NAD+, czyli cząsteczka młodości?

Marzenia o tym, aby pokonać proces starzenia, towarzyszą człowiekowi od tysięcy lat. NAD+ ma być kolejnym krokiem bliżej do zatrzymania młodości i zapewnienia sobie żelaznego zdrowia mimo upływu lat. Jak działa magiczna cząsteczka i czy faktycznie może zatrzymać wskazówki zegara? W jaki sposób możemy ją dostarczyć organizmowi? Oto wszystko, co warto wiedzieć o terapii NAD+ i jej zastosowaniach.

1. Co to jest NAD+?
2. Jak działa NAD+?
3. NAD+ w formie suplementu?
4. Korzyści z przyjmowania prekursorów NAD+
5. Skutki uboczne i przeciwwskazania
6. Naturalne sposoby wspomagania produkcji NAD+

Po raz pierwszy cząsteczkę NAD+ wyizolowało dwóch brytyjskich biochemików w 1906 r. Badali oni różne typy drożdży i doszli do wniosku, że w gotowanych drożdżach jest frakcja, która zaskakująco przyspiesza fermentację alkoholową – nazwali ją kozymazą. Dopiero po ćwierćwieczu udało się zidentyfikować strukturę magicznej cząsteczki, a kolejne dekady przyniosły zaskakujące informacje na temat jej biologicznych funkcji.

Co to jest NAD+?

Z chemicznego punktu widzenia NAD jest dinukleotydem nikotynoamidoadeninowym. Jak sama nazwa wskazuje, składa się z dwóch nukleotydów: adeniny oraz nikotynoamidu, które połączone są poprzez grupy fosforowe. Cząsteczka występuje w dwóch podstawowych formach – zredukowanej (NADH) oraz utlenionej, czyli właśnie NAD+.

Dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy w biologicznym sensie jest koenzymem kluczowym dla procesu metabolizmu. Występuje w każdej żywej komórce – od bakterii po wszystkie tkanki organizmu człowieka. Skąd się tam bierze? Istnieją aż trzy różne mechanizmy biosyntezy NAD+.

W pierwszym z nich podstawowym surowcem jest tryptofan, czyli aminokwas dostarczany wraz z pożywieniem, zwłaszcza mięsem indyka, serem, jajami czy rybami. W cytozolu, czyli roztworze wypełniającym wnętrze komórki, tryptofan przekształcany jest bezpośrednio w NAD+. Druga opcja wiąże się z wykorzystaniem kwasu nikotynowego obecnego w strawie oraz produkowanego przez mikroflorę bakteryjną jelit. Ta reakcja jest nieco bardziej złożona i obejmuje aż trzy przemiany chemiczne, w trakcie których powstają prekursory: mononukleotyd nikotynoamidowy (NMN) oraz rybozyd nikotynoamidu (NR). Wreszcie, NAD+ może również powstać jako efekt syntezy związków będących pochodnymi witaminy B3.

Jak działa NAD+?

Wszechobecny charakter NAD+ w komórkach organizmu nie jest oczywiście przypadkowy. W najogólniejszym ujęciu funkcjonuje on na zasadzie transportera przenoszącego elektrony między komórkami. To przewodzenie impulsu elektrycznego jest kluczowe dla całej grupy procesów fizjologicznych, w tym przede wszystkim generowania życiowej energii.

Dokładniej, bez NAD+ swoich funkcji nie mogą realizować polimerazy PARP odpowiedzialne za regenerację DNA oraz sirtuiny, czyli białka uruchamiające procesy naprawcze w organizmie oraz wyciszające transkrypcję tzw. genów starości. Prawidłowe działanie tych ostatnich wydaje się kluczowe dla zdrowia układu hormonalnego, metabolicznego i krążeniowego, a ponadto ma przełożenie na poziom zaawansowania procesu starzenia tkanek. Cząsteczki NAD+ wpływają również na kontrolę cyklu dobowego, regulując kiedy śpimy, a kiedy jesteśmy aktywni.

Wraz z wiekiem w naturalny sposób maleje ilość NAD+ w komórkach naszego ciała. Równolegle z tym spadkiem ograniczona zostaje aktywność wielu enzymów oraz wspomnianych już białek PARP i sirtuin. DNA nie odnawia się już więc jak powinno, a energii ATP jest coraz mniej. Organizm musi więc obniżyć poziom metabolizmu, aby podołać realizacji kluczowych funkcji życiowych. Brzmi znajomo? Niedobór NAD+ to po prostu starzenie się…

Naukowcy obrazowo porównują dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy do środkowych pomocników na boisku piłkarskim. Niby nie jest to kluczowa rola, ale bez niej cała gra się rozpada. A skoro już wiemy, że starzenie idzie ręka w rękę z redukcją cząsteczek NAD+, aż kusi aby je w jakiś sposób wesprzeć. 

NAD+ w formie suplementu?

Naukowcom udało się już oczywiście stworzyć NAD+ w syntetycznej postaci. Podawano go pacjentom w postaci doustnej, ale terapia ta nie przyniosła spodziewanych rezultatów – poziom NAD+ w organizmach pacjentów nie uległ podwyższeniu. Pożądane efekty okazała się przynosić natomiast suplementacja wspomnianymi wyżej prekursorami NAD+, czyli NMN oraz NR.

NAD+ podawano już jednak również w formie dożylnej (zastrzyki i kroplówki) i tutaj rezultaty są znacznie lepsze. Z badań opublikowanych w 2021 r. przez amerykańskich naukowców wynika, że terapia poprawia stan zdrowia kognitywnego i może być przydatna w przebiegu takich schorzeń jak choroba Alzheimera i choroba Parkinsona. Poza tym zaobserwowano pozytywne efekty w postaci redukcji chronicznego zmęczenia, poprawy metabolizmu, a nawet wzmocnienia sił obronnych organizmu wobec wirusów.

Infuzje póki co są jeszcze mało rozpowszechnione, bardzo drogie i czasochłonne – jeden wlew trwa nawet 2-4 godziny. Nic dziwnego, że doustne suplementy cieszą się większą popularnością. Oba można zakupić także w polskich sklepach ze zdrową żywnością.

Korzyści z przyjmowania prekursorów NAD+

Jakie realne efekty może dać suplementacja mononukleotydem nikotynoamidowym (NMN) oraz rybozydem nikotynoamidu (NR)? Po absorpcji w układzie pokarmowym związki te wykorzystywane są przez nasze komórki do samodzielnej produkcji NAD+. Japońskie badania sugerują, że u dorosłych przyjmujących 250 mg NMN dziennie obserwuje się nawet 40% zwiększenie poziomu NAD+ w tkankach organizmu. Niestety, efekt ten utrzymuje się jedynie tak długo, jak trwa suplementacja.Tym niemniej, tak długo jak będziemy łykać nikotynoamidowe suplementy mamy realne szanse na poprawę wielu funkcji życiowych. Badania przeprowadzone na myszach sugerują wręcz potencjał zwiększenia oczekiwanej długości życia o ok. 5%!

Ponadto zwiększenie poziomu NAD+ w komórkach ciała wydaje się ograniczać ryzyko neurodegeneracji i zwiększać dokrwienie mózgu. Suplementacja redukuje gromadzenie się złogów białkowych, które zaburzają komunikację między komórkową. W rezultacie poprawić się może sprawność umysłowa, pamięć i zdolność do skupienia uwagi. Bardzo korzystnie prekursory NAD+ wpływają również na zdrowie serca. Poprawia się dokrwienie naszej głównej pompy i wydolność krążeniowa, a maleje ryzyko zatorów i udarów.

Co ciekawe, eksperymenty prowadzone na gryzoniach dowiodły również, że suplementacja nikotynoamidami ogranicza przyrost wagi związany z dietą lub procesem starzenia. Obiecująco wyglądają również obserwacje w zakresie zwalczania problemów metabolicznych, w tym cukrzycy.

Na tym nie koniec dobrych wieści. Naukowcy ze Słowenii zasugerowali, że uzupełnianie poziomu NAD+ w komórkach może ograniczać ryzyko rozwoju nowotworów, które jest blisko związane ze zdolnością do regeneracji DNA. Poprzez wzmacnianie działania sirtuin NAD+ wspomaga również system immunologiczny dostarczając mu energii do zwalczania patogenów chorobotwórczych i reagowania w sytuacjach stresu. U ludzi starszych nie przypadkiem odporność ulega wyraźnemu osłabieniu!

Skutki uboczne i przeciwwskazania

Jak dotąd brakuje długoterminowych badań klinicznych na ludziach. Z przeprowadzonych eksperymentów nie wygląda jednak, aby suplementacja prekursorami NAD+ wywoływała poważne działania niepożądane. Wśród użytkowników NMN oraz NR odnotowuje się jedynie łagodne zaburzenia żołądkowe obejmujące mdłości oraz wzdęcia oraz świąd skóry i nadpotliwość.

Nie ma również przeciwwskazań, aby suplementy przyjmowały kobiety ciężarne i karmiące w piersią, o ile ograniczą się one do dawki 230 mg dziennie. Nie poleca się za to przyjmowania nikotynoamidów razem z lekami obniżającymi ciśnienie krwi – efekt może być wówczas wzmożony i niebezpieczny dla zdrowia.

Naturalne sposoby wspomagania produkcji NAD+

Dobra wiadomość jest taka, że na proces biosyntezy NAD+ w komórkach naszego organizmu możemy aktywnie wpływać. Sprzyja mu na przykład umiarkowany stres fizyczny, taki jak trening sportowy czy głodówka. Okazuje się, że ograniczenie dopływu kalorii aktywuje geny, które pozwalają wydłużyć życie. Z badaniach na gryzoniach wynika jasno, że trening aerobowy oraz siłowy odnawiają zasoby enzymów potrzebnych do produkcji NAD+. Najlepsze efekty w tym zakresie przynosi jednak codzienny, umiarkowany wysiłek.Zdecydowanie warto też unikać nadmiernej ekspozycji na słońce, ponieważ organizm wykorzystuje ogromne ilości NAD+ do reperacji szkód wyrządzonych promieniowaniem UV. Z drugiej strony, korzystne jest jednak przebywanie w cieple, sztucznym lub naturalnym, gdyż towarzyszy mu podwyższenie akcji serca i zwiększenie produkcji dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego. Nie bez znaczenia jest też jakość snu, która pozwala utrzymywać cenny koenzym na odpowiednio wysokim poziomie.

Jeszcze raz więc okazuje się, że zdrowy tryb życia jest najlepszą formą prewencji chorób i sposobem na wydłużenie młodości!

Bibliografia