Drożdże – właściwości, wartości odżywcze i wykorzystanie drożdży

Niewiele osób traktuje drożdże jako podstawowy produkt spożywczy. Na co dzień ich przecież nie jemy, a jedynie traktujemy jako niezbędny składnik wypieków. Kto więc nie piecze własnego chleba czy ciast drożdżowych, może nie mieć drożdży pod ręką. Warto to zmienić! Drożdże to przebogate źródło składników mineralnych i witamin niezbędnych m.in. do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Drożdże nie mają sobie równych także w pielęgnacji skóry z problemami. Na tym jednak nie koniec ich właściwości odżywczych.

Powszechne użycie drożdży

Drożdże to jednokomórkowe grzyby, mikrokonsumenci rozkładający martwą materię organiczną na najprostsze związki. Ich pożywienie to cukry proste, których drożdże potrzebują, by rozpocząć fermentację alkoholową. W jej wyniku powstają etanol – produkt pożądany w branży piwowarskiej i w winiarstwie, oraz dwutlenek węgla, dzięki któremu drożdże znajdują zastosowanie w wypieku chleba czy w produkcji kefiru. W sklepach znajdziemy ponadto drożdże odżywcze, czyli gotowe do spożycia drożdże dezaktywowane, cenione w diecie wegańskiej i wegetariańskiej jako zastępniki sera. Znaczenie przemysłowe mają ponadto drożdże paszowe, szybko namnażające się i produkujące znaczne ilości masy komórkowej.

Wykorzystywane w branży spożywczej drożdże, to jeden z tych produktów, które zaskakują walorami odżywczymi. Jak na drobnoustroje mają ich całkiem sporo. Około 70% masy drożdży zajmuje woda, jednak pozostałą część w połowie stanowi białko, reszta to cukry i tłuszcze, a także witaminy, minerały i substancje aktywne. Tłuszcz zawarty w drożdżach należy do frakcji tłuszczów wielonienasyconych, a więc wpływa korzystnie na metabolizm lipidów. Znane jest także, jak na ironię, przeciwdrobnoustrojowe działanie drożdży, co wykorzystuje m.in. branża kosmetyczna. Drożdże są poza tym wspaniałym materiałem do badań, bo to modelowe organizmy eukariontyczne. Służą też medycynie i farmacji jako składnik leków, w tym szczepionek, oraz jako materiał porównawczy w badaniach nad chorobami nowotworowymi czy neurodegeneracyjnymi.

Drożdże piwowarskie a piekarnicze

Drożdże kojarzą nam się głównie z produkcją piwa oraz wypiekiem chleba. I słusznie. W piekarnictwie drożdże znane są od czasów najdawniejszych. Początkowo były stosowane nieświadomie, wraz z bakteriami kwasu mlekowego w tzw. spontanicznym zakwasie piekarskim.  Dopiero w XVII wieku odkryto, że dodatek drożdży piwnych do wypieków, korzystnie wpływa na ich smak i poprawia spulchnienie. Zaczęto stosować więc drożdże piekarskie (piekarnicze), będące drożdżami piwnymi z dodatkiem mąki ziemniaczanej i odwodnionymi.

Drożdże, czyli kompleks witamin z grupy B i nie tylko

Wartości odżywcze drożdży mogą zaskakiwać. Ten niepozorny produkt obfituje w związki prozdrowotne, zwłaszcza w witaminy i minerały. Jest przede wszystkim dobrym źródłem witamin z grupy B, w tym niezwykle ważnej, ale i zarezerwowanej dla wąskiej grupy żywności witaminy B12 (kobalaminy). Poza tym drożdże to skarbnica minerałów. 100 g zawiera prawie 600 mg potasu. W drożdżach znajdziemy też witaminy – witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3 i B6) i witamina E  oraz minerały – chrom, cynk, fosfor, jod, magnez, mangan, sód, wapń i żelazo.

Oprócz podstawowych witamin z grupy B, drożdże zawierają również sporą ilość biotyny, zwanej witaminą H lub B7. Biotyna słynie z dobroczynnego wpływu na kondycję włosów, dlatego jest popularnym składnikiem suplementów wzmacniających włosy. Wspomaga również skórę oraz paznokcie. Odpowiednia zawartość biotyny w diecie pomaga utrzymać mocne i lśniące włosy, chroni je przed wypadaniem, a także przed postępowaniem siwizny czy łysiny. Z kolei niedobór biotyny objawia się m.in. nadmiernym wypadaniem włosów czy stanami zapalnymi skóry.

Innym cennym związkiem, który kryje się w drożdżach jest kwas pantotenowy, często błędnie określany jako witamina B5. Kwas ten odgrywa kluczową rolę w metabolizmie białek, tłuszczów i cukrów, jest potrzebny do syntezy hormonów, ułatwia gojenie się ran, odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i wytwarzanie neuroprzekaźników.

Drożdże dostarczają też prowitaminy D2, lecytyny, cysteiny czy glutationu. Dzięki takiemu składowi stanowią bardzo pożyteczny suplement diety stymulujący układ odpornościowy, przeciwdziałają wzrostowi poziomu cholesterolu, chronią przed otyłością i cukrzycą.

 

Kaloryczność i odżywczość drożdży

W 100 mg drożdży znajdują się 92 kalorie. Ilość ta dostarczy nam także 11 g białka, 7 g węglowodanów łatwo przyswajalnych, 7 g błonnika i 2 g tłuszczu. W 70% drożdże składają się z wody. Bezpieczne są wyłącznie drożdże przetworzone. Surowe drożdże będą w jelitach fermentować. Odpowiednio podane drożdże są nietoksyczne i nie wywołują chorób.     

Drożdżowe pastylki na skołatane nerwy

W aptekach możemy nabyć tanie i wzbogacane ziołami pastylki drożdżowe. Są one alternatywą dla klasycznych tabletek na uspokojenie, o dodatkowym działaniu wzmacniającym i stymulującym odporność. Zawierają drożdże piwowarskie o obniżonym stężeniu kwasów nukleinowych. Przydadzą się w okresach wzmożonego napięcia i stresu, ułatwią zasypianie, uspokoją skołatane nerwy. Poleca się je osobom nadpobudliwym i znerwicowanym. Drożdże piwowarskie w tej formie wzmocnią mózg i cały organizm podczas wyczerpującej pracy intelektualnej oraz fizycznej. W trakcie sesji czy innych wytrwałych przygotowań, zdecydowanie lepiej sięgnąć po nie, niż po obfitujące w cukier energetyki. Tym bardziej, że drożdże mają swój udział w prawidłowej przemianie glukozy.
 
W starożytności znany był z kolei zwyczaj picia napoju drożdżowego, który miał oczyścić organizm z toksyn, a także wzmocnić go. Choć dziś znamy i stosujemy wiele różnorodnych mikstur odżywczych, pochodzących głównie z apteki, możemy powrócić do rad starożytnych medyków i popijać drożdżowy napój. Jego przygotowanie polega na zalaniu pokruszonych drożdży wrzątkiem lub gorącym mlekiem. Temperatura gra tu istotną rolę – nieprzetworzone, surowe drożdże po dostaniu się do żołądka zaczną fermentować, a powstający dwutlenek węgla może powodować wzdęcia. Spożywanie surowych drożdży ma też ogólny negatywny wpływ na stan flory jelitowej.

Drożdże piekarnicze – nie tylko do wypieku chleba

Drożdże mają właściwości antybakteryjne i sprawdzają się w starciach z trądzikiem. Naturalnie wzmacniają skórę problematyczną, oczyszczają i domykają pory, usuwają z niej nadmiar łoju. W kosmetykach przeznaczonych do cery trądzikowej spotyka się dodatek drożdży, jednak jeśli chcemy naprawdę poczuć ich oczyszczającą moc, powinniśmy wykonać domową, drożdżową maseczkę.

W tym celu kupujemy kostkę świeżych drożdży piekarniczych. Około 20-gramowy kawałek kruszymy, umieszczamy w niewielkiej miseczce i zalewamy odrobiną ciepłej wody. Po rozdrobieniu uzyskamy jednolitą pastę, którą nakładamy na uprzednio oczyszczoną i osuszoną skórę twarzy. W ciągu kilkunastu minut maska całkowicie zaschnie. Wtedy obmywamy skórę ciepłą wodą, usuwamy reszki pasty i nawilżamy cerę ulubionym kremem. Skóra po takim zabiegu jest elastyczna, sprężysta i zyskuje dużo blasku.

Inna dysfunkcja skóry, w której leczeniu mogą pomóc drożdże, to rozstępy. Preparaty z dodatkiem drożdży lub same drożdże zastosowane na skórę z rozstępami, w widocznym stopniu poprawiają jej elastyczność i nawilżenie.

Drożdże to organizmy jednokomórkowe żywiące się węglowodanami i przeprowadzające fermentację alkoholową. Są powszechnie stosowane w przemyśle spożywczym. Obecnie znamy głównie drożdże piekarnicze i piwowarskie. Wszystkie dostępne do konsumpcji formy i gatunki drożdży to bogate źródło związków aktywnych, witamin i składników mineralnych.