Kolor włosów – jaki ma wpływ na Twoje zdrowie i osobowość?

Kolor włosów to jedna z najbardziej rozpoznawalnych cech osobniczych, nawet jeśli w dzisiejszych czasach bywa zwodnicza dzięki sztuczkom fryzjerskim. Jak często wszak mówimy o ludziach „ta blondynka” czy „ten brunet”? Okazuje się, że naturalny kolor włosów jest jednak czymś więcej niż tylko wizytówką i może determinować cechy fizyczne, a nawet psychologiczne jednostki. Sprawdź, jaki los zapisany jest w Twoich włosach!

Z kolorem włosów wiąże się bardzo dużo stereotypów społecznych, często dość krzywdzących i nieprawdziwych. W rzeczywistości blondynki wcale nie muszą głupie, a ludzie rudzi zapalczywi i złośliwi. Są jednak asocjacje, które zostały już potwierdzone naukowo…

Skąd się bierze kolor włosów?

Kolor włosów jest cechą dziedziczną, ale decyduje o nim ponad sto różnych genów. Każdy jest podwójny, przy czym jedna kopia pochodzi od ojca, druga od matki – stąd tak spore różnice w odcieniach włosów w danej rodzinie.

W jaki sposób geny wpływają na kolor? Decydują one o wydzielaniu melaniny, czyli pigmentu odpowiedzialnego również za barwę skóry. Pigment ów może przybierać różne odcienie: eumelanina jest ciemna, a feomelanina czerwonawa. Osoby o blond włosach mają po prostu bardzo mało melaniny w ogóle – im jaśniejszy odcień, tym barwnika jest mniej. Bruneci i szatyni zawdzięczają swoje ciemne czupryny eumelaninie, a osoby rude łączą feomelaninę z odrobiną eumelaniny.

Ponieważ aktywność poszczególnych włosowych genów może być bardzo różna, ludzie miewają na głowach odcienie od słomkowego po kruczoczarny. Co ciekawe, u większości osób pochodzenia europejskiego kolor włosów z wiekiem ciemnieje, co najprawdopodobniej ma związek z aktywacją specjalistycznych białek pod wpływem hormonów okresu dojrzewania. Ogromna większość ludzi na starość siwieje, choć stopień tego zjawiska bywa bardzo różny i także zależy przede wszystkim od genów.

Rudzi mają najtrudniej?

Posiadanie ognistej barwy włosów może być utrapieniem dzieciństwa z powodu docinek mniej tolerancyjnych rówieśników. O wiele większym powodem do zmartwienia okazuje się jednak obciążenie zdrowotne, które w szczególny sposób dotyczy kobiet.

Generalnie osoby o rudych włosach, które stanowią zaledwie 1-2% światowej populacji (a większość ich żyje w Północnej Europie), podlegają stosunkowo największemu ryzyku rozwoju raka skóry. Aż 16% chorych na melanomę ma ognisty odcień na głowie. Niestety, wysoki jest również poziom zachorowalności na nowotwór jelita, szyjki macicy oraz jajników. Te dwa ostatnie dotyczą oczywiście wyłącznie rudowłosych kobiet, które dodatkowo mogą częściej cierpieć z powodu komplikacji ginekologicznych, niepłodności oraz osteoporozy.

Problemem jest również odporność na ból, która u rudzielców jest wyraźnie najniższa. Potrzebują oni często wyższych dawek znieczulenia, a co gorsza, okazują się na nie mniej wrażliwi. Niepokojący jest także wysoki odsetek osób dotkniętych chorobą Parkinsona wśród ognistowłosej populacji.

Czy posiadanie rudych włosów niesie więc ze sobą jakiekolwiek korzyści? Z badań wynika, że przekłada się ono na zmniejszone ryzyko raka prostaty oraz większą liczbę potomstwa u obu płci. Ten ostatni fakt może jednak, być zniekształcony przez Irlandczyków, wśród których aż co dziesiąty ma rudą czuprynę, a katolicka tradycja niewątpliwie sprzyja wysokiej dzietności. Ponadto jasna skóra u rudych ludzi jest w stanie syntetyzować znacznie więcej witaminy D, co teoretycznie zmniejsza potrzebę suplementacji.

Achillesowa pięta blondynów

Wbrew temu co widzimy nad Wisłą, jedynie 2-3% światowej populacji ma jasne włosy. Zjawisko to łatwo wytłumaczyć dzięki genowi MCR1, który wydaje się być rozstrzygający w zakresie produkcji melaniny. Otóż jego allele związane z blond włosami są recesywne, więc zazwyczaj „przegrywają” rywalizację.

Jeśli jeden rodzic ma ciemne włosy, a drugi jasne, statystycznie jest więc większa szansa, że dziecko będzie miało ciemne włosy. Pamiętajmy jednak, że genów decydujących o kolorze fryzury jest znacznie więcej i blondynki często rodzą blond dzieci. Między bajki można na pewno włożyć fałszywy alarm, który owładnął świat w latach 2002-2006 i przewidywał kompletne wymarcie blondynów. Genetycy zgodnie potwierdzają, że nawet bardzo rzadkie geny recesywne utrzymują się w dużych populacjach przez tysiące lat, więc nie ma powodu do obaw.

Wracając do kwestii zdrowia, bycie blondynem ma dwa poważne mankamenty, a oba wiążą się z bardzo niskim poziomem melaniny, który dotyczy nie tylko włosów, ale i skóry oraz źrenic. Nie przypadkiem osoby o jasnych czuprynach mają bladą cerę i niebieskie tęczówki. Kombinacja ta, choć tak urocza, wyraźnie zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóry, bowiem melanina działa jako naturalna tarcza ochronna przed promieniowaniem UVB. Niestety, blondynki, które z wiekiem często ciemnieją, mają również największą skłonność do farbowania włosów. Wiele raportów wskazuje tymczasem, że koloryzujące preparaty do włosów mogą być szkodliwe dla zdrowia, prawdopodobnie nawet zwiększając zagrożenie nowotworami.

Dodatkowo niebieskie oczy są wyjątkowo podatne na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD). Dolegliwość ta jak sama nazwa wskazuje atakuje przede wszystkim ludzi po 50 roku życia i powoduje pogorszenie jakości widzenia, a w końcu nawet utratę wzroku. Na szczęście, można jej częściowo zapobiegać chroniąc oczy okularami przeciwsłonecznymi.

Jako ciekawostkę warto wspomnieć o stosunkowo rzadkiej wadzie genetycznej, która dotyczy wyłącznie blondynów. Mowa o zespole włosów nienadających się uczesać i w tym przypadku nazwa tłumaczy praktycznie wszystko. Problem pojawia się u dzieci między 3 a 12 rokiem życia, obdarzonych truskawkowym lub srebrnym odcieniem blond. Ich włosy stają się bardzo szorstkie, wełniste, sterczące w górę niczym szczotka, a co gorsza mogą podlegać łysieniu plackowatemu.  Na szczęście, wraz z wejściem w okres dojrzewania dolegliwości zwykle samodzielnie ulegają redukcji.

Twardy jak brunet

Matka Natura ewidentnie wie, co robi. Brązowy kolor włosów jest na dominujący i najczęstszy na świecie i to zdecydowanie nie bez powodu. Otóż bruneci są najlepiej chronieni przed poparzeniami słonecznymi, a tym samym i rakiem skóry. Cechuje ich również najwyższa odporność na ból, więc można powiedzieć, że są najlepiej przystosowani do walki o przetrwanie.

Ale nie wszystko jest różowe. Okazuje się na przykład, że wysoki poziom eumelaniny znacząco zwiększa ryzyko rozwoju nałogu papierosowego. Co gorsza, u brunetów nikotyna metabolizowana jest bardzo powoli i przez to bywa akumulowana w tkankach ciała i trudniej jest się jej pozbyć. Ponadto osoby ciemnowłose mają większość skłonność do łysienia i najmniej włosów na głowie. Mogą się one wydawać gęste, ale to za sprawą grubości pojedynczych włosów – ich ogólna liczba jest jednak niższa niż u osób rudych i blond.

Psychologiczne aspekty koloru włosów

Czy barwa włosów wpływa na naszą osobowość? Odpowiedź na to pytanie jest trudniejsza i zahacza o słynny dylemat jajka i kury. W opinii psychologów wspomniane na wstępie stereotypy sprawiają, że osoby o określonych „paletach” są już na wstępie traktowane w ten a nie inny sposób, co z kolei wywołuje w nich naturalne reakcje obronne. Stereotypy skądś się jednak wzięły, więc może jest w nich faktycznie ziarno prawdy.

Podczas gdy inteligencja nie wydaje się mieć nic wspólnego z kolorem włosów, pewne charakterystyki powtarzają się w badaniach społecznych. Jasne włosy u kobiet kojarzą się na przykład mężczyznom z seksapilem i wdziękiem. Z badań wynika wręcz, że przeciętny Kowalski pomoże blondynce chętniej niż kobiecie z inną barwą włosów. Nie jest to jednak wcale recepta na udane życie romantyczne. Według obserwacji psychologów za najlepszy materiał na żonę uważane są jednak brunetki, które jawią się jako najbardziej stabilne.

Rudzielcy bywają trapieni w okresie dzieciństwa, ale mimo to, a może właśnie dlatego, wyrastają zwykle na ludzi pewnych siebie i przebojowych. Przekłada się to nie tylko na życie towarzyskie, ale i zawodowe – ich udział wśród najwyższych menedżerów jest ponad dwukrotnie wyższy niż proporcja w ogólnym społeczeństwie!

Ciekawostki o kolorach włosów

Co jeszcze warto wiedzieć o włosach. Oto kilka faktów, które mogą Cię zdziwić:

• Włosy kobiet rosną szybciej niż u mężczyzn.
• Najwyższe tempo wzrostu włosów obserwowane jest między 15 a 30 rokiem życia.
• Pigment nadający włosowi koloru znajduje się w jego środkowej warstwie.
• Ciemne włosy zawierają więcej atomów węgla a mniej tlenu niż jasne włosy.
• Siwy nie jest kolorem, ale rezultatem utraty naturalnego barwnika – pod koniec życia włosy bywają więc często białe.