Lukrecja – właściwości, działanie i zastosowanie lukrecji

Lukrecja gładka należy do roślin z rodziny motylkowatych. Jej nazwa rodzajowa – glycyrrhiza glabra – oznacza mniej więcej tyle, co „słodki korzeń”. I rzeczywiście – korzeń lukrecji to jeden z najsłodszych surowców na świecie. Pod tym względem przewyższa nawet cukier, od którego jest aż 50 razy słodszy! Lukrecja posiada też inne interesujące właściwości. Jej cennych ekstraktów warto szukać zwłaszcza w kosmetykach nawilżających i ochronnych.

1. Lukrecja - słodycz, jakiej nie znamy
2. Korzeń lukrecji źródłem glicyryzyny i flawonoidów
3. Ekstrakty z lukrecji wspomagają leczenie
4. Lukrecja niebezpieczna?

Lukrecja - słodycz, jakiej nie znamy

Jak nietrudno się domyślić, cukier przegrywa z lukrecją także na innych polach. Przykład? Podczas gdy cukier powoduje rozwój próchnicy, lukrecja jej zapobiega. Ponadto korzeń lukrecji działa przeciwzapalnie, antyoksydacyjnie, przeciwwrzodowo, przeciwgrzybiczo i immunomodulacyjnie. Żadnej z tych cech, rzecz jasna, sacharoza nie posiada. Lukrecja nie jest jednak, przynajmniej w Polsce, stosowana jako zdrowy zamiennik cukru. Dowiedzmy się dlaczego i gdzie ziele to znajduje szersze zastosowanie.

Korzeń lukrecji źródłem glicyryzyny i flawonoidów

Kwas glicyryzynowy, czyli glicyryzyna to glikozyd saponinowy kwasu glikuronowego i kwasu glicyretynowego, który kumuluje się w korzeniu lukrecji w stężeniu 2-25%. To właśnie glicyryzyna nadaje lukrecji słodki smak, ale też wyposaża ją w szereg innych prozdrowotnych i pielęgnacyjnych właściwości.

W farmacji glicyryzyna stosowana jest jako naturalny środek słodzący, ale też substancja pomocnicza w leczeniu wrzodów żołądka, stanów zapalnych wątroby, obrzęków czy też nadciśnienia. Bardzo obiecująco przedstawia się działanie pielęgnacyjne glicyryzyny, co przemysł kosmetyczny wykorzystuje do produkcji kosmetyków o właściwościach antybakteryjnych, antycellulitowych oraz nawilżających. Dzięki wbudowanemu fragmentowi cukrowemu, glicyryzyna ma wysokie zdolności wiązania wody, dlatego jej dodatek w składzie kosmetyków zasadniczo wpływa na ich intensywność zatrzymywania wody w naskórku. Glicyryzyna wspomaga ponadto mikrokrążenie oraz przepływ limfy, zmniejszając obrzęki i eliminując cellulit wodny. Z kolei ściągające właściwości glicyryzyny mają zastosowanie w produkcji kosmetyków regulujących wydzielanie sebum, przeznaczonych do cer z łojotokiem. Jakby tego było mało, glicyryzyna wybiela i znajdziemy ją w składzie kosmetyków rozjaśniających oraz preparatów wybielających zęby.

Pozostałe czynne związki zawarte w korzeniu lukrecji, takie jak flawonoidy, triterpeny, polisacharydy, sole mineralne, olejki eteryczne, saponiny i aminokwasy, stanowią łącznie około 40-50% suchej masy ekstraktu z lukrecji. Największe znaczenie spośród nich mają flawonoidy, takie jak glabrydyna, glabren, hispglabrydyna, likwirytyna i izolikwirytyna.

Substancje te wykazują silne właściwości przeciwutleniające, antyseptyczne, przeciwzapalne oraz antyrodnikowe. Antyoksydacja zachodzi tu wyjątkowo skutecznie w przypadku wolnych rodników wytwarzanych pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Innymi słowy, ekstrakt z lukrecji przeciwdziała oksydacyjnemu stresowi skóry, a więc spowalnia zachodzące w jej strukturach procesy starzenia się.

Lukrecja chroni skórę Ekstrakty z korzenia lukrecji hamują proces melanogenezy i zapobiegają hiperpigmentacji skóry, a więc występowaniu piegów, przebarwień i plam soczewicowatych. W przeciwieństwie jednak do wielu popularnych inhibitorów melanogenzy, takich jak kwas azelainowy czy kwas kojowy, ekstrakty z lukrecji nie prowadzą do niszczenia melanocytów, a zatem zachowują funkcje ochronne skóry przed promieniowanie UVB. Nie powodują ponadto podrażnień czy alergii słonecznych.

Ekstrakty z lukrecji wspomagają leczenie

Lukrecję już od czasów starożytnych traktowano jako lek na wrzody żołądka i dwunastnicy, a także na niedomagania wątroby, nerek czy pęcherza moczowego. Ziele miało pomagać także w udrożnianiu zainfekowanych dróg oddechowych i działać wykrztuśnie.

Przekonania Greków i Rzymian co do działania lukrecji przetrwały zresztą do dziś i zostały potwierdzone badaniami. Dlatego ekstrakty z tej rośliny znajdziemy w wielu preparatach aptecznych i suplementach diety wspomagających leczenie infekcji układu oddechowego oraz działanie układu pokarmowego i moczowego.

Współcześnie wyciągi z korzenia lukrecji stosuje się ponadto w leczeniu uzupełniającym bardzo poważnych chorób, takich jak stwardnienie rozsiane, zanik kory nadnerczy czy choroby przysadki mózgowej. Według badaczy z University of Minnesota, korzeń ten zawiera również substancje skutecznie hamujące rozwój komórek czerniaka.

Lukrecja zwalcza próchnicę Lukrecję z powodzeniem można wykorzystać w profilaktyce próchnicy oraz schorzeń jamy ustnej, działa bowiem antybakteryjnie i zapobiega tworzeniu się przebarwień oraz kamienia nazębnego. Z tego względu cukierki z dodatkiem lukrecji mogą pomóc w zwalczaniu próchnicy u dzieci. W krajach Skandynawskich oraz w Holandii i Belgii, gdzie słodyczy z lukrecją są powszechne, dzieci borykają się z próchnicą bardzo rzadko.

Lukrecja niebezpieczna?

Wykorzystywana jako dodatek do żywności, leków i suplementów lukrecja, spożywana w nadmiarze, może przyczynić się do wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia efektów. Przy zbyt częstym i zbyt długim przyjmowaniu ekstraktów z lukrecji, pod dowolnymi postaciami, zawarta w nich glicyryzyna może bowiem prowadzić do nadciśnienia tętniczego, a także do hipokalemii (niedoborów potasu) i związanych z nią obrzęków. Lukrecja powoduje ponadto zaburzenia w metabolizmie wielu leków. W rezultacie możemy doświadczyć ich zbyt intensywnego działania lub nasilenia skutków ubocznych.

Lukrecja wykazuje działanie niekorzystne przy spożyciu około 400 mg glicyryzyny na dobę. Trudno jednak, bez uwzględnienia osobniczej wrażliwości, ustalić bezpieczną granicę spożycia lukrecji. Według Komitetu Ekspertów do Spraw Dodatków do Żywności, jest ona równa spożyciu 100 mg glicyryzyny na dobę, co odpowiada 75 g cukierków z lukrecją lub 70 g ekstraktu z korzenia.Lukrecja gładka już od czasów starożytności wykorzystywana jest jako wspomagający surowiec leczniczy. Najwięcej substancji czynnych biologicznie zawiera korzeń lukrecji, z którego ekstrakty wchodzą w skład leków, kosmetyków, a także słodyczy. Nadmierne spożycie lukrecji może mieć negatywne oddziaływanie na nasze zdrowie, choć w niewielkich dawkach, a także stosowana zewnętrznie jest bezpieczna.

Bibliografia

1. D. Langer, Ł. Stryczyński, A. Szturo, E. Tykarska; “Nadciśnienie tętnicze indukowane przez lukrecję”; „Nadciśnienie tętnicze”, rok 2014, tom 18, nr 3.;
2. A. Ratz-Łyko, J. Arct, K. Pytkowska; “Kosmetyczne właściwości lukrecji gładkiej”; „Świat przemysłu kosmetycznego”, 3/2012;
3. “Aktualny stan wiedzy na temat chemizmu i aktywności biologicznej lukrecji gładkiej””; Postępy fitoterapii, 2017, 18(2);
4. “Health Benefits of Licorice Root”; data dostępu: 2019-05-20
5. “Can eating too much black liquorice be bad for you?”; data dostępu: 2019-05-20