Sikora bogatka - opis, występowanie i zdjęcia. Ptak sikora bogatka ciekawostki

 Jest niewiele mniejsza od wróbla, ale różni się od niego bogatym ubarwieniem. Sikora bogatka, to najliczniejszy i najbardziej wszędobylski gatunek sikor zamieszkujących Polskę. Gdzie spędza zimę i czym się żywi sikora bogatka? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w poniższym artykule.

1. Jak wygląda sikora bogatka?
2. Ojczyzna sikory bogatki
3. Życie rodzinne sikory bogatki
4. Czym żywi się sikora bogatka?
5. Ciekawostki o sikorach bogatkach
6. Krwiożercze sikory bogatki
7. Sikor bogatek śpiew
8. Inteligentna jak bogatka

Największy i najodważniejszy z gatunków sikorek, bogatka to akrobatyczny i pospolity gość w ogrodzie, słynący z niesamowitego repertuaru piosenek.

Jak wygląda sikora bogatka?

Sikora bogatka nazywana także zwyczajną (łac. Parus major) jest niewiele mniejsza od wróbla − długość jej ciała mieści się w granicach 13-16 cm. Ma czarny łepek z białą plamą na policzku. Przez brzuszek koloru żółtego lub żółto-zielonego przebiega czarny krawat. Skrzydła i ogon są niebieskawe. Nie ma wyraźnego dymorfizmu płciowego. Chociaż pewne różnice są. Samce mają szerszą czarny pasek, który rozciąga się w dół klatki piersiowej i brzucha, łącząc się z podstawą nóg. U samic pręga jest mniejsza i nie dotyka podstawy nogi. U samców główne kolory upierzenia wydają się być jaśniejsze, a czapka bardziej błyszcząca niż u samic.

Ojczyzna sikory bogatki

Sikora bogatka występuje na terenie prawie całej  Europy (za wyjątkiem północy), a także w północno-zachodniej Afryce i w umiarkowanych regionach Azji. Ptaki te są pospolicie i licznie zamieszkuje Polskę, zasiedlając lasy, parki, skwery i ogrody. Część sikor bogatek zimuje w naszym kraju – niektóre decydują się odlecieć dalej, w cieplejsze rejony Europy. Do naszego kraju dolatują sikory bogatki z zimnej północy i wschodu.

Życie rodzinne sikory bogatki

Okres lęgowy u sikor bogatek rozpoczyna się w marcu i kwietniu – wtedy ptaki tworzą monogamiczne „małżeństwa” i zaczynają szukać wygodnych miejsc na gniazdo. Bogatka jest bardzo elastyczna jeżeli chodzi o miejsca gniazdowania – gnieździ się w dziuplach, budkach lęgowych, a także w słupkach ogrodzenia czy szczelinach budynków. Sikory bogatki wyprowadzają dwa lęgi w roku. Samica składa 4-16 białych jaj pokrytych rdzawymi plamami, z których po ok. 14 dniach wykluwają się młode. Po wykluciu pisklęta dosyć szybko się usamodzielniają i po około trzech tygodniach wylatują z gniazda. Jednak do tego momentu potrzebują intensywnej opieki – zarówno samiec, jaki i samica na zmianę karmią żarłoczne pisklęta.

Czym żywi się sikora bogatka?

Bogatki spędzają więcej czasu na żerowaniu niżej niż inne sikorki, co bez wątpienia wiąże się z większymi rozmiarami i mniej zwinną naturą. Sikora bogatka w ciągu dnia jest w stanie zjeść tyle, ile sama waży. Wiosną i latem bogatki polują na owady, jaja, larwy lub poczwarki owadów. Żerują aktywnie, polując na drzewach na owady i pająki wśród mniejszych gałęzi i liści oraz szczelin w korze. To sprawia, że są mile widzianymi gośćmi w ogrodzie, ponieważ pomagają pozbyć się mszyc i innych „szkodników”, w szczególności gąsienic, którymi najchętniej karmią swoje młode. Według szacunków w ciągu jednego sezonu rodzina sikor bogatek (dorosłe i potomstwo) są w stanie zjeść około 75 kg owadów.

Późną jesienią i zimą o pokarm trudniej, dlatego w tym okresie sikory bogatki często odwiedzają karmniki i bardzo chętnie korzystają z nasion słonecznika, rozłupanych orzechów, ziaren pszenicy, prosa czy owsa, które zapewniają im dużo energii. Sikory bogatki przyciąga także wywieszona za oknem słonina. W ramach dokarmiania można sikorom bogatką wywiesić również tzw. kule tłuszczowe, które stanowią mieszankę łoju oraz nasion i owoców. Ornitolodzy szacują, że w okresie zimowym sikora bogatka spędza 3/4 czasu na żerowaniu.

Podczas krótkich zimowych dni ptaki muszą zgromadzić optymalną ilość zapasów w formie podskórnego tłuszczu, który pozwoli im na przetrwania długiej i mroźnej nocy. Dlatego też pokarm zawierający tłuszcz – zarówno roślinny, jak i zwierzęcy – jest przez nie wysoko ceniony. Decydując się na wywieszenie słoniny musimy pamiętać, żeby robić tylko przy ujemnych temperaturach i najlepiej w zacienionym miejscu. Na cieple lub w słońcu zawieszony kawałek szybko zjełczeje i stanie się dla ptaków szkodliwy. Nawet w prawidłowych warunkach słoninę powinniśmy zmieniać co około 2 tygodnie.

Ciekawostki o sikorach bogatkach

Sikora bogatka ma bardzo bogate życie towarzyskie, nie boi się ludzi – zdarza się, że je pokarm prosto z rąk spacerowiczów. Sikory bogatki na czas zimy łączą się w stada z innymi gatunkami − można ją spotkać w stadkach razem z raniuszkami, pełzaczami, wróbla czy innymi sikorkami. „W takiej grupie łatwiej przeżyć zimę. Jeśli jeden ptak znajdzie pokarm, pożywi się przy nim i reszta ptasiego drobiazgu.”– czytamy na stronie Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

Krwiożercze sikory bogatki

Te słodkie ptaszki mają też swoje mroczne oblicze. Sikory bogatki poza słonecznikiem i orzeszkami, gustują w zwierzętach kręgowych. Gdy brakuje im zwykłego pożywienia, czyli gąsienic lub pająków, ptaki te nie pogardzą też latającymi ssakami.

W 1996 r. w węgierskiej jaskini w Górach naukowcy nagrali przypadki zjadania przez sikory bogatki nietoperzy z rodzaju Pipistrellus. Wielokrotnie obserwowano, jak bogatki karmią się padliną pozostawioną przez wilki czy rysie. Jako największa z sikor, bogatka może być agresywna i dominująca przy stole z ptakami, ale ta agresja sięga znacznie dalej. Istnieje wiele przypadków, w których zabijają inne ptaki, a nawet rozbijają im czaszki i zjadają mózgi!

Sikor bogatek śpiew

Sikora bogatka wyróżnia się spośród innych ptaków wyjątkowo bogatym repertuarem głosów, a czasami naśladują inne gatunki. Najbardziej charakterystyczny jest śpiew samca – wiosną, ale także przy ładnej zimowej pogodzie można usłyszeć donośne „cicibej cicibej” lub „si si trn”. Odnotowano dziesiątki różnych odmian wezwań, przy czym pojedyncze ptaki mają również wiele rodzajów śpiewu. Uważa się, że daje to intruzom wrażenie, że na ich terytorium jest już wiele ptaków i że powinni przenieść się na inny obszar.

Inteligentna jak bogatka

Mówiąc o inteligencji ptaków, koncentrujemy się głownie na krukowatych. Okazuje się, że sikorki też potrafią kombinować. Wiadomo, że bogatki używają igieł świerków i sosen jako narzędzi do wydobywania larw owadów ze szczelin w korze drzew. Ich pomysłowość została dodatkowo pokazana w eksperymentach, w których orzeszki ziemne były zawieszone na sznurkach. Większość gatunków ptaków próbowała dosięgnąć ich w locie, jednak niektóre sikorki nauczyły się siadać na gałęzi i przyciągać do siebie orzechy. Stopniowo pociągały za sznurek dziobami, nadepnąwszy na niego jedną nogą, aby go przytrzymać. Nie różni się to od tego, jak radzą sobie z bardziej naturalnym, dużym pokarmem, takim jak żołędzie, a nawet gąsienice: trzymając je stopami, podczas jedzenia. Sikory bogatki to także bardzo mądre ptaki, które są w stanie uczyć się od siebie nawzajem poprzez naśladownictwo. Dowód? „W latach 40. XX w. pojedyncze osobniki nauczyły się otwierać dostarczane pod drzwi butelki z mlekiem i spijać tworzącą się na wierzchu śmietankę. Wkrótce potem, w podobny sposób zaczęły postępować ptaki w coraz to nowych miejscach, aż w końcu wszystkie sikory bogatki na Wyspach Brytyjskich doszły do wprawy w tym złodziejskim procederze. Zdarzało się nawet, że ptaki nauczyły się kojarzyć mleczarza z dostawą jedzenia i kiedy tylko wykonał swój codzienny obowiązek, przystępowały do dzieła.

Bibliografia

1. JOHN R. KREBS; “ TERRITORY AND BREEDING DENSITY IN THE GREAT TIT, PAR US MAJOR L”; Department of Zoology, Animal Behaviour Research Group, Oxford University, England;
2. Andrzej G. Kruszewicz, ; “Ptaki w Polsce”; wydawnictwo MULTICO;
3. TorbjörnJärviMortenBakken; “The function of the variation in the breast stripe of the great tit (Parus major)”; Animal Behaviour Volume 32, Issue 2, May 1984, Pages 590-596;
4. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).; “Parus major.”; data dostępu: 2019-10-21