Barszcz Sosnowskiego – co to za roślina? Jak rozpoznać barszcz Sosnowskiego?
Uwaga na Barszcz Sosnowskiego, niebezpieczną dla zdrowia roślinę, z którą kontakt grozi dotkliwymi oparzeniami.
Barszcz Sosnowskiego – co to za tajemnicza roślina?
Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) dotarł do Polski z Kaukazu w latach 50. ub. wieku. Historyczne dane wskazują, że pierwsze pojawienie się kaukaskich barszczy w Polsce miało miejsce w 1958 r. Został do nas celowo sprowadzony. Ponieważ dość szybko przynosił duże plony, miał służyć jako roślina pastewna, do produkcji paszy. Do jego uprawy przystąpiono w latach 70. m.in. na Podhalu, Podkarpaciu oraz na Pogórzu Sudeckim. Okazało się jednak, że roślina nie jest tak bardzo wartościowa jako pasza, a co najważniejsze – stwarza zagrożenie dla ludzi i zwierząt. Jednak barszcz Sosnowskiego szybko wymknął się z kontrolowanych upraw i przedostał do środowiska naturalnego. Obecnie rozprzestrzenił się na terenie całego kraju.
Barszcz Sosnowskiego to chwast, który wypiera i konkuruje z niektórymi gatunkami roślin rodzimych. Ale Barszcz Sosnowskiego, to także bardzo niebezpieczna trucizna. Włoski na łodygach i liściach tej rośliny wydzielają olejek eteryczny zawierający m.in. związki kumarynowe (furanokumaryny). Związki te pełnią funkcję obronną – chronią roślinę przez owadami i patogenami. Furanokumaryny stanowią także zagrożenie dla ludzi. Przenika ona przez skórę powodując poważne oparzenia. Oparzenia te pojawiają się przy kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym, w kilka godzin po kontakcie z rośliną. Objawy mogą nasilić się w ciągu doby – wtedy pojawiają się zaczerwienienie i bolesne pęcherze. Słoneczna pogoda i duża wilgotność może nasilać reakcje miejscowe (zapalenie skóry, powstawanie pęcherzy na skórze które długo się goją).
Zaczerwienienia, ciemne plamy i blizny mogą utrzymywać się nawet przez kilka lat. W ekstremalnych przypadkach może dojść do martwicy skóry.
Kontakt z Barszczem Sosnowskiego może także powodować zdecydowanie poważniejsze konsekwencje. Według opracowania przygotowanego przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska ekspozycja na tą roślinę może dawać efekty mutagenne i kancerogenne. Sugerować to mają badania wpływu syntetycznych furokumaryn i naświetlania UVA.
„Istnieje podwyższone ryzyko raka kolczystokomórkowego skóry, który rozwija się nawet przy niskich ekspozycjach i wzrasta proporcjonalnie do liczby sesji; nowotwory powstają również na nieeksponowanych partiach skóry […], przy czym ryzyko utrzymuje się po zakończeniu ekspozycji. Zwiększone ryzyko umiarkowanie złośliwego raka podstawnokomórkowego skóry obserwowano u pacjentów otrzymujących więcej niż 100 sesji”. (Archier E. i inni, 2012)
Barszcz Sosnowskiego – leczenie
Co zrobić, jeżeli dojdzie do kontaktu z sokiem z Barszczu Sosnowskiego? Należy niezwłocznie umyć skórę wodą z mydłem, by usunąć sok. Kolejnym krokiem jest zabezpieczenie poparzonej powierzchni przez promieniami słonecznymi przez co najmniej dwie doby. Jeżeli pojawi się już reakcja alergiczna, można zastosować ziemne okłady z lodu, zażyć wapno i leki antyhistaminowe. W przypadku nasilenia objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza, najlepiej dermatologa, który przypisze najlepszą kurację.
Jak rozpoznać barszcz Sosnowskiego?
Najbardziej charakterystyczną cechą barszczu jest jego rozmiar. Barszcz Sosnowskiego (Heracleum Sosnowski Mandel) jest rośliną niezwykle okazałą i może dorastać nawet do 4 m wysokości. Jego okazała łodyga jest podłużnie bruzdowana, a kwiaty białe, drobne, zebrane w bardzo duży baldach o średnicy do 70 cm. Dolne liście są trójkątne, z podzieloną blaszką, a starsze pierzasto-dzielne osiągające wielkość nawet do 1,5 m.
Barszcz Sosnowskiego występuje na całym świecie, obecnie w Polsce powszechnie jako chwast. Rośnie najczęściej na terenach wilgotnych, w pobliżu rzek i strumieni. Problem barszczu powraca niemal każdego roku w okresie upałów. Przyrodniczy zwracają uwagę, że to sami ludzie przyczyniają się do rozprzestrzeniania się toksycznego barszczu. Ze względu na jego interesujący i okazały wygląd przenosimy te rośliny na nasze działki i do naszych domów, rozsiewając przy okazji nasiona.
Walka z barszczem Sosnowskiego jest bardzo trudna. Po pierwsze nie ma on naturalnych wrogów. Po drugie, nie wszędzie można zastosować środki chemiczne, na przykład w parkach narodowych i ich otulinach. W takim wypadku stosuje się kompleksowe zabiegi, polegające na: wykarczowaniu roślin, usunięciu wierzchniej warstwy gleby na obszarach, na których roślina ta występuje w największym zagęszczeniu lub wykonaniu głębokiej orki i wapnowaniu gleby. Jedną z pewniejszych metod jest ręczne owinięcie rośliny, co uniemożliwi rozprzestrzenianie się jej nasion. Ale ze względu na konieczność kontaktu z barszczem, ta metoda jest niebezpieczna.
- Małgorzata Gałczyńska, Renata Gamrat, Andrzej Łysko; "WPŁYW GATUNKÓW INWAZYJNYCH Z RODZAJU HERACLEUM SPP. (APIACEAE) NA ŚRODOWISKO I ZDROWIE CZŁOWIEKA"; Kosmos, Tom 65 2016, Numer 4, Strony 591–599;
- Archier E. i inni, 2012; "Carcinogenic risks of Psoralen UV-A therapy and Narrowband UV-B therapy in chronic plaque psoriasis: a systematic literature review"; Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology 26: p.22–31.;
- Izabela Sachajdakiewicz, Piotr Mędrzycki, Marcelina Wójcik, Eryk Kłossowski; "Wytyczne dotyczące zwalczania barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) i barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum)na terenie Polski"; https://www.gdos.gov.pl/files/aktualnosci/29914/Wytyczne_dotyczace_zwalczania_barszczu_Sosnowskiego_Heracleum_sosnowskyi_i_barszczu_Mantegazziego_Heracleum_mantegazzianum_na_terenie_Polski.pdf; 2019-06-26;
- Podgórska, Monika & Wójcik, Przemysław. (2011).; "Sosnowski’s hogweed (Heracleum sosnowskyi Manden., Apiaceae) at the foot of Zelejowa Mountain in the Chęciny commune (Małopolska Upland). 32. 67-78."; Rocznik Świętokrzyski. Ser. B – Nauki Przyr. 32: 67–78, 2011;
po tylu latach ostrzegania w mediach, są jeszcze ludzie którzy nie wiedzą, jak wygląda barszcz i sadzą go na działce???
mało wartościowy artykuł, brak zdjęć, na których można by było rozpoznać roślinę, porównać z rodzimymi niegroźnymi gatunkami
bardzo słabe zdjęcie ( nie chodzi o jakość,ale o to że trudno po nim rozpoznać roślinę)
powinny być zdjęcia całej rośliny, najlepiej w środowisku naturalnym, dokładne części rośliny np kwiatostany oraz zdjęcia porównujące ją z podobnym lecz niegroźnymi rodzimymi gatunkami.
wartość artykułu jest b. niska
Zdjęcia są, ale na kolejnych stronach :)
że jest źle
Niby wiele osób wie jak wygląda, jednak mylą go z innymi podobnymi roślinami. Na pewno świadomość zwiększyła by publikacja dokładnych zdjęć wszystkich części rośliny oraz precyzyjny opis. Na podstawie zdjęć zamieszczonych w tym artykule trudno bezbłędnie rozpoznać barszcza.