Odparzenie u dzieci – objawy, przyczyny i leczenie odparzeń u dzieci

Odparzenia są naturalną reakcją skóry na długotrwałe obcieranie. Pojawiają się u ludzi w różnym wieku, ale szczególnie dotkliwie dokuczają niemowlętom. Niedojrzała skóra nie posiada jeszcze odpowiednio wykształconej bariery ochronnej i łatwiej ulega podrażnieniom i uszkodzeniom, zwłaszcza w okolicach pieluszki. Odparzenia u dzieci mogą niestety mieć poważny przebieg i są powodem co czwartej konsultacji dermatologicznej u maluchów do 1 roku życia!

Teoretycznie odparzenia mogą pojawiać się u dzieci na różnych częściach ciała. Bywają zlokalizowane w zgięciach łokci, pod pachami czy pod kolanami, gdzie skóra obciera sama o siebie, a ponadto pojawiają się często na szyi czy ramionach. W tym ostatnim przypadku winne być mogą nawet pasy bezpieczeństwa! Najczęściej odparzenia u dzieci dotyczą jednak ściśle regionu genitaliów, ud, pupy i brzuszka i są bezpośrednim skutkiem noszenia pieluszki. Według naukowców nawet 50% maluchów w wieku od 4 do 15 miesięcy doświadcza tzw. pieluszkowego zapalenia skóry. Szczególne natężenie dolegliwości obserwuje się w wieku 9-12 miesięcy.

Objawy odparzeń u dzieci

Pierwszym objawem odparzeń u dzieci jest czerwona wysypka na skórze. Przyjmuje ona postać placków o lekko wypukłej powierzchni, które mają tendencję do zlewania się. Na początku bywa różowa, ale w miarę jak problem się zaostrza nabierają intensywnie malinowej barwy. Bywa, że całe genitalia i pupa dziecka stają się zaognione, a w miejscach dotykania pieluszki (w pasie i na udach) pojawiają się ciemnoczerwone pasy.

Wizualnym zmianom towarzyszy niestety dyskomfort – skóra może swędzieć, a nawet boleć, co powoduje protesty przy przewijaniu i pielęgnacji. Rozwój samej wysypki bywa różny w zależności od przyczyny i złożoności problemu.

Jakie są przyczyny pieluszkowego zapalenia skóry?

Problem pieluszkowego zapalenia skóry jest niestety znacznie szerszy niż tylko fizyczna reakcja na otarcie. Odparzeniom w ogóle sprzyja ciepło oraz wilgoć, a tych w pieluszce nie brakuje. Mocz oraz wodnisty często kał pozostając blisko skóry przez dłuższy czas działają na nią podrażniająco wywołując stan, który fachowo nazywamy kontaktowym pieluszkowym zapaleniem skóry. Naskórek jest wówczas wyraziście czerwony i połyskliwy.

Przyczyną pieluszkowego zapalenia skóra bywa również alergia lub wrażliwość na detergenty obecne w proszkach do prania. Problematyczne bywają również określone typy pieluszek i materiały wykorzystane do ich produkcji, jak również zbyt ciasne, nieoddychające ubranka. Poza tym zaostrzenia stanów zapalnych obserwuje się często podczas rozszerzania diety niemowlęcia – określone typu produktów mogą prowokować reakcje skórne towarzyszące odparzeniom.

Na domiar złego podrażnienie skóry sprzyja rozwojowi drożdżaków z rodziny Candida, które również lubią wilgoć i ciepło. Zapalenie staje się wówczas infekcją grzybiczną, którą charakteryzują ciemnoczerwone plamki pojawiające się również poza obrębem dotykanym przez pieluszkę. Dodatkowo dziecko może również cierpieć na afty w jamie ustnej. Ryzyko drożdżakowego zapalenia skóry rośnie zwłaszcza w okresach antybiotykoterapii.

Dodajmy, że odparzenia mogą również współistnieć z atopowym zapaleniem skóry lub łojotokowym zapaleniem skóry. Wówczas symptomy mogą również obejmować tłustą, żółtą łuskę oraz wyraźne grudki.

Możliwe powikłania odparzeń u maluszków

U większości niemowląt odparzenia i wynikające z nich pieluszkowe zapalenie skóry są jedynie okresem zwiększonego dyskomfortu. Przy braku leczenia i stosownej pielęgnacji mogą jednak przybierać na sile. Wówczas skóra zaczyna pękać, a nawet krwawić i dochodzi ryzyko infekcji bakteryjnej. Ta ostatnią powoduje najczęściej paciorkowiec S. pyogenes lub gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus), a oba mają poważny potencjał chorobotwórczy.

Zaostrzanie się odparzeń i towarzyszące im naruszenie spójności skóry powinny być każdorazowo konsultowane z lekarzem pediatrą. Poza tym niepokojące są takie objawy jak wyraźna opuchlizna w obszarze genitaliów, podwyższona temperatura ciała, wzmożona płaczliwość maluszka oraz wyraźny ból przy dotykaniu zmienionej skóry. Poważne infekcje mogą być trudne do leczenia!

Jak leczyć pieluszkowe zapalenie skóry?

Łagodne i umiarkowane przypadki pieluszkowego zapalenia skory są najczęściej leczone za pomocą emolientów. Dogłębnie nawilżające kremy i maści wzmacniają naturalną barierę ochronną skóry, a tym samym poprawiają jej odporność na niesprzyjające czynniki zewnętrzne. Jako fizyczna warstwa odgradzająca pupę od moczu i kału pełnią one również formę buforu, zarówno przed agresywnymi związkami, jak i samą wilgocią. Kremy przeciw odparzeniom często zawierają tlenek cynku, lanolinę oraz wazelinę. W trakcie nasilonego pieluszkowego zapalenia skóry warto korzystać z nich przy każdym przewijaniu, a po ustaniu dolegliwości mogą być używane okazyjnie jako formę prewencji.

W przypadku braku poprawy lub nasilenia symptomów lekarz przepisać może krem z hydrokortyzonem, a także maści antybiotyczne lub przeciwgrzybiczne, w zależności od podejrzewanej przyczyny zapalenia. W rzadkich przypadkach komplikacji dzieciom podaje się nawet doustne antybiotyki.

Domowe sposoby na odparzenia pupy u niemowląt

Przed udaniem się do lekarza można wypróbować domowe metody łagodzenia odparzeń i pieluszkowego zapalenia skóry. Były one wykorzystywane przez długie pokolenia i wciąż mają wielu zwolenników na całym świecie. W szczególności pomocne mogą okazać się:

• Olej kokosowy – delikatny dla skóry i znany z właściwości bakteriobójczych, wydatnie poprawia nawilżenie skóry i utrzymuje się jako warstwa ochronna.
• Oliwa z oliwek – jako jeden z najzdrowszych olejów o silnie przeciwzapalnych właściwościach redukuje ona świąd i zaczerwienienie skóry. Już kilka kropli roztartych na umytej i wysuszonej skórze działa jako lek i ochrona zarazem.
• Płatki owsiane – kąpiel przygotowana w dziecięcej wanience z dodatkiem 1 szklanki płatków owsianych ma silne właściwości łagodzące i skutecznie redukuje podrażnienie skóry. Polecana jest nawet małym alergikom.
• Aloes – posiada wysoki potencjał nawilżający i skutecznie redukuje zaczerwienie oraz świąd. Żel z Aloe vera może być aplikowany na skórę dziecka kilka razy dziennie i zazwyczaj nie powoduje żadnych negatywnych reakcji.
• Rumianek – silny napar z rumianku po ostudzeniu jest doskonałym roztworem do przemywania pupy dziecka. Alternatywnie można go również przelać do czystej butelki ze sprayem i rozpylać na skórze. Oprócz działania łagodzącego, doskonale nawilża, odkaża i zmiękcza skórę.

Jak zapobiegać odparzeniom u dzieci?

Statystyki wskazują, że odparzeń u małych dzieci trudno jest uniknąć. Reagując już przy pierwszych oznakach zaczerwienienia skóry masz jednak szansę ograniczyć rozwój problemu. Prawidłowa pielęgnacja nawet zupełnie zdrowej skóry niemowlęcia jest podstawą profilaktyki i obejmuje przede wszystkim częste zmiany pieluszek. Mimo że nieekonomiczne i nieekologiczne są one kluczowe dla ograniczenia kontaktu z odchodami. Poza tym zasadne jest stosowanie pieluszek o wysokiej chłonności, które zatrzymają jak najwięcej wilgoci z dala od skóry dziecka. Nie bez znaczenia jest ich rozmiar – zbyt małe lub ciasno upięte pieluszki zdecydowanie zwiększają ryzyko odparzeń.

Przewijaniu powinno zawsze towarzyszyć delikatne obmycie okolic genitaliów. Jego celem jest usunięcie resztek moczu i kału, tak, aby nic nie drażniło już skóry. W tym celu najlepiej jest wykorzystywać letnią wodę i delikatny żel do mycia. Preparaty oraz mydła przeznaczone dla dorosłych perfumowane są wysoce niewskazane, a nawilżane chusteczki mogą być wykorzystywane tylko w wyjątkowych okazjach i z ostrożnością. Brudnej pupy zdecydowanie nie powinno się intensywnie pocierać! Dobrze jest też wybierać chusteczki bezzapachowe o możliwie najkrótszej liście składników.

Po myciu skórę należy bardzo delikatnie osuszyć miękkim ręcznikiem, a w razie potrzeby pokryć ochronnym kremem o działaniu emolientu. Prewencyjną funkcję osłonową spełnia również maść z witaminą A. 

Jak najdłuższe karmienie piersią uważane jest za jeden ze sposobów na prewencję pieluszkowego zapalenia skóry. Dieta oparta na mleku matki korzystnie wpływa bowiem na poziom pH kału niemowlęcia i tym samym ogranicza ryzyko podrażnień. Dobrą praktyką jest również jak najczęstsze wietrzenie pupy maluszka. Przebywanie bez pieluszki niesie co prawda ze sobą pewne ryzyko, ale jest zdecydowanie najzdrowsze dla skóry. Baraszkujący nago maluszek jest też zazwyczaj najszczęśliwszy!