Definicja pojęcia:

fauna

Fauna – wszystkie zwierzęta żyjące na danym obszarze, w danym środowisku lub charakterystyczne dla wybranego okresu geologicznego. Możemy mówić o faunie Polski, faunie puszczy, faunie jeziora czy też faunie ordowiku lub kambru. Mianem fauny kopalnej określamy zaś skamieniałości zwierząt.
  1. Zwierzęta a fauna
  2. Fauna Polski
  3. Fauna Wielkiej Rafy Koralowej
  4. Fauna tundry
  5. Rezerwat faunistyczny

Określenie „fauna” pochodzi od imienia Faunusa, staroitalskiego boga płodności, boga lasu, opiekuna pasterzy i ich trzód.

Badania nad fauną leżą głównie w gestii faunistyki, jednego z działów zoologii. Faunistyka zazębia się z innymi dziedzinami, takimi jak chociażby ekologia czy zoogeografia, wspierając je wynikami swoich badań. W ich zakres wchodzi analiza zależności pomiędzy danymi grupami zwierząt a ich naturalnymi biotopami, śledzenie zmian zachodzących w faunie określonego obszaru i szukanie ich przyczyn. Faunistyka bada strukturę zależności między zwierzętami na różnych poziomach organizacji (zarówno w zakresie pojedynczego gatunku, jak i całego ekosystemu). Zajmuje się też analizą zmian fauny wywoływanych przez antropopresję. Bada więc, jaki wpływ mają gospodarka, rozwój przemysłu i konsumpcja na kształt fauny wybranego terenu. Jednocześnie faunistyka opracowuje metody zapobiegania i ochrony fauny przed szkodliwym wpływem działalności człowieka. Opisuje ponadto metody i techniki pozwalające na racjonalne wykorzystanie, kształtowanie i odtwarzanie zasobów fauny w oparciu o dokumenty prawne. W opisie pojęć charakterystycznych dla tego obszaru wiedzy, faunistyka posługuje się terminologią zaczerpniętą z zoologii oraz ochrony środowiska.
Fauna to zwierzęta żyjące dziko - w swoim naturalnym środowisku. unsplash-logoBill Williams
Ważnym narzędziem porządkującym wiedzę z zakresu faunistyki jest systematyka, która służy porządkowaniu i klasyfikacji organizmów. W nomenklaturze zoologicznej zwierzęta występują jako takson w randze królestwa (mówimy więc często o królestwie zwierząt i ma to wydźwięk jak najbardziej naukowy). Faunistyka grupuje gatunki zwierząt wedle ustalonego porządku, zajmuje się też klasyfikacją i nazywaniem nowych gatunków. Jej najważniejszym przedmiotem jest inwentaryzacja wszystkich gatunków zwierząt zamieszkujących naszą planetę. Wymaga to prowadzenia badań nad rozmieszczeniem gatunków, obserwacji prowadzonych w terenie oraz kolekcjonowania okazów, jak również tworzenia katalogów faunistycznych.

Jedną z metod wykorzystywanych przez faunistykę jest datowanie faunistyczne, opierające się na analizie zmian ewolucyjnych u danego gatunku na przestrzeni czasu.
Lis to typowy przedstawiciel fauny lasu unsplash-logoKaterina Bartosova

Zwierzęta a fauna

Pojęcie „zwierzęta” (łac. animalia) należy odróżnić od omawianego tu pojęcia „fauna”. Zwierzęta w ogóle, pojmowane jako królestwo, to ogół organizmów zwierzęcych, rozpatrywanych niezależnie od obszaru występowania czy ekosystemu. Fauna określa zaś bardzo konkretnie, że chodzi o zwierzęta danego obszaru geograficznego (lub typu np., fauna lasów tropikalnych), okresu lub ekosystemu. Odnosi się do wszystkich gatunków zwierząt, żyjących na interesującym nas obszarze. Sprowadza się do ich charakterystyki, określenia zależności międzygatunkowych oraz analizy struktury, jaką tworzą w danym ekosystemie. W tym kontekście możemy mówić zarówno o faunie Europy, Polski, jak i wybranego wycinka terenu np. rezerwatu, lasu czy parku narodowego.

Przykłady fauny:

Fauna Polski

Do fauny Polski zaliczymy wszystkie gatunki rodzime oraz obce występujące na terenie Polski w stanie dzikim. Na terenie kraju występuje w przybliżeniu 36 tys. gatunków zwierząt, z których liczne objęte są ochroną ścisłą lub częściową.

Fauna Wielkiej Rafy Koralowej

Wody największej na świecie rafy koralowej zamieszkane są przez liczne gatunki koralowców (około 600), żółwie, ryby, mięczaki, szkarłupnie, węże morskie, delfiny, rekiny, manty czy diugonie. Populacja tych ostatnich jest tu wyjątkowo liczna. Część gatunków jest zagrożona wyginięciem, liczne podlegają ochronie.
Żubry w Białowieży. Ochronie zagrożonej fauny służą rezerwaty i parki narodowe. By Frank Vassen [CC BY 2.0], via Wikimedia Commons

Fauna tundry

Charakterystyczne dla fauny tundrylemingi, a także inne zwierzęta drapieżne takie jak wilki, lisy polarne, łasice. Spośród gatunków roślinożernych możemy tam spotkać zająca bielaka, renifera czy puchacza śnieżnego. W tundrze występuje też wyjątkowo liczna populacja komarów. Zwierzęta tundry charakteryzują się takimi elementami budowy ciała, które ułatwiają im poruszanie się i życie w otoczeniu śniegu (np. gęsta sierść czy szerokie stopy).

Rezerwat faunistyczny

Nazywamy tak rezerwaty przyrody, których celem nadrzędnym jest ochrona występującej na jego terenie fauny. Przykładami polskich rezerwatów faunistycznych są Rezerwat Przyrody Żubrowisko (częściowy rezerwat faunistyczny) położony w powiecie pszczyńskim, rezerwat Żółwiowe Błota w Chełmie (stanowisko lęgowe żółwia błotnego), Ptasi Raj (gdzie chronione są m.in. wąsatka, bąk, zielonka czy kropiatka), ostoja bobrów na rzece Pasłęka czy Rezerwat Przyrody jezioro Pogubie Wielkie (obszar ochrony żurawia i łabędzie niemego).
Wróbel - niegdyś typowy przedstawiciel fauny Polski, dziś objęty ścisłą ochroną unsplash-logoDavid Dibert

Bibliografia

  1. Grażyna Łabno; “Ekologia. Słownik encyklopedyczny”; Wydawnictwo Europa, Warszawa 2006;
  2. Zdzisława Otałęga (red. nacz.); “Encyklopedia biologiczna T. III”; Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, Kraków 1998;
  3. Douglas Futuyma; “Ewolucja”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005;
  4. “Nowa Encyklopedia Powszechna PWN ”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997;
  5. red. Ewa Turyn; “Zwierzęta. Encyklopedia ilustrowana”; Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005;
Legenda. Pokaż objaśnienia oznaczeń i skrótów
Szukaj
Oceń stronę
Ocena: 4.6
Wybór wg alfabetu:
a b c ć d e f g h i j k l ł m n o q p r s ś t u v w x y z ż ź