Ostróżki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja ostróżek

Ostróżki to wielobarwne kwiaty letnie, które swoją urodą mogą przyćmić nawet malwy! Nie są to co prawda rośliny najłatwiejsze w uprawie ani przesadnie długoletnie, ale bez wątpienia zasługują na nieco wysiłku, odwdzięczając się pracowitym ogrodnikom niespotykaną bujnością. Największą bodajże zaletą ostróżek jest ich oszałamiająca różnorodność, tak pod względem wysokości, jak i zabarwienia kwiatów!

Współcześni botanicy rozróżniają nawet 300 gatunków ostróżek, kwitnących bylin zaliczanych do rodziny jaskrowatych. W stanie naturalnym występują one dość powszechnie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, a także we wschodnich, górzystych obszarach Afryki. W Polsce spotkać można trzy dziko rosnące gatunki ostróżek: ostróżkę wyniosłą (Delphinium elatum) występującą na obszarze Tatr, Sudetów i Bieszczad, nieco rzadszą ostróżkę tatrzańską (D. oxysepalum) typową dla regionu Tatr i Małej Fatry, oraz ich naturalnego mieszańca, ostróżkę Kotuli (D. x kotulae). W ogrodach uprawia się jednak również gatunki obce, jak również sztucznie wyhodowane mieszańce i odmiany.

Ostróżki wyniosłe, uprawiane bardzo chętnie w całej Europie, charakteryzują się prostymi wysokim łodygami bez rozgałęzień, które sięgać mogą nawet 1.5-2 metrów. W dolnej części porastają je naprzeciwległe, dość duże liście wieloklapowe o grubych ogonkach. Na szczycie łodygi natomiast pojawiają się widowiskowe kwiaty zebrane w długie, a często bardzo gęste grona. Gama kolorystyczna sięga od różnych odcieni niebieskiego i fioletu po biel, róż i czerwień. Pojedynczy kwiat charakteryzuje się długą szypułką i brodawkowatą ostrogą, której gatunek zawdzięcza swą polską nazwę. Łacińska nazwa Delphinium odnosi się z kolei do delfina, którego kształt mają rzekomo przypominać zamknięte pęki kwiatów ostróżki. Okres kwitnienia może sięgać od czerwca po koniec września.

Uwaga! Wszystkie części rośliny, a zwłaszcza nasiona, są silnie toksyczne dla ludzi i zwierząt z powodu zawartości alkaloidów. Mimo użycia w małych dawkach w medycynie ludowej, konsumpcja jest wysoce niewskazana. Farmerzy z regionów wysokogórskich zwykle intencjonalnie opóźniają wyprowadzanie bydła na łąki porośnięte ostróżkami, do czasu, gdy byliny osiągną dojrzałość i stracą część ze swej toksyczności.

Ostróżki – wymagania glebowe

Ostróżki nie są najbardziej tolerancyjnymi z roślin. Generalnie preferują chłodne, mokre lata, a nie lubią upałów i suszy. Idealne podłoże powinno im zapewniać stałą wilgoć oraz odpowiednią podaż substancji odżywczych. Ziemię na zagonie warto więc na pewno wzbogacić porządną dawką organicznego kompostu, który dodatkowo zwiększy przepuszczalność podłoża. Ostróżki preferują przy tym zasadowy odczyn podłoża, ale nie przeszkadza im wcale neutralne.

Ponadto ostróżkom nie sprzyja deszcz ani wiatr, więc warto im zaplanować stanowisko zaciszne, przynajmniej częściowo osłonięte od żywiołów. Preferują pełne słońce, idealnie od samego rana, ale bez problemów zniosą również lekki cień, zwłaszcza, jeśli posadzimy je z ekspozycją na południe.

Sadzenie i uprawa ostróżek

Najlepszą porą na sadzenie ostróżek jest druga połowa wiosny. Posłużyć się możemy zarówno kupionym sadzonkami, jak i samodzielnie wyhodowaną rozsadą z nasion. Te ostatnie wymagają sporo czasu i cierpliwości – wysiewamy je w marcu, po uprzednim namoczeniu, do tac z substratem, przykrywamy cienką warstwą podłoża i przechowujemy pod dachem aż do momentu, gdy na rozsadzie ukażą się minimum po dwa listki.

Gotowe sadzonki umieszczamy w jamach dwukrotnie szerszych niż średnica pierwotnego pojemnika. Bardzo ważne jest, aby szczyt bryły korzeniowej po usadzeniu był dokładnie na poziomie powierzchni ziemi. Po delikatnym przysypaniu ziemią, sadzonkę należy bardzo sowicie podlać. W zależności od wielkości danej odmiany pomiędzy poszczególnymi roślinami należy pozostawić odstępy od 30 do 90 cm – ostróżki nie lubią ścisku, a zwłaszcza konkurencji innych gatunków. Przed okresem kwitnienia warto przerzedzić pędy roślin, aby zapewnić kwiatostanom bardziej kompaktowy wygląd. Na małych roślinkach pozostawiamy jednak zawsze minimum 2-3 pędy, na większych 7-8.

Gdy rośliny osiągną 30 cm, każdą z osobna należy podeprzeć tyczką, gdyż łodygi są bardzo podatne na złamania. Wyjątkiem od tej reguły są odmiany karłowate. Każdej wiosny warto pod ostróżki podsypać nieco wapna lub popiołu, aby nadać glebie pożądanego alkalicznego odczynu. Na bieżąco należy też odłamywać przekwitłe kwiaty pozostawiając jednak boczne pędy kwiatowe nietknięte. Po pierwszej fali czerwcowego kwitnienia, ostróżki zakwitają zwykle bowiem ponownie, i to jeszcze bujniej! Po pierwszych mrozach należy całe łodygi ściąć bezpośrednio nad ziemią – jeszcze przed zimą odrosną nowe, krótsze, które przetrwają aż do następnej wiosny.

Podlewanie i nawożenie ostróżek

Ziemia wokół ostróżek nigdy nie powinna wysychać. Jeśli więc letnia aura nie zapewnia odpowiedniej ilości opadów, należy podlewać rośliny nawet co kilka dni. Nie próbujmy jednak przedobrzyć – w nieustannie mokrym podłożu może łatwo dojść do gnicia korzeni. Dobrą praktyką natomiast jest mulczowanie ziemi wokół roślin w celu jak najdłuższego zatrzymania w niej wilgoci.

Ponadto w okresie wzrostu i kwitnienia raz na 2-3 tygodnie warto podlewać ostróżki płynnym nawozem o zbalansowanym składzie NPK. Alternatywnie można rośliny nawozić gnojówką. Żółknące liście świadczą o tym, że wartości odżywczych w glebie jest za mało – warto wówczas zwiększyć dawki nawozu.

Rozmnażanie ostróżek

Ostróżki najłatwiej jest rozmnażać przez podział kępy, który co kilka lat warto przeprowadzać choćby dla samego odmłodzenia rośliny. W tym celu wykopujemy ją całą, oddzielamy boczne młode części rośliny, a starą zdrewniałą część wyrzucamy. Tak otrzymane sadzonki rozsadzamy na dowolne stanowiska.

Ponadto ostróżki można rozmnażać za pomocą sadzonek pędowych. W tym celu wiosną, gdy pojawiają się nowe pędy, ścinamy je nisko, pod powierzchnia ziemi i umieszczamy od razu w woreczku dla ochrony przed wyschnięciem. Obrywamy część górnych liści i tak przygotowaną sadzonkę umieszczamy w małych pojemnikach z wilgotnym kompostem aż do ukorzenienia. Przetrzymujemy je w szklarni lub na słonecznym parapecie.

Ochrona ostróżek

Niestety, ostróżki bywają dość podatne na choroby. Przede wszystkim cierpią dość często na mączniaka objawiającego się białym nalotem na liściach, ale także inne infekcje grzybiczne – plamistość liści, rdzę, białą zgniliznę czy szarą pleśń. Wszystkie je należy aktywnie zwalczać fungicydami z jednoczesnym usuwaniem zainfekowanych pędów. Ponadto zbyt mokra gleba może prowadzić do gnicia korzeni, które można poznać po ciemnym, nieprzyjemnie pachnącym osadzie u podnóża rośliny. Gdyby tego było mało, na pędach ostróżek często posilają się żarłoczne ślimaki, mszyce powodujące skręcanie i deformację liści oraz roztocze truskawkowca powodujące czarne plamy na listowiu. Generalnie, uważa się, że najlepszą ochroną przed chorobami i szkodnikami jest dbałość o dobry drenaż, odpowiednio szerokie odstępy między roślinami oraz pozbywanie się na bieżąco wszystkich zanieczyszczeń z ich bezpośredniej okolicy.

Zimowa ochrona nie jest wymagana – wieloletnie gatunki ostróżek dobrze radzą sobie nawet w trakcie silnych mrozów.

Ostróżki w ogrodzie

Ostróżki to przede wszystkim wysoka ozdoba zagonów idealna do dalszych szeregów, na przykład po samym płotem. Pięknie prezentują się również wzdłuż domu, korzystając z osłony przed wiatrem. Nie tylko przy tym cieszą oczy swoim wyglądem, ale także przyciągają chmary motyli, pszczół i trzmieli. Idealnymi kompanami są dla nich róże, piwonie, łubiny, szałwie, hyzopy oraz dziewanny – razem tworzą iście sielski krajobraz pasujący w szczególności do rustykalnych ogrodów.

Można je także wykorzystywać jako bardzo eleganckie kwiaty cięte, które wytrzymają w wazonie nawet do tygodnia. Eksperci polecają przy tym do wody dosypać cukier i sok z cytryny dla przedłużenia trwałości.

Najpiękniejsze odmiany ostróżek

Szeroka oferta ostróżek obejmuje przede wszystkim odmiany sztucznego mieszańca ostróżki wyniosłej – ostróżki ogrodowej (D. x cultorum). Znajdziemy pośród nich mniejsze okazy sięgające 90-100 cm, takie jak „Blue bees” o niebieskich kwiatach z białymi środkami, delikatnie fioletowy „Guardian Lavender” o podwójnych gęstych kwiatach, elegancki „Magic Fountain White” o białych kwiatach z czarnymi środkami czy łososiowo-czerwoną odmianę „Princess Caroline” rozrastającą się nawet do 60 cm wszerz.  
W kategorii średniej wysokości ok. 150 cm bardzo cenione są odmiany „Blue Nile” o białych kwiatach z niebieskimi środkami, „Atholl” o biało-brązowym kwieciu, „Can Can” o podwójnych jasnofioletowych kwiatach, kremowo-biała „Elisabeth Sahin”, czy niebiesko-czarny „Oliver”. Ciekawych kombinacji kolorystycznych jest jednak znacznie więcej! Natomiast pośród najwyższych ostróżek na specjalną uwagę hodowców zasłużyły sięgająca nawet 220 cm fiołkowo-różowa odmiana „Blue Dawn”, niebiesko-biały „Clifford Sky”, „Kensington Classic” o białych kwiatach z żółtymi środkami, niebiesko-brązowy „Kestrel” czy na przykład fioletowo-biały „Walton Gemstone”.

Mało który gatunek może rywalizować z wysokością i bujnością kwiecia ostróżek. Jest to też propozycja dla śmiałych ogrodników, którzy chętnie inwestują swój czas w pielęgnację, licząc na spektakularne efekty estetyczne!