las monsunowy
Las monsunowy — Las monsunowy, las zrzucający liście w porze suchej – formacja roślinna występująca w strefie klimatu podrównikowego o długiej porze deszczowej i krótkiej porze suchej, złożona z lasów liściastych cechujących się częściową lub całkowitą utratą liści w porze suchej.
Rozmieszczenie geograficzne
Las monsunowy występuje w strefie podrównikowej na obszarze płd. oraz płd.-wsch. Azji (Płw. Indyjski, Cejlon, Płw. Indochiński, Wyspy Sundajskie – Flores, Timor, Jawa), wsch. i płd. Afryki (obszary od zachodniej Angoli po wschodni Mozambik), Ameryki Środkowej (część pacyficzna, Antyle), Ameryki Południowej (Wyżyna Brazylijska, Nizina Orinoko) oraz płn. Australii (Ziemia Arnhema, Płw. Jork).
Klimat
Lasy monsunowe występują w strefie klimatu podrównikowego, cechującego się występowaniem długiej i chłodniejszej pory deszczowej (7-9 miesięcy) oraz krótkiej i gorącej pory suchej (3-5 miesięcy), wyższymi dobowymi i rocznymi amplitudami temperatur (w porównaniu do klimatu równikowego) oraz roczną sumą opadów wynoszącą 1000-2500 mm.
Gleby
Lasy monsunowe porastają gleby laterytowe (czerwonoziemy) cechujące się silnie kwaśnym odczynem (pH 2,5-3,0), niewielką zawartością krzemionki, występowaniem związków glinu, manganu i żelaza oraz małą zawartością próchnicy (ok. 1%). Czerwonoziemy występują w kompleksach z żółtoziemami – glebami o odczynie kwaśnym (pH 4,0-5,5) i dużej zawartości związków żelaza i glinu.
Roślinność
Lasy monsunowe (lasy zrzucające liście w porze suchej) charakteryzują się wyraźną rytmiką sezonową – drzewa zrzucają liście i zakwitają podczas pory suchej. W zależności od długości pory suchej utrata liści przez drzewa może być częściowa lub całkowita.
Lasy monsunowe posiadają strukturę warstwową – składają się z warstwy wyższych drzew tracących liście w porze suchej, warstwy niższych drzew o drobnych, skórzastych liściach nie opadających podczas pory suchej oraz różnie wykształconej warstwy krzewów i warstwy runa.
Roślinność lasów monsunowych cechuje się mniejszą bioróżnorodnością niż wilgotne lasy równikowe (występuje mniej gatunków lian oraz epifitów). Drzewa osiągają wysokość ok. 20-30 m, drzewostan budowany jest często przez jeden bądź kilka dominujących gatunków.
Lasy monsunowe Afryki
Lasy miombo występują na obszarach o klimacie wilgotniejszym z porą deszczową trwającą 7-9 miesięcy i roczną sumą opadów 700-1300 mm. Lasy te są luźne i świetliste; drzewa osiągają wysokość do 20 m i posiadają parasolowate korony oraz skórzaste, pojedyncze lub pierzasto złożone liście. Drzewostan jest warstwowy – składa się z warstwy wyższych drzew (Brachystegia, Isoberlinia, Julbernardia), warstwy niższych drzew (Uapaca, Diospyros, Strychnos, Monotes) oraz dobrze wykształconej warstwy krzewów i runa, złożonej z gatunków z rodziny flaszowcowatych (Annonaceae), wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) i mydleńcowatych (Sapindaceae). Drzewa wyższej warstwy zrzucają liście i zakwitają w porze suchej; roślinność trawiasta i zielna kwitnie po nastaniu pory deszczowej.
Lasy mopane występują na obszarach suchych o rocznej sumie opadów 400-800 mm. Lasy są luźne i świetliste; budowane głównie przez drzewa mopane (Colophospermum mopane). Domieszkę stanowią akacje (Senegalia), migdałeczniki (Terminalia) i trudziczki (Combretum). Warstwa krzewów i runo są słabo rozwinięte.
Lasy monsunowe Ameryki Środkowej
Drzewostan jest zwarty, osiąga wysokość do 35 m. Dominują gatunki z rodziny bobowatych (Fabaceae), np. Enterolobium cyclocarpum, często występują przedstawiciele rodziny trudziczkowatych (Combretaceae) oraz nanerczowatych (Anacardiaceae). Warstwa krzewów i runa jest słabo wykształcona; nieliczne są liany, duży jest udział epifitów.
Lasy na Antylach tworzone są o drzewa o szerokich koronach, osiągające wysokość 20-25 m. Dominującymi gatunkami drzew są cedrzyk wonny (Cedrela odorata), puchowiec pięciopręcikowy (Ceiba pentandra), kostliwka (Cordia) i śliwiec mombin (Spondias mombin). Warstwę niższą tworzą palmy (Acrocomia, Aiphanes), kokkoloby (Coccoloba) i żółtodrzewy (Fagara). Liczne są liany i epifity.
Lasy monsunowe Ameryki Południowej
Lasy zrzucające liście w porze suchej występują w strefie południowoamerykańskich sawann. Charakterystyczna formacją roślinną są suche lasy kolczaste (caátinga) osiągające wysokość do 8 m. Drzewostan złożony jest głównie z drzew z rodzaju kebraczo (Aspidosperma) i Cavanillesia. Lasy mogą przybierać również niższą formę krzewiastą, złożoną z mimoz (Mimosa) oraz sukulentów z rodziny wilczomleczowatych (Euphorbiaceae) i kaktusowatych (Cactaceae).
Lasy monsunowe Azji
Najbardziej rozpowszechnionym typem azjatyckich lasów monsunowych są lasy tekowe, tworzone przez drzewa tekowe (Tectona grandis) z domieszką hebanowców (Diospyros), migdałeczników (Terminalia), damarzyków (Shorea), kostrączyn (Dalbergia), bauhinii (Bauhinia) oraz głożyn (Ziziphus). Warstwa krzewów cechuje się dużym udziałem bambusówShorea robusta) z domieszką migdałeczników (Terminalia), ukęśli (Dillenia) i zatwarów (Sterculia). Na suchszych obszarach dominują inne gatunki damarzyków (Shorea siamensis) oraz dwuskrzydłowce (Dipterocarpus tuberculatusAntelaea azaridachta), lagerstremia wspaniała (Lagerstroemia speciosa) oraz kulczyba wronie-oko (Strychnos nux-vomica). Warstwę krzewów budują bambusy oraz niskie palmy.
