Mleczaj siarkowy (Lactarius theiogalus)

Tagi

Grzyby jadalne Grzyby mikoryza

Spis treści

Wstęp
Sezon
Występowanie
Wygląd
Właściwości
Zastosowanie
Galeria zdjęć

Wstęp

Mleczaj siarkowy jest jadalnym, częstym w kraju grzybem kapeluszowym zaliczanym do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae), do rodzaju mleczaj Lactarius i podrodzaju (sekcji) Tabidi.

Sezon

Owocniki mleczaja siarkowego znaleźć można latem i jesienią, od czerwca do listopada, a w łagodne zimy nawet do stycznia.

Występowanie

Mleczaj siarkowy notowany był w Europie, Japonii, Syberii, Grenlandii oraz Ameryce Północnej. W Polsce pozostaje dość częsty.

Preferuje torfowiska wysokie i przejściowe, z kożuchem mchów torfowców, z kwaśną, a nawet ekstremalnie kwaśną glebą.

Najczęściej spotykanym partnerem mikoryzowym w Europie jest świerk, tuż za nim brzoza omszona. Rzadko wchodzi w związki mikoryzowe z olszą, dębem, grabem, bukiem, sosną albo jodłą.

Wygląd

Kapelusz mleczaja siarkowego tylko u najmłodszych owocników płaski, zazwyczaj jednak lejkowaty, z garbikiem – nierzadko przypominającym kształtem niemowlęcy smoczek – w centrum, nader szeroko rozpostarty, cienkobrzegi, o długo zawiniętych skrajach, gładki, co najwyżej przy brzegach nieco pomarszczony. W suche dni bywa matowy, a nawet szorstki w dotyku, po mgle lub deszczu natomiast staje się kleisty i lśniący. Przybiera różne odcienie pomarańczu lub brązu, wpadającego niekiedy w cynamon bądź w czerwień.

Blaszki przyrastają szeroko do nóżki. Wpierw kremowo białawe, potem różowawe lub gliniasto rude.

Nóżka pałkowata bądź równogruba, szeroka na 3-10 mm, a wysoka na 20-80 mm, w młodych egzemplarzach jędrna i pełna, w dojrzalszych krucha i pusta w środku. Pochwy ani pierścienia nie posiada. Kolorystyką przypomina kapelusz, przybierając ochrowe bądź cieliste odcienie brązu wpadającego w oranż.

Miąższ mleczaja siarkowego również przybiera wielorakie odcienie pomarańczy i brązów od jasnej ochry po ciemne brązy. Smak ma początkowo dość miły, potem jednak ostro-gorzki. Jak przystało na przedstawiciela rodziny gołąbkowatych odznacza się nadzwyczajną kruchością i nieregularnym przełamem. Zapach miąższu mleczaja siarkowego ma charakter pośredni między wonią mleczaja dębowego L. quietus a gołąbka wymiotnego Russula emetica, to znaczy czuć go delikatnie owocami, jednak z co raz mocniejszą nutą smrodu pluskwiaków albo tranu.

Mleczko wydziela się dość obficie z młodych owocników, ze starszych skąpo. Początkowo jest wodniste i białawe, z czasem przebarwia się na miąższu na żółto. Najpierw smakuje łagodnie, potem robi się gorzkie.

Wysyp spor mleczaja siarkowego odznacza się kremową barwą. Zarodniki niemal kuliste, z okazałymi, rzadko porozrzucanymi brodawkami, połączonymi niekiedy niedługimi łącznikami. Mierzą najczęściej 6,0-7,5 na 5,9-7,0 μm. Obecne ostro zakończone, cienkie cystydy, najliczniejsze na ostrzach blaszek.

Nawet doświadczonym grzybiarzom i naukowcom zajmującym się grzybami zdarza się pomylić m. siarkowego z pokrewnymi gatunkami mleczajów o pomarańczowych kapeluszach i nóżkach. Mleczaj bukowy L. subdulcis występuje wyłącznie pod bukiem, a jego białe mleczko nie zmienia z czasem koloru. Jest także przyjemniejsze w smaku od mleczka mleczaja siarkowego. Mleczaj pomarańczowy L. aurantiacus także różni się od siarkowego nie przebarwiającym się, stale białym lateksem oraz bardziej jednolitą, jaskrawszą barwą owocników. Mleczaj łudzący (żółknący) L. decipiens woli siedliska suchsze w lasach liściastych, a jego miąższ czuć geranium. Mleczaj pępówkowy L. omphaliiformis odbiega od siarkowego żyłkowanym kapeluszem i drobniejszymi wymiarami.

Właściwości

Mleczaj siarkowy jest jadalny, jednak niezbyt smaczny, gdyż bywa ostro gorzki. Zaleca się kilkakrotne ugotowanie połączone z odlewaniem wywaru, ewentualnie także moczenie w occie lub kwaśnym mleku.

Zastosowanie

Mleczaj siarkowy jako grzyb mocno związany z torfowiskami wysokimi oraz glebami mocno podmokłymi bywa wykorzystywany jako gatunek wskaźnikowy w badaniach ekologicznych, przy odróżnianiu świerczyn i brzezin na torfach od świerczyn czy brzezin na podłożach mineralnych. Tam, gdzie występuje obficie, bywa wykorzystywany w badaniach naukowych w terenie.

Okres występowania

III

VII

VIII

XII

Galeria zdjęć

Mleczaj siarkowy, fot. shutterstock

Bibliografia

Bessette A.R., Bessette A., Harris D. 2009.; "Milk Mushrooms of North America: A Field Identification Guide to the Genus Lactarius."; Syracuse University Press, Syracuse.;
Breitenbach J., Kränzlin F. 2005.; "Pilze der Schweiz. Beitrag zur Kenntnis der Pilzflora der Schweiz. Band 6: Russulaceae. Milchlinge, Täublinge."; Mykologia, Luzern.;
Gumińska B., Wojewoda W. 1985.; "Grzyby i ich oznaczanie."; PWRiL, Warszawa.;
Idzerda S., Noordeloos M. 1997.; "Studies in Lactarius sect. Tabidi."; Österr. Z. Pilzkunde, 6: 71-89.;
Jentschke G., Schlegel H., Godbold D. 1991.; "The effect of Aluminium on uptake and distribution of Magnesium and Calcium in roots of mycorrhizal Norway spruce seedlings."; Physiologia Plantarum, 82(2): 266-270.;
Heilmann-Clausen J. 1998.; "The genus Lactarius. Fungi of Northern Europe."; Danish Mycological Society, Kopenhagen.;
Lilleskov E., Fahey T., Horton T., Lovett G. 2002.; "Belowground ectomycorrhizal fungal community change over a nitrogen deposition gradient in Alaska."; Ecology, 83(1): 104-115.;
Skirgiełło A. 1998.; "Mleczaj (Lactarius). w: Grzyby (Mycota), tom 25. Podstawczaki (Basidiomycetes), gołąbkowce (Russulales), gołąbkowate (Russulaceae), gołąbek (Russula)."; Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków.;
Wiklund K., Nilsson L., Jacobsson S. 1995.; "Effect of irrigation, fertilization, and artificial drought on basidioma production in a Norway spruce stand."; Canadian Journal of Botany, 73(2): 200-208.;
Wojewoda W. 2003.; "Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski."; Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, Kraków.;
Zheng W., Morris E., & Rillig M. C. 2014.; "Ectomycorrhizal fungi in association with Pinus sylvestris seedlings promote soil aggregation and soil water repellency."; Soil Biology and Biochemistry, 78: 326-331.;