Modraszek ikar – opis, występowanie i zdjęcia. Owad modraszek ikar ciekawostki

Zapewne słysząc po raz pierwszy tę nazwę, na myśl przychodzi opowieść o mitycznym Ikarze, który chciał unieść się aż do samego słońca, ale przed tym jego skrzydła uległy stopieniu. Cień niepewności rzuca jednak pierwszy człon tej nazwy – modraszek. Jak to? Modry Ikar? A no modry, i wcale nie Ikar, tylko ikar – motyl jak się patrzy. Choć niewielki ciałem, to trzeba przyznać, że wielki swą urodą. Moim zdaniem niczym nie ustępuje paziom. No może poza rozmiarami…

Modraszek ikar to niebieski klejnot

Przy okazji modraszka można dojść do wniosku, że my Polacy w swoich określeniach gatunków możemy uznać siebie za światową czołówkę. Np. po angielsku nazwa modraszka brzmi common blue – zwyczajny niebieski – mało pasjonujące, prawda? Po włosku argo azurro – też nic nadzwyczajnego. Nasz modraszek ikar brzmi zdecydowanie lepiej, chociaż nazwa ta ma o wiele bardziej skomplikowaną wymowę, i tak moim zdaniem to skomplikowanie nadaje pewnego uroku temu gatunkowi, który urokliwy jest sam w sobie.

Modraszek – czyli ktoś modry, niebieski, a końcówka „-szek” świadczy o kimś małym, zwykłe zdrobnienie, ale jak najbardziej na miejscu. Przecież ten niebieski motyl do nader wielkich nie należy, dorasta bowiem do 3,5 cm rozpiętości skrzydeł. Natomiast ten blask niebieskich skrzydeł, świetlista łuna wokół nich powodują, że zwraca na siebie uwagę, a do tego należy do jednych z najbardziej fotogenicznych owadów. Z kolei ikar w nazwie wzięło się z łaciny, bowiem w nazwie łacińskiej tego motyla określenie mitycznego bohatera, wzięte wprost z greki nadal funkcjonuje, a została nadana przez prekursorów taksonomii, jeszcze w czasach gdy Karol Linneusz pochłonięty był systematyzowaniem królestwa zwierząt. Modraszka ikara łatwo przeoczyć pośród łąkowej zieleni. Nie raz, nie dwa przechodziłem obok tych motyli albo ich nie zauważając, albo nie chcąc ich zauważyć. Ich delikatny lot między trawami lub tuż nad nimi sprawia, że ów zwierz wydaje się nam być filigranowy, lekki wręcz nieporadny. Zwłaszcza podczas wichury, czy wiatru, modraszki muszą mieć ogromny problem z lotem. W takich sytuacjach przysiadają na źdźbłach traw, mocno zaciskając odnóża i czekają, do momentu dopóki złe warunki pogodowe odpuszczą. Trawy latają raz w jedną, raz w drugą tarmosząc nieco motyle, ale te dają radę. Po przejściu wiatru, znowu mogą latać tam, gdzie skrzydła pokierują.

Trudne do pomylenia, czyli o dymorfizmie płciowym modraszów ikar

Modraszek ikar to jeden z tych gatunków, wśród których wyróżniamy zjawisko nazywane dymorfizmem płciowym, czyli zauważalnymi cechami pozwalającymi na odróżnienie od siebie obu płci. Wbrew pozorom u modraszków nie należy to do czynności trudnych, rozróżnienie samca od samicy, ale wymaga skupienia i dość wnikliwej obserwacji tych zwierząt. Na początek może skupmy się na cechach wspólnych. Zatem trzeba zacząć od spodu skrzydeł, który jest jasnobrązowy wręcz kremowy. Na jego końcach znajdują się wyraźne pomarańczowe plamki. Wokół nich widać białą obwódkę a pomarańczowa plamka na swojej dolnej granicy zakończona jest cienkim, czarnym paseczkiem oddzielającym plamkę od reszty ubarwienia motyla. Poza tym na całej powierzchni skrzydeł są rozmieszczone czarne plamki otoczone białą obwódką, a tuż przy odwłoku widać niebieski nalot, sprawiający wrażenie jakby motyl posypany był jakimś magicznym proszkiem. U obu płci skrzydła wokół swojego obrysu posiadają silne, białe postrzępienie. Odwłok ma także coś w rodzaju „futra” barwy białej i jest od góry lekko niebiesko zabarwiony, natomiast jego spód ma ewidentnie biały kolor. Oczy złożone z omatidiów, czyli pojedynczych małych oczek są czarne. Właściwie na tym podobieństwo państwa modraszków możemy zakończyć. Najciekawsze tak naprawdę dopiero przed nami, czyli wierzchnia strona skrzydeł. Samce mienią się niebieskością. Tego niebieskiego jest tam rzeczywiście bardzo dużo. „Futerko” na grzbiecie odwłoku ma niemal granatowy kolor. Na granicy między białym postrzępieniem a niebieskim skrzydłem przebiega czarny pasek oddzielający te dwie struktury od siebie. Samica zaś nie ma tak jednolitego ubarwienia na wierzchniej stronie skrzydeł, które przybierają brązowe barwy, a na końcach jakby prześwitują pomarańczowe plamki. „Futerko” samicy ma także bardziej brązowy aniżeli niebieski kolor.

Kiedy gąsienice w poczwarki się zmieniają

Przeważnie u modraszka ikara obserwuje się dwa pokolenia, pierwsze pojawia się w maju, natomiast drugie w sierpniu. Samica i samiec stykają się końcami odwłoków, z których wynicowują gonady – tj. narządy rozrodcze – wtedy też dochodzi kopulacji. Następnie samica składa jaja do wnętrza kielichów kwiatów, najczęściej jaja modraszków można spotkać w kwiatach koniczyny. Z nich wykluwają się gąsienice. Te są całe zielone, a na grzbiecie mają czarną pręgę, żeby nie było tego wszystkiego za mało, to po bokach ciała mają umiejscowione dwie białe pręgi. Ubarwienie oczywiście posiada uzasadnienie w środowisku, w którym gąsienice żyją.

W końcu to łąki, ogromne przestrzenie trawiaste, gdzie zieleni w brud, zatem trudno spodziewać się innej barwy niż właśnie zielona. Bardzo ważnym elementem każdej łąki, na której spotykamy młodociane postacie modraszka ikara są rośliny stanowiące pokarm. Oczywiście w tym przypadku motyl też ma swoje upodobania i jedne rośliny woli bardziej od drugich. Jednym z takich modraszkowych smakołyków jest komonica zwyczajna należąca do rodziny bobowatych. Roślina dorasta do około 40 cm długości i należy do płożącej części flory. Naszą uwagę będą przykuwać jej kwiaty, które ułożone w baldaszek mienią się żółcią, zwłaszcza w promieniach letniego słońca. Dla larwy motyla najważniejsze będą liście, stanowiące przysmak. Zjadanie komonicy to nie tylko zaspokajanie potrzeb pokarmowych, ale również ochrona przed drapieżnikami. Komonica zawiera glikozydy cyjanogenne, te nadają jej liściom oraz innym fragmentom zielonym gorzki smak, który po wysuszeniu rośliny niknie. Jednak kiedy roślina ma w sobie soki, i kiedy jest zjadana przez gąsienice modraszka związki cyjanopochodne uwalniają swoje właściwości. To sprawia, że chociaż niewidoczna pośród zieleni łąk gąsienica, w przypadku gdyby któryś z drapieżników spróbował jej posmakować, już nigdy żadnej larwy modraszka ikara nie spróbuje. Ten gorzki smak zostanie w pysku lub dziobie na wiele, wiele godzin. Oprócz tego dobrym pokarmem dla nich będą także wilżyny czy janowce. Do przepoczwarzenia dochodzi na ziemi pod roślinami stanowiącymi dla nich pokarm.

Modraszek ikar ma braci

Modraszek ikar to najbardziej pospolity gatunek z rodziny modraszkowatych w Polsce. Jednak możemy w naszym kraju obserwować także inne, które są równie urodziwe, a czasami nawet o wiele bardziej ciekawe niż ten najpospolitszy z nich. Rodzina modraszków zaliczana do rzędu motyli dziennych liczy aż 6000 gatunków, z czego na terenie Polski występuje 49 gatunków. W kilku słowach przedstawię Wam nieco informacji na temat tych najczęściej spotykanych.

Modraszek arion

Modraszek arion to nieco rzadziej występujący w Polsce modraszek. Dorasta do około 4 cm rozpiętości skrzydeł. Te są niebieskie i mają czarne plamki oraz posiadają czarną obramówkę. Jaja składają w kwiatach macierzanki, a ich larwy przenoszone są przez mrówki do mrowiska, gdzie są karmione przez robotnice, następnie po 9 miesiącach (sierpień – maj) spędzonych wśród mrówek modraszek opuszcza gniazdo.

Modraszek telejus

Modraszek telejus jest najrzadszym z polskich modraszków. Będąc w stadium larwalnym prowadzi drapieżniczy tryb życia. Owad po wykluciu trafia wraz z robotnicami do gniazda mrówek. Tam gąsienica odżywia się larwami. Ze względu na swoje wysokie wymagania siedliskowe jest uważany przez entomologów za gatunek wskaźnikowy, czyli bioindykatora. Jaja składa w kwiatach krwiściągu lekarskiego.

Modraszek Orion

Ciało modraszka Oriona stosunku do skrzydeł jest dość krótkie. Skrzydła sprawiają wrażenie naprawdę dużych, chociaż motyl ten dorasta do zaledwie 28 mm rozpiętości skrzydeł. Spód skrzydeł jest jasny, kremowy lub biały pokryty czarnymi plamkami, a przy końcach skrzydeł ma szeroki pomarańczowy pasek. Od góry są koloru czarnobrunatnego z granatowym odcieniem i niebieskimi podkowiastymi plamkami przy zewnętrznym brzegu skrzydeł zarówno przednich jak i tylnych.

Modraszek argus

Modraszek argus to prawdziwy maluch, bowiem jego skrzydła osiągają rozpiętość niewiele ponad 20 mm. Jest dość pospolity i występuje przede wszystkim na suchych murawach lub wrzosowiskach. U samicy górna powierzchnia skrzydeł jest ciemnobrązowa i występują czerwone plamki na ich brzegu, u samców jest jasnoniebieska i ma szeroki, ciemny pasek na brzegu. Jaja składa w dolnych częściach roślin stanowiących pokarm gąsienicy, która jest zielona bądź ruda.