Jak chronić rośliny w ogrodzie?

Zdarza się, że pomimo właściwego nawadniania i nawożenia, rośliny zaczynają źle wyglądać – pojawiają się plamy na liściach, liście brązowieją i przedwcześnie opadają, zwijają się i pojawiają się  inne, niepokojące objawy. Może to oznaczać, że roślina jest chora albo została zaatakowana przez szkodnika. Jak w takim razie chronić rośliny?
Częstą chorobą jest mączniak, który objawia się na liściach białym nalotem grzybni, która z czasem brunatnieje i prowadzi do obumierania organów. Najbardziej podatne są m.in. azalie, różaneczniki, klony, berberysy, złotokap, bez lilak, nagietek i niektóre odmiany róż. Występowaniu choroby sprzyjają częste opady, duże zagęszczenie roślin utrudniające swobodny przepływ powietrza oraz przenawożenie azotem. W celu ograniczenia jego występowania, konieczne jest jesienne wygrabianie i palenie liści oraz usuwanie i palenie silnie zaatakowanych pędów (po cięciu narzędzia trzeba zdezynfekować, np. denaturatem). Środki biologiczne dostępne na rynku stosujemy głównie zapobiegawczo lub w celu podniesienia odporności, są to: Biochikol, Bioczos, Biosept, Grevit, Polyversum.

Szara pleśń często atakuje róże i rośliny owocowe, np. truskawki, maliny. Objawia się na kwiatach, owocach i liściach w postaci brązowych, rozprzestrzeniających się plam, które z czasem pokrywają się obfitym popielatym nalotem grzybni. Występowanie choroby można ograniczyć zapewniając swobodny przepływ powietrza oraz usuwając i paląc zaatakowane pędy. Do zwalczania można używać środków biologicznych, tych samych jak w przypadku mączniaka. Istotne jest, by opryski wykonywać regularnie, jeszcze przed pojawieniem się kwiatów. 

Obajwy mączniaka na liściach. By Heizer (Own work) [GFDL or CC-BY-SA-3.0], via Wikimedia Commons

Czarna plamistość to jedna z najczęstszych chorób występujących na różach. Jest wiele odmian w pewnym stopniu odpornych na tę chorobę, ale w niekorzystnych warunkach, w zasadzie każda może zostać porażona. Objawy pojawiają się w początku czerwca, na dolnych liściach, w postaci brązowych, czerniejących plam z żółtawą obwódką. Silnie zaatakowane liście opadają od dołu rośliny ku górze i często w lipcu krzew jest całkowicie pozbawiony ulistnienia. Chore rośliny mają mniejszą żywotność i są bardziej podatne na przemarzanie. Zapobieganie chorobie polega na: sadzeniu odmian bardziej odpornych, wybór miejsc przewiewnych i słonecznych, wygrabianie i wycinanie porażonych pędów. Zwalczanie biologiczne polega na wykonywaniu oprysków z wywaru ze skrzypu lub roztwór sody oczyszczonej (na 1 l wody,  ¼ łyżeczki sody i ½ łyżki dowolnego oleju spożywczego – całość wstrząsnąć). Poza tym, dostępne są skuteczne środki chemiczne: Score, Bravo, Amistar.

Fytoftoroza – częsta choroba atakująca wrzosy i różaneczniki. Na wrzosach objawia się zazwyczaj brązowieniem pędów i ich zamieraniem. Na różanecznikach – blednięciem i więdnięciem liści. Na młodych przyrostach powoduje brązowienie i brunatnienie pędów, które stopniowo rozszerza się na blaszki liściowe. Zaatakowane rośliny należy usunąć i spalić, wymienić podłoże, a rosnące w pobliżu rośliny trzeba podlewać środkiem chemicznym Sadofan, w celu uniemożliwienia rozprzestrzeniania się infekcji. 

Liście klonu zaatakowane przez czarną plamistość. Fot. Beentree [CC BY-SA 3.0 ], wikimedia.org

Wśród szkodników, najpowszechniej występują mszyce – niewielkie, najczęściej zielone lub czarne owady, stadnie żerujące na młodych pędach i liściach, które zwijają się i karłowacieją. Na roślinach iglastych, np. jodłach koreańskich młode przyrosty zwijają się i widoczna jest spodnia strona igieł, na igłach świerka pojawiają się żółte, ciemniejące plamy, a na modrzewiu – białe „kłaczki” (objaw żerowania mszycy wełnistej). Częstym sygnałem, że pojawiły się mszyce jest zwiększona liczebność mrówek w obrębie danej rośliny (mrówki zbierają spadź – słodką wydzielinę wytwarzaną przez mszyce). Wśród mszyc są tzw. dwudomowe (każde stadium rozwojowe zamieszkuje konkretną roślinę) i jednodomowe. Warto o tym wiedzieć, żeby nie łączyć roślin koniecznych do rozwoju poszczególnych gatunków, np. nie sadzimy w bliskim sąsiedztwie śliwy i chmielu, sosny wejmutki i porzeczki. Chemiczne zwalczanie mszyc powinno być ostatecznością – na małą skalę stosujemy środki tradycyjne, np. opryski z wyciągu z pokrzywy, cebuli, czosnku, mniszka lekarskiego i bzu czarnego lub wywary z cebuli, czosnku, krwawnika pospolitego, pomidora.

Istnieją również biopreparaty Bioczos lub Spruzit. Jednym z przedstawicieli mszyc, często spotykanym na roślinach iglastych jest ochojnik (świerkowo-modrzewiowy i świerkowy) – powoduje on żółknięcie i zwijanie się igieł, na młodych przyrostach tworzy charakterystyczne amarantowo zabarwione gniazda przypominające szyszki (tzw. galasy). Wiosną na pędach pojawiają się brązowawe, lepkie, kuliste twory – jest to jedno ze stadiów rozwojowych. Zwalczanie ochojnika jest trudne, przede wszystkim, unikamy sadzenia świerków (Picea abies) i modrzewi w bliskim sąsiedztwie, ponadto, regularnie usuwamy galasy i palimy je. Zwalczanie chemiczne, polega na wykonywaniu oprysków preparatami olejowymi (wczesną wiosną), a w późniejszym okresie innymi środkami do zwalczania mszyc. Można też rośliny podlać Confidorem, który roślina rozprowadzi po tkankach, także po galasach. 

Wśród szkodników, najpowszechniej występują mszyce. Shipher Wu (photograph) and Gee-way Lin (aphid provision), National Taiwan University [CC BY 2.5 or CC BY 2.5], via Wikimedia Commons

Kolejnym, częstym i niepożądanym gościem na roślinach iglastych w naszych ogrodach są przędziorki (przędziorek sosnowiec) – maleńkie pajączki powodujące odbarwienie się igieł, brązowienie i opadanie (najczęściej z jednej strony), nadmierną utratę wody, zahamowanie wzrostu, gorsze zimowanie i większą podatność na inne szkodniki. Najczęściej ofiarami padają świerki białe (popularne Picea glauca Conica), świerki pospolite i cyprysiki. Żeby stwierdzić obecność przędziorków, w okolice rośliny można podłożyć czystą kartkę papieru i uderzać pędy drewnianym kołkiem (oczywiście z wyczuciem) – jeśli zobaczymy małe pajączki, będzie to znak, że roślina została zaatakowana. Zwalczanie, ze względu na skomplikowany cykl rozwojowy tego pajęczaka, jest trudne, a jego skuteczność zależy od terminu wykonywania zabiegów. Najlepiej na początku maja lub w jego połowie wykonać oprysk środkami chemicznymi tj. Karate, Talstar, z metod ekologicznych skuteczne jest podlanie wywarem z papierosów (konieczne jest rozcieńczenie środka, żeby nie zatruć rośliny). 

Również sporo problemów mogą przysporzyć miseczniki – żerując od lipca do września wysysają soki z pędów i wydzielają rosę miodową, doskonałe środowisko życia dla grzybów sadzakowych (charakterystycznym objawem jest ciemny, prawie czarny nalot na wewnętrznych pędach). W maju/czerwcu na pędach widoczne są charakterystyczne „miseczki” – zgrubienia, pod którymi dorastają larwy. Zwalczanie powinno być przeprowadzane 2-3-krotnie latem (co 2 tygodnie) przy użyciu mieszanki Confidoru i Talstaru, zimą stosujemy opryski preparatami z olejem parafinowym, który ma uniemożliwić zimującym larwom wydostanie się z zimowych kryjówek. 

Pędziorek chmielowiec. By Gilles San Martin [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Zobacz najnowsze artykuły

Świat

To był rok piekielnego żaru: pierwszy raz przekroczyliśmy 1,5°C!

Pielęgnacja ogrodu

Jak założyć ogród na balkonie? Inspiracje i dobre rady

Witaminy i suplementy

L-cysteina – nowy eliksir zdrowia i młodości?

Diety

7-dniowa dieta kolorowa, czyli zjeść tęczę i czuć się młodziej

Ochrona środowiska naturalnego

Pomaga, ale może także zaszkodzić. Czy sól na drogach to najlepszy sposób?

Pierwiastki

Sekret zdrowych zębów i mocnych kości! Sprawdź, dlaczego jeszcze potrzebujesz wapnia!

Aromaterapia

Olejek majerankowy – smaczny i wszechstronny specyfik

Ciekawostki

Spacery są lepsze dla kości niż suplementy

Zabiegi lecznicze

Sekret zdrowia i ulgi w bólu! Czy każdy może z ciepłolecznictwa skorzystać?

Przyroda

Doskonali zabójcy w akcji

Kuchnia

10 ciast z patelni, które musisz spróbować!

Wiadomości

Zima daje o sobie znać: śnieg, mgły i zawieje w prognozie na najbliższe dni