Wróbel – opis, występowanie i zdjęcia. Ptak wróbel ciekawostki

Wróbel to jeden z najbardziej rozpowszechnionych ptaków na świecie, zasiedlający niemal wszystkie kontynenty. Polskę zamieszkuje od 5 do 7 mln par wróbli. W miastach jest bardzo popularnym ptasim sąsiadem człowieka, ale jego populacja miejska wyraźnie maleje. Naukowcy ciągle szukają pełnego wyjaśnienia tego zjawiska.

Wróbel domowy (Passer domesticus), nazywany także jagodnikiem, wróblem pospolitym i wróblem zwyczajnym, to ptak niewielkich rozmiarów, zamieszkujący Europę i Azję. Waży mniej więcej tyle, co ćwiartka przeciętnej tabliczki czekolady. Ma krępą sylwetkę, sporej wielkości głowę i silny dziób. Wróble, jak większość ptaków cechuje dymorfizm płciowy. Samiczki są mniej barwne niż samce – ich upierzenie jest głównie szarobrązowe z jasną brwią. Z kolei samce mają ubarwienie niejednolite – głowa jest z wierzchu szara, z tyłu wróbel, wierzch ciała – kasztanowaty i szaro czerniawy, brzuch popielaty. Na podgardlu ma czarny, elegancki „krawat”, a na skrzydle jasną pręgę.

A tak wróbla opisywał Kazimierz hr. Wodzicki:

„Podsiadły z wypiętym brzuszkiem, nie bardzo zgrabny, krótkie nogi skakanie utrudniają, krótkość lotek nie dozwala szybkiego lotu bez wysilenia, używa też lotu z potrzeby, nigdy nie lata dla rozrywki, jak inni mieszkańce powierzchni. Wróbel wyrachowany, zna wartość czasu, i to co mu pożytku nie przynosi bezpośredniego, za tem nie goni” (Zapiski ornitologiczne, V. Wróbel, wydanie nowe znacznie pomnożone. Kraków, nakładem i drukiem Czasu, 1880, w 8ce małej, stron 80, cena 75 centów.).

Często mylimy wróbla z jego krewnym – mazurkiem. Wróbla rozpoznamy po szarej czapeczce i czarnym śliniaku, a mazurka najłatwiej rozpoznać po czarnej plamce na policzku.

Jak wygląda życie rodzinne wróbli?

Wróble tworzą pary na całe życie. Samce wiernie trwają przy samicy i miejscu lęgowym. Nie oznacza to, że w ich życiu miłosnym wieje nudą. Okazuje się, że przypadku wróbli powiedzenie „rozmiar nie ma znaczenia” jest jak najbardziej prawdziwe.

Te niewielkie ptaszki uprawiają miłość kilkadziesiąt razy w ciągu dnia! W efekcie w sezonie wyprowadzają od 3 do 4 lęgów (w okresie od kwietnia do sierpnia). Samica znosi zwykle 5 jaj, które wysiaduje przez około 10-15 dni. Po 20 dniach młode z reguły opuszczają już gniazda.

Wróble odżywiają się nasionami zbóż, pączkami drzew, krzewów, ziół, roślin strączkowych. Nie gardzą także owadami, którymi dokarmiają swoje młode.

Wróbel domowy związany jest głównie z terenami zurbanizowanymi. Lubi gnieździć się w różnych szparach budynków, w stropodachach, w szczelinach przy rynnach, pod dachówkami, w pnączach porastających elewacje. Chętnie też zasiedla gniazda jaskółek czy bocianów. O obecności swojej w naszym domu, bloku wróbel sygnalizuje głośnym ćwierkaniem, które daje się słyszeć już od lutego. Postrzega się go jako zwierzę ściśle z człowiekiem związane. Dlatego to od nas głównie zależy jego przetrwanie.

Panuje powszechne przekonanie, że wróble mają się dobrze. Nic bardziej mylnego! Naukowcy alarmują, że jest ich coraz mniej. Najbardziej alarmujące dane pochodzą z dużych miast. Populacja wróbla w Warszawie od lat 70./80. XX w. do pierwszej dekady XXI wieku spadła o 47-48 proc., w Hamburgu o 75 proc., w Londynie o 60 proc. Dlaczego? Teorii jest wiele.

Zdaniem ornitologów największy wpływ na spadek liczebności wróbla w miastach może mieć mniejsza dostępność miejsc lęgowych.

– Wróble chętnie zakładają gniazda w szczelinach budynków, za rynnami, na poddaszach i stropodachach. W wyniku remontów i prac ociepleniowych takich miejsc jest coraz mniej. Z tego też względu w dzielnicach, gdzie dominuje starsze budownictwo wróbla spotkać możemy częściej. – informuje Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków.

Niekorzystny dla wróbla jest także spadek dostępności pokarmu. Coraz mniej jest naturalnych trawników, gdzie rosłyby chwasty (np. komosa, włośnica, rdest), których nasionami żywią się wróble. Mniej jest także krzewów, które stanowią nie tylko miejsce schronienia – ale także miejsce zdobywania stawonogów, którymi karmią swoje młode. Znane są także prace naukowe, które wykazują związek pomiędzy małą liczbą wróbli, a wysokim poziomem promieniowania radiomagnetycznego i hałasem miejskim. Ale to tylko teorie.

O tym jak ważne są wróble i dlaczego warto je chronić świadczy historia tego ptaszka zaczerpnięta z Chin.

W 1958, chiński przywódca komunistyczny Mao Zedong rozkazał zniszczyć wszelkie tradycyjne maszyny i narzędzia rolnicze. W efekcie załamała się produkcja rolna.

Propaganda Mao obwiniła za to wróble, które miały rzekomo zjadać plony. Wódz kazał więc swojemu ludowi zabić wszystkie Wróble. Decyzja ta przyczyniła się do jednej z największych katastrof ekologicznych w historii.

Razem z wróblami wybito wiele drobnych ptaków innych gatunków. Nie ma dokładnych danych na temat tego ile zwierząt eksterminowano, ale przybliżone szacunki pokazują, że mogło ich być kilkaset tysięcy. Skutki były tragiczne. W kolejnych latach pozbawione naturalnej kontroli ze strony ptaków, mnożyły się bez ograniczeń różne szarańczaki i inne owady. Plaga szarańczy rozprzestrzeniła się błyskawicznie, niszcząc całe plony. W wielkim kraju zapanowała trzyletnia klęska głodu, która zabiła 30 milionów ludzi – głównie na chińskiej wsi.

Historia ta dobitnie pokazuje, że wróble chronić warto, a nawet trzeba. Zatem chrońmy ich siedliska, dokarmiajmy w zimie, nie wycinajmy drzew, krzewów, otaczajmy opieką miejsca do gniazdowania, drewniane dachy, budki lęgowe.