Maść nagietkowa – właściwości, działanie i zastosowanie maści nagietkowej

Maść nagietkowa to całkowicie naturalny preparat leczniczy, którego dobroczynne działanie zostało podparte szeregiem studiów naukowych. Choć nie ma spektakularnego działania i nie oferuje uzdrowienia z dnia na dzień, jest jednym z najbardziej wszechstronnych i łagodnych produktów do pielęgnacji skóry. Sprawdź w jakich przypadkach warto sięgnąć po maść nagietkową.

Już w XII w. ziele nagietka lekarskiego (Calendula officinalis) wykorzystywane było w medycynie ludowej do uśmierzania bólu. Tradycyjne zastosowania obejmowały również rozstroje żołądkowe, wrzody oraz skurcze menstruacyjne. Współcześnie olej pozyskiwany z pomarańczowych kwiatów jest popularnym składnikiem wielu produktów kosmetycznych, w tym również wielozadaniowej aptecznej maści.

Jak powstaje maść nagietkowa?

Nagietek lekarski to jednoroczna roślina pochodząca oryginalnie z rejonu Morza Śródziemnego. Obecnie uprawiana jest jednak w wielu różnych zakątkach świata, gdzie wykazuje tendencje do dziczenia.

Rozgałęzione, pokryte drobnymi włoskami łodygi sięgają nawet 50-80 cm i otoczone są szerokimi lancetowatymi liśćmi. Na przełomie maja i czerwca pojawiają się na nich pomarańczowożółte kwiaty o średnicy do 5 cm. Przy sprzyjających warunkach nagietki kwitną aż do późnej jesieni. To właśnie kwiaty są surowcem zielarskim – zbiera się przy tym całe koszyczki wraz z kielichem i suszy w temperaturze 35-45 °C. W domowych warunkach ziele można suszyć na słońcu i wykorzystywać do herbat i naparów.

Do przygotowania ekstraktu na maść w warunkach industrialnych wykorzystuje się oleje (np. olej migdałowy czy parafinowy). Susz najpierw spryskiwany jest lekko etanolem, a następnie macerowany w oleju przez kilka godzin w temperaturze dochodzącej do 70 °C. Po schłodzeniu olej jest następnie tłoczony i koncentrowany. Na potrzeby maści ekstrakt olejowy łączy się z substancjami pomocniczymi takimi jak wazelina i parafina. Gotowa maść ma gęstą, kleistą konsystencję i charakterystyczny zielny zapach.

Alternatywnie w maściach stosuje się również alkoholowy ekstrakt z nagietka, ale wówczas końcowy produkt zawiera niewielkie ilości etanolu. W domowych warunkach maść z nagietka pozyskać można również dodając kwiecie do rozpuszczonego smalcu gęsiego, podgrzewając całość przez jakiś czas, a następnie przepuszczając przez sito.

Skład chemiczny maści nagietkowej

Oprócz wspomnianych wyżej substancji natłuszczających maść nagietkowa jest skarbnicą związków aktywnych pochodzących z ekstraktu z pomarańczowych kwiatów. Należą do nich przede wszystkim seskwiterpeny, triterpenowe flawonoidy, saponiny, karotenoidy, taniny i olejowe substancje lotne. Na szczególną uwagę zasługuje obecność pochodnych kwercetyny o silnych właściwościach przeciwzapalnych, przeciwwysiękowej i uszczelniającej naczynia krwionośne rutyny oraz witeksyny słynącej z potencjału antyoksydacyjnego. Ta ostatnia posiada również właściwości przeciwbólowe i przeciwnowotworowe.

Ponadto ekstrakt z nagietka jest dobrym źródłem przeciwzapalnej luteoliny, apigeniny o działaniu przeciwdrobnoustrojowym oraz ogólnie łagodzącego kemferolu.

Jak działa maść nagietkowa?

Dotychczasowe badania wskazują, że leczniczy potencjał maści nagietkowej wynika przede wszystkim z wysokiej zawartości antyoksydantów. Chronią one skórę przed wolnymi rodnikami i redukują naturalne procesy odpowiedzialne za starzenie się tkanki. 

Aplikowany na skórę za pośrednictwem tłuszczów ekstrakt z nagietka okazuje się wyjątkowo skuteczny w zwalczaniu zarówno nagłych, jak i chronicznych stanów zapalnych skóry. Jego działanie polega na blokowaniu produkcji cytokin oraz prostaglandyn, czyli naturalnych związków wytwarzanych przez organizm w stanach infekcji i podrażnienia. W krótkim okresie mają one ważne znaczenie dla walki z patogenami czy w procesie gojenia się ran, ale w dłuższym okresie obracają się przeciw organizmowi, prowadząc do rozwoju chronicznych chorób i dolegliwości. Maść nagietkowa jako preparat łagodny i nietoksyczny ma właśnie łagodzić i zapobiegać przewlekłym problemom dermatologicznym.

Zastosowania maści nagietkowej

Łagodzące i przeciwzapalne właściwości ekstraktu z nagietka badane są pod kątem powszechnych dolegliwości skórnych, których leczenie metodami farmakologicznymi nie jest pozbawione skutków ubocznych.

W szczególności opisuje się skuteczność maści nagietkowej w zwalczaniu zapaleń o podłożu alergicznym i autoimmunologicznym, które mogą manifestować się intensywnym łuszczeniem, świądem, obrzękiem, zaczerwienieniem i wysypką. Do tej kategorii zaliczymy nie tylko klasyczną atopię, egzemę i łuszczycę, ale także alergiczne zapalenie czerwieni wargowej. Gęsta konsystencja i ochronne właściwości czynią z maści nagietkowej jeden z najskuteczniejszych kosmetyków do pielęgnacji delikatnego naskórka ust.

Ponadto maść nagietkową poleca się do leczenia drobnych uszkodzeń skóry, takich jak zadrapania, otarcia, odparzenia, poparzenia I stopnia, podrażnienia skóry wokół nosa, odmrożenia I stopnia, pęcherze na stopach. Wszędzie tam, gdzie zależy nam na złagodzeniu tymczasowego dyskomfortu i przyspieszeniu gojenia, maść nagietkowa będzie dobrym rozwiązaniem. Co ważne, można ją również stosować do zapobiegania otarciom i podrażnieniom wynikającym np. z uprawiania sportów czy procedur medycznych.

Przeciwwskazania i efekty uboczne

Maść nagietkowa jest wyjątkowo dobrze tolerowanym i łagodnym preparatem, który zasadniczo nie wywołuje skutków ubocznych nawet w długim okresie stosowania. Nie ma przeciwwskazań, aby korzystały z niej dzieci czy kobiety ciężarne. Jedynym wyjątkiem są osoby uczulone na rośliny z rodziny astrowatych oraz reagujące negatywnie na parafinę. Są to rzadkie przypadki, ale nie należy ich lekceważyć.

Maść nagietkową można stosować nawet 2-3 razy dziennie smarując cienką warstwą problematyczne obszary skóry. Niedozwolone jest aplikowanie maści na otwarte rany oraz świeże poparzenia i odmrożenia.

Dla kogo maść nagietkowa?

Powszechność alergii w dzisiejszym społeczeństwie jest zatrważająca – niestety wiąże się ona często z dolegliwościami dermatologicznymi. Leczenie sterydami jest zazwyczaj skuteczne, ale nie może być kontynuowane w długim okresie ze względu na ryzyko poważnych skutków ubocznych. Maść nagietkowa wydaje się być idealnym rozwiązaniem dla osób borykających się z chronicznymi wysypkami, przesuszeniem, łuszczeniem i świądem.

Jako element rodzinnej apteczki sprawdzi się również w doraźnych problemach wynikających z urazów – od dziecięcych zadrapań po oparzenia przy pracy w kuchni. Długa zdatność do użycia, przyjemnie niska cena oraz wyjątkowo wydajna konsystencja czynią z maści nagietkowej idealne panaceum na małe problemy dermatologiczne.