest odpowiedni dla skóry wrażliwej, naczynkowej, atopowej i problematycznej.