Begonie kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja begonii

Begonie to niezwykle liczna rodzina kwiatów, obejmująca nawet do 1500 gatunków! Ta olbrzymia różnorodność to nie tylko możliwość kapryszenia nad kolorami i kształtami kwiatostanów oraz liści, ale przede wszystkim opcja różnych warunków uprawy – od domowego parapetu po ogrodową rabatę.

Begonie po raz pierwsze w historii opisane zostały w 1690 r. przez francuskiego botanika Charles’a Plumiera. Sama nazwa pochodzi od innego francuskiego znawcy świata roślin, Michela Begona, i została użyta w formie hołdu. Ale delikatne kolorowe kwiaty znane były znacznie wcześniej – wedle źródeł historycznych uprawiano je w Chinach już w XIV w.

Polscy ogrodnicy mogą dziś wybierać między bardzo różnymi odmianami przystosowanymi zarówno do uprawy we wnętrzach, jak i na świeżym powietrzu – w donicach balkonowych lub na zagonie. Do ogrodowych gatunków, które mogą stać pod gołym niebem, zalicza się przede wszystkim doniczkową begonię bulwiastą (Begonia x tuberhybrida) o dużych kolorowych kwiatach oraz begonię stale kwitnącą (Begonia semperflorens) dorastającą do 50 cm wysokości i kwitnącą faktycznie od wiosny do jesieni. W domu natomiast bardzo często hodujemy begonię królewską (Begonia rex) o pięknie wybarwionych liściach czy begonię zimową (Begonia x hiemalis) z niezwykle szlachetnymi, przypominającymi róże kwiatostanami. Niektóre gatunki są przy tym jednoroczne i wymagają corocznego sadzenia od nowa, inne, takie jak begonie bulwiaste, dają się przezimować.

Begonie – wymagania glebowe

Ogólnie rzecz biorąc, begonie kochają ciepło, zacisze i delikatny pół-cień, stąd tak dobrze powodzi się im na domowych parapetach, zwłaszcza tych zorientowanych na wschód i na północ. Na zbyt słonecznym stanowisku rośliny będą się zaparzać, przerzedzać i słabo kwitnąć. Jeśli chodzi o glebę, generalna zasada każe dobierać begoniom żyzne, przepuszczalne podłoże o umiarkowanym poziomie wilgotności i odcieniu obojętnym, idealnie zaś lekko kwaśnym. Begonia stale kwitnąca jest najodporniejszym gatunkiem i zniesie nawet średnio bogatą ziemię na rabacie.

Decydując się na uprawę doniczkową, należy przede wszystkim dobrać odpowiednik pojemnik – idealne są płytkie, ale szerokie korytka. Na dno wykładamy drenujące kamyki lub ceramiczne kruszywo, zaś donicę wypełniamy ziemią kwiatową z domieszką torfu i kompostu.

Sadzenie i uprawa begonii

Begonia to roślina, którą sadzi się w postaci bulw, zakopywanych w odpowiednio przygotowanym podłożu. Kluczowe znaczenie dla powodzenia całego przedsięwzięcia ma jakość bulw – ważne aby było na nich widać różowe pęki pędowe – oraz termin sadzenia. Żaden gatunek begonii doniczkowej, nawet zimowa ani stale kwitnąca, nie zniesie bowiem mrozów, więc planując uprawę na świeżym powietrzu, należy poczekać aż do drugiej połowy maja, po przysłowiowych „Zimnych Ogrodnikach”.  Jeśli natomiast rośliny mają rosnąć w domu lub na zabudowanym tarasie, warto posadzić je już w lutym, aby cieszyć się kwiatami w maju.

Sam proces sadzenia jest niezwykle łatwy i nie powinien sprawić trudności nawet początkującym. Bulwy należy umieścić w podłożu wypukłą stroną do dołu na głębokości 1-2 cm centymetrów, a następnie dokładnie przysypać ziemią i podlać.

Ważnym elementem uprawy begonii ogrodowych i balkonowych (doniczkowych) jest ułamywanie u młodych roślinek pierwszych pędów kwiatowych. Ten zabieg pozwala przyśpieszyć wzrost begonii do optymalnych rozmiarów. Po przekwitnięciu natomiast zawsze odłamujmy suche kwiaty, aby pobudzić do wzrostu nowe.

Podlewanie i nawożenie begonii

Begonie lubią wilgoć, ale w umiarkowanym stopniu. Częstotliwość podlewania powinna więc być uzależniona od warunków panujących wokół. Roślin pokojowe latem wymagają zwykle nawadniania nawet 2 razy w tygodniu – idealnie w formie podstawki pełnej wody lub mgiełki wytworzonej przez rozpraszacz. Zimą podlewanie należy ograniczyć – raz na 7-10 dni stanowczo wystarczy. Niektórzy odnoszą spektakularne wyniki uprawiając begonie zimowe, stale kwitnące czy inne doniczkowe w łazience, gdzie jest stale wilgotno, więc nie trzeba podlewać intensywnie. W praktyce większość z nas najczęściej popełnia bowiem błąd i przedobrza z wodą.

Nawożenie jest niezbędne, aby cieszyć się urodą zarówno jednorocznych begonii ogrodowych, jak i wieloletnich roślin pokojowych. W tym celu wykorzystuje się głównie nawozy mineralne, które warto aplikować od początku wzrostu aż do przekwitnięcia. Pod koniec lata należy zmienić nawóz na preparat nie zawierający azotu. W sklepach ogrodniczych można zakupić specjalny płynny nawóz stworzony na potrzeby begonii.

Rozmnażanie begonii

Istnieją różne sposoby rozmnażania begonii doniczkowej, np. zimowej czy stale kwitnącej. W warunkach domowych najczęściej uciekamy się do tworzenia sadzonek z pędów, które bo obcięciu należy zanurzyć w ukorzeniaczu i pozostawić w wilgotnym podłożu na ok. 3 tygodnie. Ukorzenione sadzonki przesadza się do oddzielnych doniczek. Profesjonalni ogrodnicy preferują jednak rozmnażanie przez bulwy, które daje lepsze jakościowo rośliny najpełniej podobne do rośliny-matki. W tym celu wykopaną bulwę dzieli się fizycznie ostrym nożem w taki sposób, aby na każdym kawałku był choć jeden pączek pędowy. Ranę warto potraktować węglem lub siarką, aby uchronić się przed chorobami. Tak przygotowane bulwy należy umieścić w docelowym podłożu z domieszką torfu.

Ochrona begonii

Begonie wieloletnie nie mają szans przetrwać zimy na zewnątrz w naszej strefie klimatycznej. Z tego względu zarówno rośliny posadzone w donicach, jak i te na rabacie, należy jesienią obciąć do wysokości 2-3 cm, a następnie delikatnie wykopać. W dalszej kolejności bulwy oczyszcza się z gleby i lekko przesusza, a następnie składuje przez zimę w ciemnym pomieszczeniu o temperaturze ok. 6- 10 stopni C, idealnie przysypane suchym piaskiem lub wiórami. W marcu bulwy można ponownie zasadzić do doniczek, a w maju wynieść na powietrze. Wart dbać, aby temperatura wokół doniczkowej begonii zimowej, stale kwitnącej i każdej innej nie spadała nigdy poniżej 15-18 stopni C.

Okresowo begonie chorują na infekcje grzybowe, najczęściej spowodowane nadmierną wilgocią. Mowa tu głównie o niesławnej szarej pleśni oraz mączniaku. Główne objawy to brzydkie plamy (odpowiednio szaro-brązowe i białe) pojawiające się na liściach. W początkowych stadiach choroby pomóc mogą preparaty fungicydowe, ale w poważniejszych przypadkach lepiej pozbyć się całych roślin, aby nie zarażać kolejnych sadzonek. Dobrą prewencją przeciw chorobom jest jak najczęstsze usuwanie żółknących liści i zeschniętych kwiatów begonii.

Begonie w domu i ogrodzie

Begonia doniczkowa to roślina ozdobna wykorzystywana do dekorowania parapetów wewnętrznych i zewnętrznych, mebli, balkonów, tarasów, a rzadziej także rabat ogrodowych (ze względu na problem z zimowaniem). Niektóre odmiany, takie jak begonia bulwiasta wielokwiatowa niedobrze znoszą też ulewne deszcze, więc nawet na świeżym powietrzu powinny znaleźć się pod dachem.

Dzięki bogatej gamie kolorów begonie w donicach można zestawiać z innymi roślinami w ciekawe kompozycje pełne kontrastów, a szczególnie efektowny efekt dają begonie kaskadowe. Choć bardzo kapryśne i stosunkowo trudne w uprawie, wyglądają fantastycznie w wiszących kwietnikach, spływając w dół długimi łańcuchami kwiatów. W pokojach mieszkalnych wspaniale prezentują się begonie królewskie, m.in. takie odmiany jak Emerald Princess czy Luzerna, których wielobarwne, nieregularne liście same w sobie są ozdobą i przyjemnym dodatkiem zieleni, np. na regale z książkami. W warunkach ogrodowych begonie doskonale zdobią też skalniaki oraz oczka wodne.

Przygoda z begoniami wymaga nieco cierpliwości i pieczołowitości, ale nie wykracza poza umiejętności nawet początkujących ogrodników. Zwłaszcza jako rośliny pokojowe begonie zachwycają trwałością i intensywnością kwiecia, przy czym coraz to nowe hybrydy pozwalają dość zasadniczo urozmaicać domową kolekcję. Dla przykładu, jednoroczna begonia zimowa produkuje wciąż nowe kwiaty przez długie miesiące, a dekoracyjność jej gęstych, okrągłych płatków sprawia, że można ją umieścić nawet na uroczystym świątecznym stole. Nie bój się przy tym wybierać innych niż typowe czerwone odcienie kwiatów – białe begonie wyglądają niezwykle arystokratycznie, podczas gdy różowe i żółte są nieoczekiwanym, optymistycznym akcentem w każdych wnętrzach.

Znaczenie i zastosowanie begonii

Jak poza uprawą domową lub ogrodową można wykorzystać begonie doniczkowe, np. zimowe lub stale kwitnące? Można podarować komuś begonie jako prezent – ponieważ symbolizują wdzięczność, znakomicie nadają się w ramach podziękowania za przysługę czy po prostu za bycie u boku. Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że przed wiekami kwiat begonii oznaczał nadchodzące niebezpieczeństwo. Dlatego jego podarowanie interpretowano jako przestrogę przed zbliżającymi się negatywnymi wydarzeniami.

Co równie interesujące, wśród roślin jadalnych ważną pozycję zajmują właśnie kwiaty begonii, które mają kwaskowaty posmak i cieszą się szczególnie dużą popularnością w państwach Ameryki Środkowej. W krajach takich jak Meksyk, Dominikana, Honduras czy Nikaragua spożywa się je powszechnie, wykorzystując w tym celu wszystkie części rośliny. Z uwagi na przepiękną estetykę kwiaty begonii są używane także jako ozdoba – świetnie prezentują się w towarzystwie potraw, jako dekoracja, która nadaje się do spożycia.

Systematyka begonii

Omawiane kwiaty dzieli się na kilka grup, do których przyporządkowywane są poszczególne odmiany, jak np.:

• begonia koralowa – bardzo wrażliwa na niskie temperatury, z oryginalnie wyglądającymi liśćmi,
• floribunda – gatunek o dużych kwiatach, który rośnie do wysokości ok. 30–40 cm i ma gęste, atrakcyjne ukwiecenie,
• begonia kaskadowa – gatunek z podłużnym, zwisającym z doniczek ukwieceniem, powszechnie wykorzystywany jako ozdoba balkonów,
• multiflora – obejmuje odmiany wielokwiatowe wyróżniające się stosunkowo niewielkimi kwiatami o bardzo intensywnej kolorystce, która stanowi o ich wyjątkowym wyglądzie,
• solenia begonia – doniczkowa grupa roślin o niezwykle bogatych owocach, które wykazują znakomitą odporność na warunki zewnętrzne.

Begonie – pytania i odpowiedzi

1. Skąd więzła się nazwa tych roślin?

Po raz pierwszy użył jej w połowie XVII w. Charles Plumier – nadworny botanik ówczesnego władcy Francji, Ludwika XIV.

2. Gdzie sadzić begonie?

To uniwersalne kwiaty, które można uprawiać doniczkowo, w pojemniku, skrzyni czy na rabacie, pamiętając o użyciu odpowiedniego podłoża i odcięciu od bezpośrednich promieni słonecznych.

3. Czym nawozić roślinę?

Zaleca się w tym celu preparaty mineralne, pozbawione azotu.