Detoks alkoholowy ‒ kiedy i po co? Naturalny i farmakologiczny detoks alkoholowy
Detoks alkoholowy nie jest tym samym, co leczenie nałogu. To drugie bywa zadaniem na miesiące, a nawet lata i wymaga zazwyczaj profesjonalnej pomocy psychoterapeutycznej. Problem picia, niestety bowiem, ukorzeniony jest zwykle głęboko w naszej psychice i życiowych doświadczeniach. W odróżnieniu detoks alkoholowy jest raczej fizycznym odtruwaniem organizmu, które można spróbować nawet przeprowadzić samodzielnie w domu!
Niby alkohol jest dla ludzi… Statystyki wskazują jednak, że spora część człowieczeństwa nie potrafi korzystać z niego w sposób racjonalny. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że rocznie w skali globalnej z powodu alkoholu umierają 3 miliony ludzi. Jest on również odpowiedzialny za rozwój ok. 7% wszystkich chorób u mężczyzn i 2% u kobiet! Co więcej, jest najczęstszą przyczyną przedwczesnej śmierci i niepełnosprawności u ludzi w wieku 15-49 lat. W bezpośredni sposób alkohol powoduje 48% wszystkich przypadków marskości wątroby, 26% wszystkich nowotworów jamy ustnej i trzustki, 20% przypadków gruźlicy, 11% przypadków raka jelita grubego, 7% nadciśnieniowej choroby serca, a nawet 5% przypadków raka piersi. Zdaniem naukowców nie ma przy tym żadnej bezpiecznej ilości – nawet doniesienia o rzekomych korzyściach z umiarkowanego picia są coraz częściej podważane!
Przestać pić
Powyższe fakty i inne osobiste czynniki skłaniają ludzi do próby zerwania z nałogiem. Niestety, zadanie to nie jest ani proste, ani przyjemne, a zanim pojawią się widoczne korzyści zdrowotne, człowiek zwykle czuje się przez jakiś czas bardzo źle. Nagłe zaprzestanie podawania organizmowi uzależniającej substancji powoduje bowiem pojawienie się tzw. zespołu abstynencyjnego. Mowa o bardzo silnych czasem reakcjach psychicznych i fizycznych, które bywają nie do zniesienia i skłaniają do ponownego sięgnięcia do kieliszka.
W początkowej fazie, ok. 6-24 godziny po odstawieniu alkoholu, człowiek uzależniony zaczyna odczuwać bóle mięśni i głowy, dolegliwości ze strony układu pokarmowego (wymioty, nudności, biegunkę), a także silne pocenie się. Po jakimś czasie dołącza się do nich ogólne podenerwowanie, bezsenność, irytacja, lęki, a nawet agresja i omamy, łącznie z drgawkami! W drastycznych przypadkach pojawia się delirium tremens, które rozwija się od 48 do 72 godzin od nagłego odstawienia alkoholu, a którego rezultatem może być nawet śmierć!
Detoks alkoholowy – kiedy i po co?
Wystąpienie zespołu abstynencyjnego jest najlepszym dowodem na istnienie poważnego nałogu i potrzebę odtrucia organizmu ze szkodliwych produktów przemiany alkoholu. Przypomnijmy, że po każdej szklaneczce piwa czy wina do pracy zmuszana jest nasza wątroba, która produkuje enzym zwany dehydrogenazą alkoholową. To ona właśnie rozbija alkohol na acetaldehyd, który z kolei dalej przekształcany jest w octany. Niestety, nie tylko acetaldehyd jest toksyczną dla ciała substancją, która wywołuje nieprzyjemne skutki tzw. kaca, ale w przypadku zwiększonej konsumpcji napojów wysokoprocentowych w wątrobie uruchamia się alternatywny proces metabolizmu zwany mikrosomalnym systemem utleniania alkoholu (MEOS), który może przekładać się na poczucie chronicznego zmęczenia.
Z chwilą, gdy układ nerwowy przyzwyczai się do częstej obecności alkoholu, jego brak powoduje zachwianie równowagi zaburzoną pracę mózgu. Co więcej, w mózgu alkoholi nie produkowane są już niektóre związki czerpane bezpośrednio z drinków – abstynencja bywa więc doprawdy oszałamiająca. Detoks alkoholowy ma celu przerwanie zaklętego koła i wyzwolenie się ze szpon nałogu w sposób jak najbardziej kontrolowany i bezpieczny. Odstawieniu napojów procentowych towarzyszą więc i inne formy wsparcia.
Do detoksu kwalifikują się przede wszystkim alkoholicy, którym nałóg przeszkadza wieść normalne życie – pracować, współżyć z ludźmi, dbać o rodzinę i własne zdrowie. Im wcześniejsza interwencja, tym większa szansa na powodzenie!
Naturalny detoks alkoholowy
Okres odtruwania organizmu, choć przebiega burzliwie, może być wspomagany naturalnymi metodami. Przede wszystkim kluczową sprawą jest podawanie choremu dużej ilości płynów bezalkoholowych – najlepiej wody. Cenne są również elektrolity uzupełniające zaburzenia równowagi makroelementów w organizmie. Można je kupić bez recepty w aptece lub ewentualnie zastąpić wodą z cukrem i solą. Wskazane są również świeżo wyciskane soki z warzyw i owoców.
W odtruwaniu organizmu ważną rolę odgrywają także witaminy i minerały, które można suplementować w tabletkach. Bardzo ważną rolę odgrywa np. witamina B1, której deficyt jest dość powszechny u osób nadużywających alkohol. Tiamina pomaga ciału transformować glukozę w energię i zapobiega uszkodzeniom mózgu, zwłaszcza w ramach spotykanego u alkoholików Zespłu Wernickego-Korsakowa. Pomocne mogą być również inne witaminy z grupy B oraz redukująca poziom stresu oksydacyjnego witamina C. Wskazana jest także suplementacja magnezem i wapniem, które uspokajają system nerwowy, zapobiegają napięciom mięśni i drgawkom.
Wreszcie, istnieje także szereg naturalnych leków, które mogą łagodzić zespół abstynencyjny. Należą do nich m.in. ashwagandha, inaczej witania ospała, która redukuje intensywność drgawek i działa przeciwlękowo oraz żeń-szeń, który w badaniach na szczurach wyraźnie zmniejsza niepokój związany z odwykiem alkoholowym. Niektóre źródła polecają również uspokajający kozłek lekarski, głównie jako antidotum na zaburzenia snu, oraz olej z wiesiołka dwuletniego jako źródło cennych kwasów tłuszczowych ograniczających samo uzależnienie oraz poziom uszkodzeń tkanek nim wywołanych. W Tradycyjnej Medycynie Chińskiej od tysięcy lat natomiast do odtruwania organizmu po nadużyciu alkoholu wykorzystuje się korzeń kudzu, choć jego precyzyjne działanie nie jest jeszcze do końca poznane.
Bardzo ważną rolę w detoksu, niezależnie od miejsca jego odbywania, odgrywają warunki zewnętrzne. Generalnie człowiek powinien przebywać w komfortowymi miejscu, z dala od obcych ludzi, z delikatnym poziomem oświetlenia i ciszą. Wszystko, co łagodzi zmysły w naturalne sposób jest wskazane – to, co podrażnia, powinno być eliminowane. Niezbędne jest też wsparcie zaufanych osób bliskich.
Uwaga!
Jeżeli w czasie domowego detoksu dojdzie do gwałtownego podwyższenia ciśnienia, tętna czy wzrostu temperatury ciała lub też pojawią się halucynacje i omamy należy jak najszybciej zadzwonić po karetkę.
Farmakologiczny detoks alkoholowy
Mimo najszczerszych chęci wiele osób uzależnionych nie jest w stanie pokonać fazy zespołu abstynencyjnego i wytrwać w trzeźwości. Stąd jednym możliwym sposobem leczenia staje się detoks profesjonalny przeprowadzany w szpitalu lub specjalistycznej klinice. Obejmuje on zwykle wykorzystanie środków farmakologicznych. Najczęściej są to benzodiazepiny – psychoaktywne leki zaliczane do grupy łagodnych środków uspokajających (min. diazepam, lorazepam czy oxazepam) – dawkowanie jest zwykle bardzo indywidualne. Drugą, coraz rzadziej wykorzystywaną grupą leków, są barbiturany o działanie nasennym i uspokajającym. Niestety, są one również silnie uzależniające, wskutek czego z jednego nałogu łatwo jest w wpaść w kolejny!
Ponadto skuteczny i bezpieczny w łagodzeniu oznak zespołu abstynencyjnego jest tlenek azotu. Podaje się go bezpośrednio w formie gazu do inhalacji, a główną korzyścią jest obniżenie ryzyka powstania uzależnień od benzodiazepin czy barbituranów. Dobre efekty daje również naltrekson będący analogiem kodeiny oraz akamprozat o właściwościach GABA-ergicznych. Eksperymentalnie podaje się również beta-blokery, leki anty-konwulsyjne czy anty-spastyczne.
Poza lekami na czas detoksu organizuje się pacjentom uspokajające warunki, terapię grupową i wsparcie psychologiczne. Długość leczenia zależy od indywidualnych przypadków, ale zamyka się zwykle w tygodniach. Najtrudniejszy jest zwykle pierwszy tydzień, kiedy chorym towarzyszy często prawdziwy fizyczny ból! Naturalnie, detoks wykonywany pod opieką lekarzy i specjalistów jest zwykle efektywniejszy i bezpieczniejszy niż domowe odtruwanie.
Detoks alkoholowy dla każdego?
Alkoholizm jest poważną chorobą, którą trzeba leczyć. Większość z nas nie kwalifikuje się jednak do grona nałogowców, mimo, że spożywa większe ilości alkoholu. Regularne picie, nawet, jeśli wydaje się być całkowicie pod kontrolą i nie odbiega od społecznych norm, również ma jednak negatywne skutki zdrowotne. Stąd też inicjatywy takie jak „suchy styczeń”, czyli pomysł, aby po Sylwestrze przez cały miesiąc nie zaglądać do kieliszka. Według badań przeprowadzonych przez Royal Free Hospital w Londynie osoby, które biorą udział w styczniowej abstynencji ( w Wielkiej Brytanii w 2015 r. były ich nawet 3 miliony!) obserwują u siebie zwykle szereg pozytywnych zmian – od poprawy jakości snu i możliwości skupienia uwagi, po obniżenie wagi ciała, ciśnienia krwi, poziomu glukozy, cholesterolu, a nawet pokładów tłuszczu w wątrobie!
Chociaż prawdziwy detoks jest więc pierwszym stopniem w leczeniu uzależnienia od alkoholu, dla większości z nas abstynencja w połączeniu z naturalnymi metodami odtruwania organizmu może raz na jakiś czas przynieść wymierne korzyści w zakresie zdrowia i samopoczucia. Kto wie, może nawet okaże się, że alkohol nie jest nam aż tak potrzebny do korzystania z radości życia?
- World Health Organization; "Alcohol"; https://www.who.int/health-topics/alcohol#tab=tab_1; 2021-04-07;
- WebMD; "What Is Alcohol Withdrawal?"; https://www.webmd.com/mental-health/addiction/alcohol-withdrawal-symptoms-treatments#1; 2021-04-07;
- Carol Galbisek; "Alcohol Detox"; https://www.alcoholrehabguide.org/treatment/alcohol-detox/; 2021-04-07;
- Jackie Ballard; "What is Dry January?"; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4684010/; 2021-04-07;
- Rachel Nall; "How Long Does It Take to Detox from Alcohol?"; https://www.healthline.com/health/alcoholism/how-long-does-it-take-to-detox-from-alcohol; 2021-04-07;
- The Recovery Village; "How to Safely Self-Detox from Alcohol at Home"; https://www.therecoveryvillage.com/alcohol-abuse/withdrawal-detox/safely-detox-alcohol-home/; 2021-04-07;
- Witkiewitz i in.; "Advances in the science and treatment of alcohol use disorder"; https://advances.sciencemag.org/content/5/9/eaax4043; 2021-04-07;
