Drenaż limfatyczny ‒ opis zabiegu, wskazania i przeciwwskazania
Drenaż limfatyczny z pozoru kojarzy się dość nieprzyjemnie, choć tak naprawdę jest zaledwie delikatną formą masażu. Mimo swej łagodności przynosi jednak niespodziewane korzyści dla zdrowia oraz urody. Kto i dlaczego powinien skorzystać z masażu limfatycznego? Gdzie się po niego wybrać? Na czym tak naprawdę polega?
Układ limfatyczny jest przez większość ludzi mało znany i rozumiany. Nie wszyscy na przykład wiedzą, że jest to kluczowa część układu odpornościowego, która nie tylko chroni nas przed patogenami chorobotwórczymi, ale także utrzymuje prawidłowy poziom płynów w organizmie, umożliwia wchłanianie tłuszczów z układu pokarmowego, a przede wszystkim pomaga ciału pozbyć się odpadów powstałych z metabolizmu komórkowego. Powstaje więc pytanie, czy układ limfatyczny da się w jakiś sposób stymulować i jakie może to dać rezultaty?
Zaburzenia limfatyczne – co warto o nich wiedzieć?
Skąd się bierze limfa w naszym ciele? Najprostsza odpowiedź brzmi z osocza krwi, którego ok. 20 litrów krąży w organizmie dorosłego człowieka, rozprowadzając za pomocą tętnic składniki odżywcze do wszystkich komórek ciała i pobierając od nich odpad, czyli produkty przemiany materii. Większa część wraca z powrotem do krwiobiegu, przenikając do żył, ale ok. 3 litrów za pośrednictwem naczyń włosowatych zostaje wchłaniane przez tkanki ciała. Naczynia limfatyczne zbierają ów nadmiar i przesuwają po ciele, aż do ponownego połączenia się z układem krwionośnym.
Wskutek różnych czynników może jednak dojść do blokady tego zmyślnego mechanizmu i wówczas limfa gromadzi się w tkankach, powodując wyraźne obrzęki, najczęściej obserwowane na nogach oraz rękach. Nie tylko jest to nieestetyczne, ale stwarza zagrożenie rozwoju niebezpiecznych infekcji obejmujących głębsze warstwy skóry. Obrzęk limfatyczny, niestety, bywa również związany z poważnymi infekcjami lub jest rezultatem wycięcia węzłów chłonnych w ramach terapii onkologicznej.
Na czym polega drenaż limfatyczny?
Istotą drenażu limfatycznego jest stymulacja krążenia limfy w tkankach ciała, tak, aby pozbyć się wspomnianych wyżej obrzęków. Efektywna cyrkulacja nie tylko poprawia wygląd ciała, ale pomaga również pozbyć się zalegających w nim toksyn. Zasadniczą techniką jest delikatny masaż tkanki pozwalający odblokować zastoje i poprawiający obieg limfy. Nie uciska się przy tym aż do mięśni, ale jedynie łagodnie masuje samą skórę.
Czasami oprócz dłoni do masażu limfatycznego wykorzystuje się również specjalne akcesoria, ale istota pozostaje ta sama – delikatnego pobudzania krążenia limfy poprzez przesuwanie jej we właściwym kierunku. Dodajemy, że zdaniem wielu lekarzy podobne efekty mogą przynieść również dobrze znane techniki stymulujące układ, takie jak naprzemienny masaż ciepłą i zimną wodą czy szczotkowanie ciała.
Jak przeprowadza się drenaż limfatyczny?
Drenaż limfatyczny zasadniczo przeprowadza się w gabinetach masażu i fizjoterapii – wymaga on bowiem stosownej wiedzy i doświadczenia. Pewnych elementów można jednak nauczyć się samemu, aby we własnym zakresie wykonywać drenaż w razie aktualnej potrzeby.
Sama procedura masażu obejmuje etap przygotowania, kiedy zalecane jest głębokie oddychanie brzuszne i łagodne gładzenie skóry na szyi, pod ramionami oraz pod kolanami. Na tym etapie wykonuje się również proste ćwiczenia oczyszczające polegające na przykład na podnoszeniu łokci w pozycji ramion skrzyżowanych na klatce piersiowej. Drenaż właściwy składa się natomiast z serii ruchów naciągających skórę w określonych kierunkach, m.in. od wierzchołka piersi przez obojczyk po szyję, od przedramienia po szyję, od zewnętrznej części barku do wewnętrznej, od wnętrza uda na zewnątrz, od kolana w górę uda, itd.
Generalnie ruchy zawsze skierowane są ku górze i wiążą się nie tyle z naciskiem, co z naciąganiem skóry. Masuje się przy tym nie tylko obszary dotknięte obrzękiem limfatycznym, ale także sąsiadujące z nimi okolice – układ limfatyczny działa bowiem na zasadzie podobnej do naczyń połączonych. Jeśli spuchnięta jest kostka, drenaż rozpoczyna się od uda, masując po kawałku nogę w kierunku do góry i stopniowo przesuwając się coraz niżej. Każdy ruch powtarza się przy tym nawet 10-15 razy.
W finalnej fazie drenażu, zwanej reabsorbcją, ruchy prowadzone są od najdalszych krańców ciała ku klatce piersiowej, np. od koniuszków palców przez całe ręce. Po zakończeniu warto jest odpoczywać przez ok. 20 minut.
Aby utrwalić korzyści osiągnięte podczas drenażu i zapobiec tworzeniu się kolejnych obrzęków pacjentom zaleca się noszenie pończoch i rękawów kompresyjnych, a nawet okresowo bandażuje się nogi oraz ramiona. Wskazane jest również zwiększenie dziennego bilansu wodnego oraz aktywności fizycznej. Warto również zmienić trochę jadłospis, wykluczając przetworzoną żywność na rzecz większej ilości świeżych warzyw i owoców.
Uwaga!
Niewskazane jest masowanie części ciała dotkniętych opuchlizną bądź jakimkolwiek stanem zapalnym.
Najbardziej oczywiste i bezpośrednie efekty drenażu limfatycznego obejmują bardzo skuteczną redukcję obrzęków, niezależnie od ich przyczyny. Dla wielu osób przekłada się to na wyraźną poprawę samopoczucia, zmniejszenie poczucia ociężałości i lepszą samoocenę.
Poza tym masaż limfatyczny przynosi bardzo pozytywne rezultaty u pacjentów cierpiących na fibromialgię – korzystniejsze nawet niż masaż tkanki łącznej, powszechnie polecany przy tej bolesnej dolegliwości. Według metaanalizy badań naukowych przeprowadzonej w roku 2015 drenaż limfatyczny zmniejsza poczucie sztywności, a nawet objawy depresji towarzyszące często fibromialgii. Podobne korzyści w postaci ograniczenia dolegliwości bólowych i zwiększenia mobilności daje także u chorych na chorobę zwyrodnieniową stawów.
Istnieją również przekonywujące dowody, że drenaż limfatyczny redukuje problem chronicznego zmęczenia, bezsenności i pomaga złagodzić poziom stresu. Ma także pomagać przy powtarzających się migrenach oraz zaburzeniach układu pokarmowego. Wreszcie, drenaż limfatyczny jest polecany przy wielu schorzeniach skórnych.
Drenaż limfatyczny dla urody
W ostatnich latach techniki drenażu limfatycznego zaczęły być wykorzystywane również w do celów czysto kosmetycznych. Okrzyknięte przez niektórych niechirurgiczną formą liftingu obiecują pozbyć się obrzęków twarzy, złagodzić podrażnienie skóry i nadać cerze zdrowego kolorytu. Przyspieszając przepływ limfy przez tkankę, łatwiej pozbywamy się bowiem bakterii, wirusów i toksyn, a także niektórych niepożądanych białek. W efekcie redukcji ulec mogą takie problemy jak egzema czy trądzik, a nawet obrzęki po usunięciu zęba mądrości.
W zakresie czysto estetycznych korzyści, drenaż limfatyczny twarzy pomaga redukować opuchliznę pod oczami, a nawet drobne zmarszczki i bruzdy. Według naukowców z Japonii limfatyczne zastoje faktycznie mogą bowiem powodować wiotczenie skóry. W badaniu opublikowanym w 2010 r. wykazano również, że drenaż limfatyczny ciała dotkniętego cellulitem (tzw. skórką pomarańczową) pomaga wygładzić i ujędrnić powierzchnię skóry, a nawet zredukować ilość podskórnej tkanki tłuszczowej w obrębie ud oraz brzucha.
Dla kogo drenaż limfatyczny?
Drenaż limfatyczny nie jest propozycją dla wszystkich. Wystrzegać się go powinny osoby z niewydolnością sercową, skłonnością do zakrzepów, chorobami nerek, aktywnymi infekcjami oraz zaburzeniami krążenia. Niewskazany jest również pacjentom onkologicznym, przynajmniej w strefach ciała, które poddawano leczeniu.
Głównym wskazaniem do drenażu są wyraźne obrzęki na ciele spowodowane zastojem limfy, zwłaszcza związane z wcześniejszym usunięciem węzłów chłonnych. Ale korzyści zdrowotne mogą odnieść również osoby narzekające na złe samopoczucie, ociężałość i brak energii, a także cierpiące na bóle mięśniowo-stawowe.
Naturalnie, drenaż limfatyczny prezentuje także ciekawy potencjał dla wszystkich kobiet skarżących się na najpowszechniejsze mankamenty estetyczne: opuchliznę na twarzy, zmarszczki i bruzdy, szarą i zmęczoną tonację cery, a także utratę jędrności ciała, zwłaszcza w okolicach talii, pośladków i ud. Trudno jest oczywiście od delikatnej manualnej techniki oczekiwać cudów porównywalnych z inwazyjnymi zabiegami odmładzającymi i odchudzającymi – niektórzy dermatolodzy wręcz otwarcie powątpiewają w jego skuteczność w kontekście estetycznym. Mimo to, drenaż limfatyczny warty jest wypróbowania choćby ze względu na niskie ryzyko skutków ubocznych oraz niskie koszty. Rezultaty nie będą na pewno natychmiastowe ani drastyczne, ale w perspektywicznym ujęciu mogą długoterminowo wspierać dobrą kondycję i atrakcyjny wygląd.
- Jamie Eske; "How to perform a lymphatic drainage massage"; medicalnewstoday.com; 2021-04-01;
- Cleveland Clinic; "Lymphatic system"; clevelandclinic.org; 2021-04-01;
- Lauren Sharkey; "Lymphatic Drainage Facials: The Latest Weapon Against Puffy, Dull Skin"; healthline.com; 2021-04-01;
- V. Bayrakci Tunay i in.; "Effects of mechanical massage, manual lymphatic drainage and connective tissue manipulation techniques on fat mass in women with cellulite"; healthline.com; 2021-04-01;
- Cassie Shortsleeve; "What Is A Lymphatic Drainage Massage—And Does It Really Improve Your Health? Experts Weigh In"; womenshealthmag.com; 2021-04-01;
