Gołąbek komorowaty (Russula cavipes)
Gołąbka komorowatego obserwuje się niemal wyłącznie w Europie. Jest po jednym doniesieniu z Brytyjskiej Kolumbii (Kanada) oraz z Tajwanu. Dokładne rozmieszczenie oraz liczebność gołabka komorowatego w Polsce budzą spory wśród uczonych. Według dawniejszych opracowań był lokalnie częsty w górach, wg nowszych prac może być niemal wymarły. Zachował się jednakowoż na odpowiednich siedliskach w Tatrzańskim i Bieszczadzkim Parku Narodowym. Także w Niemczech g. komorowaty trzyma się gór, rosnąc niemal wyłącznie w Bawarii i Badenii-Wirtembergii.
Owocniki gołąbka komorowatego są drobnej bądź średniej wielkości, nierzadko bajecznie kolorowe, w różnych odcieniach lila od różowego, czerwonego, srebrnego i błękitnego po zupełnie fioletowe, z ciemniejszym, oliwkowo brązowym środkiem oraz zielonkawymi albo żółtawymi cętkami. W czasie suchej pogody lśnią, w dni deszczowe i mgliste robią się kleiste i matowe.
Blaszki u najmłodszych egzemplarzy gołąbka komorowatego są gęste i śnieżno białe, u średnich i starych owocników rzadkie kremowe (barwy starej kości słoniowej), blisko kapelusza ostre, blisko nóżki niekiedy rozwidlone, połączone anastomozami, najczęściej mocno pomarszczone. Po uszkodzeniu mogą żółknąć i rudzieć.
Kapelusz osiąga 2,5-6,0 (rzadko więcej do 9,0) cm średnicy. Na młodych owocnikach jest wypukły, na dojrzalszych rozpostarty, niekiedy z niewielkimi garbem albo słabo wgłębiony. Skraje ma cienkie, tępe, albo gładkie albo karbowane. U młodych okazów bywa tłusty w dotyku. W kapeluszu obecne są liczne przewody mleczne, co zbliża tego gołąbka do mleczajów.
Nóżka gołąbka komorowatego bywa wrzecionowata lub odwrotnie maczugowata. Osiągnąć może do 7 cm wysokości i 2,5 cm grubości. Powierzchnię ma zawsze gładką i białą, a tylko u podstawy żółtawą. Jedynie najmłodsze owocniki odznaczają się pełnym trzonem, u średnich i starszych zawsze jest on wydrążony (łac. cavipes – o dziurawym, komorowatym trzonie, stąd nazwa gatunkowa). Brak pierścienia.
Miąższ bardzo kruchy i cienki, nawet u młodych owocników watowaty i komorowaty (stąd polska nazwa gatunkowa), zupełnie biały, nawet tuż pod skórką. Woń ma charakterystyczną, dość miłą, przypominającą nieco jabłka z nutą pelargonii lub szafranu, lecz smak przykry, palący. Bardzo podobnie pachnie gołąbek kruchy R. fragilis. Miąższ g. komorowatego nie zmienia koloru po zadania gwajaku, reaguje za to z wodą amoniakalną przebarwiając się na różowo-czerwono, zwłaszcza w blaszkach.
Wysyp spor g. komorowatego jest biały. Szerokojajowate zarodniki, o brodawkowato-siatkowatym urzeźbieniu osiągają 8,5-10,5 na 7,2 -8,3 µm. Odznaczają się wyraźną łysinką oraz delikatnymi łącznikami siateczki. Kształt samych brodawek zarodników natomiast jest mało specyficzny dla gatunku, od tępego po ostro zakończony.
Gołabek komorowaty z powodu swej rzadkości oraz własności trujących nie posiada zastosowań.
- Bon M. 2005.; "Pareys Buch der Pilze."; Franckh-Kosmos Verlag, Stuttgart.;
- Breitenbach J., Kränzlin F. 2005.; "Pilze der Schweiz. Beitrag zur Kenntnis der Pilzflora der Schweiz. Band 6: Russulaceae. Milchlinge, Täublinge."; Mykologia, Luzern.;
- Eberhardt U. 2002.; "Molecular kinship analyses of the agaricoid Russulaceae: correspondence with mycorrhizal anatomy and sporocarp features in the genus Russula."; Mycological Progress 1, 2: 201-223.;
- Fluck M. 1996.; "Jaki to grzyb? Oznaczanie, zbiór, użytkowanie."; Oficyna Wyd. „Delta W-Z”, Warszawa – Mladijska Knjiga, Lubljana, Słowenia.;
- Garnweidner E., Garnweidner H. 2006.; "Grzyby: przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej."; Muza SA, Warszawa.;
- Gerhardt E. 2006.; "Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków."; Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.;
- Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
- Krieglsteiner G., Gminder A., Winterhoff W. 2000.; "Die Großpilze Baden-Württembergs. Band 2: Ständerpilze: Leisten-, Keulen-, Korallen- und Stoppelpilze, Bauchpilze, Röhrlings- und Täublingsartige."; Ulmer Verlag, Stuttgart.;
- Kujawa A., Szczepkowski A., Gierczyk B., Ślusarczyk T., Chachuła P., Karasiński D. 2016.; "Grzyby wielkoowocnikowe w Bieszczadzkim Parku Narodowym."; Bieszczadzki Park Narodowy - 40 lat ochrony. Ustrzyki Górne: Bieszczadzki Park Narodowy, ss. 199-210.;
- Leonhardt T., Borovička J., Sácký J., Šantrůček J., Kameník J., Kotrba P. 2019.; "Zn overaccumulating Russula species clade together and use the same mechanism for the detoxification of excess Zn."; Chemosphere 225: 618-626.;
- Perini C., Barluzzi C., Comandini O., de Dominicis V. 1995.; "Mycocoenological research in fir woods in Tuscany (Italy)."; Doc. Mycol. 25: 317-336.;
- Petkovski S. 2009.; "National Catalogue (Check List) of Species of the Republic of Macedonia. Skopje.";
- Roberts C. 2007.; "Russulas of southern Vancouver Island coastal forests."; University of Victoria, Victoria, PhD Thesis, mscr.;
- Romagnesi H. 1967.; "Les Russules d’Europe et d’Afrique du Nord. Essai sur la valeur taxinomique et spécifique des caractères morphologiques et microchimiques des spores et des revêtements."; Bordas, Paris.;
- Ronikier A., Adamčík S. 2009a.; "Critical review of Russula species (Agaricomycetes) known from Tatra National Park (Poland and Slovakia)."; Polish Botanical Journal 54, 1: 41-53.;
- Ronikier A., Adamčík S. 2009b.; "Russulae in the montane and subalpine belts of the Tatra Mountains (Western Carpathians)."; Sydowia 61, 1: 53-78.;
- Salerni E., Lagana A., Perini C., de Dominicis V. 2000.; "Effects of various forestry operations on the fungal flora of fir woods: First results."; Czech Mycology 52, 3: 209-218.;
- Skirgiełło A. 1998.; "Gołąbek (Russula). w: Grzyby (Mycota), tom 20. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
- Sugawara R., Yamada S., Tu Z., Sugawara A., Suzuki K., Hoshiba T., Yamaguchi A. 2016.; "Rapid and reliable species identification of wild mushrooms by matrix assisted laser desorption/ionization time of flight mass spectrometry (MALDI-TOF MS)."; Analytica Chimica Acta 934: 163-169.;
- Škubla P. 2007.; "Wielki atlas grzybów."; Dom wydawniczy Elipsa, Poznań.;
- Šmarda F. 1973.; "Die Pilzgesellschaften einiger Fichtenwälder Mährens."; Acta Sc. Nat. Brno 7,1: 1-44.;
- Trendel J., Hampe F., Verbeken A. 2017.; "Russula vinosoflavescens sp. nov., from deciduous forests of Northern Alsace, France."; Mycotaxon 132, 4: 707-721.;
- Tschen E. 2007.; "Studies on Russula castanopsidis and R. cavipes of Taiwan."; Fungal Science 22, 1-2: 7-12.;
- Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
.JPG){kind=link}
.JPG){kind=link}