Mysikrólik (Regulus regulus)

Szczebiotliwe dźwięki dobiegają z wysoko umieszczonych sosnowych koron. Ten dźwięk przywodzi na myśl dwa bardzo blisko ze sobą spokrewnione gatunki ptaków. Nazwa jednego pochodzi od znicza, a drugiego od kogoś ważnego a zarazem małego. Oba uznawane są za najmniejszych pierzastych mieszkańców Starego Kontynentu, ale w Polsce prawdopodobieństwo spotkania tego ważnego a zarazem małego jest dużo większe aniżeli tego, który ze zniczem, przynajmniej fonetycznie, ma jakieś związki. Na głowie ma żółty pasek, w zależności od płci zakończony kilkoma piórami o płomiennej barwie. Mowa o małym, dzielnym podróżniku – mysikróliku.{lead}
{“dzial”:”1″,”title”:”Mysikrólik, a może królik mysi?”}
Zacznę może od nazwy łacińskiej – Regulus regulus. Systematycy doszukują się jej pochodzenia w innym słowie będącym zdrobnieniem określenia władcy, czyli rex. Rex w swoim tłumaczeniu oznacza małego króla. To tutaj trzeba upatrywać pochodzenia polskiej nazwy tego ptaka. Mysikrólik – mysz jest mała i zwinna, a królik idąc wcześniej podanym tropem, dla podkreślenia powagi gatunku. Czy można mysikrólika uznać za małego króla?

W moim odczuciu tak! Mieszka wysoko w drzewach tak jak królowie w zamkach wysoko na skale, ma wybredne wymagania co do miejsca na gniazdo – w drzewach liściastych nie zamieszka, a poza tym złota wstęga ciągnąca się od czoła aż do potylicy przypominająca koronę. U samicy cała żółta, natomiast u samca z kilkoma pomarańczowymi piórkami, które najlepiej widać, gdy trzymamy ptaka w dłoni. W okresie godowym albo kiedy mysikróliki wykazują zdecydowane zdenerwowanie bądź podniecenie jakąś sytuacją, wówczas zawadiacko do góry unoszą swoje „złote korony” próbując sprawiać wrażenie większego silniejszego, a przy tym wyrazić swoje emocje. Do tego dochodzi jeszcze charakterystyczny, wysoki śpiew: „siii, siii, siii, srii, srii…”.

Mysikrólik – samiec. By Oiseauxvendee (Own work) [GFDL or CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

Mysikrólik – samica. By Missy Osborn from New Forest, England (GoldCrestUploaded by Snowmanradio) [CC BY-SA 2.0], via Wikimedia Commons

Mysikrólik. Fot. Kacper Kowalczyk

{“dzial”:”2.00″,”title”:”Maluch z irokezem”}
Niewielkie ciałko przyozdobione jest oliwkowo-zielonymi piórami, a na skrzydłach, dokładniej na pokrywach skrzydeł 1-wszo i 2-rzędowych znajdują się dwa białe paski. Lotki pierwszego rzędu od strony zewnętrznej zakończone są białożółtymi obwódkami, natomiast lotki 2-go i 3-go rzędu tworzą regularne białe lusterko, a wszystko to jest „poprzecinane” matowo czarnym kolorem.

Ogon mysikrólika ma z kolei czarne pióra z delikatną białą obwódką i kuper jasno podbity. Wespół z podobnie upierzonym zniczkiem (ptaki mają nieco inny śpiew, a zniczek nad okiem posiada białą brew, nad którą występuje czarny pasek) stanowią duet najmniejszych pierzastych mieszkańców Europy. Wielkość ich ciała nie przekracza 9 cm, a waga wynosi miedzy 4,5 a 7 gramów przy czym najwięcej ptaki ważą zazwyczaj jesienią, kiedy udają się na wędrówkę w cieplejsze rejony świata. Są uznawane za częściowo wędrowne, tzn. przemieszczają się z miejsca na miejsce w rejonach gdzie również gniazdują. W stosunku do innych gatunków te odległości nie są aż tak wielkie i zimą w Polsce również można je spotkać, ale będą to osobniki, które przyleciały do nas z wysuniętych bardziej na północ krańców Europy.

Może w porównaniu z innymi gatunkami te wędrówki nie robią wielkiego wrażenia, jeśli idzie o odległość, jednak w tym przypadku weźmy pod uwagę także wielkość mysikrólika i zapas tłuszczu, który posiada. Lecieć 500 km z prędkością około 30-40 km/h dzień i noc bez możliwości wylądowania gdziekolwiek to naprawdę wielki wyczyn. Każdego roku mysikróliki tak robią przelatując przez Morze Bałtyckie ze Szwecji do Polski. A zgromadzone zapasy tłuszczu, które muszą wystarczyć na tę podróż, to niekiedy zaledwie 1 gram!!! Do tego trzeba jeszcze dołożyć silny nadmorski wiatr nie ułatwiający wcale życia i ryzyko napotkania na drapieżniki w postaci dużych mew, czy też zawieruszonych wydrzyków od czasu do czasu pojawiających się nad Bałtykiem. No i jeszcze brak wody do picia. Odwaga godna niejednego króla, a on tylko królikiem został nazwany… 

Mysikrólik. © Francis C. Franklin / CC-BY-SA-3.0 [CC BY-SA 3.0], via Wikimedia Commons

{“dzial”:”3.00″,”title”:”Zmęczony wędrowiec”}
Jesienią, po tak dużej wyprawie jaką jest przelot nad Bałtykiem, mnóstwo mysikrólików szuka miejsc, gdzie mogłyby spokojnie odpocząć. Przysiadają a to na statkach, kutrach czy żaglowcach lub innych dziwnych dla dzikich stworzeń miejscach na lądzie i dają się wówczas podejść na bardzo bliską odległość, a nawet można je wziąć w rękę. No właśnie, czy to nie jest nienormalne? Zmęczenie tych ptaków jest tak duże, że słabsze osobniki nie mają już siły na dalszą ucieczkę. Nie tylko wzdłuż wybrzeża, ale również na śródlądziu można spotkać osobniki, które z wycieńczenia przesiadują w pobliżu ludzkich siedzib i na widok dwunożnej, pionowej postaci nie uciekają. Spotkałem wiele takich mysikrólików. Za każdym razem gdy odbierałem telefon, bądź odczytywałem wiadomość w sprawie tego malucha, zawsze dało się odczuć zdziwienie drugiej strony. Po pierwsze tym, że mysikrólik jest tak mały, i że to osobnik dorosły. Po drugie, że daje się złapać. Co należy wówczas zrobić, gdy spotkamy taką skrzydlatą znajdę? Przede wszystkim ogrzać, np. włożyć pod koszulę lub wziąć do domu w pudełeczku, żeby po był przez chwilę w domowej temperaturze. W innym przypadku warto podać takiemu osobnikowi 5% lub 9% roztwór glukozy pipetą do dzioba, po czym odłożyć w bezpieczne miejsce i odczekać chwilę aż ptak zacznie być bardzo żywotny. Wówczas mysikrólika z czystym sumieniem należy wypuścić. 

By Christian Lübke www.augenblicke-eingefangen.de (Own work) [CC BY-SA 2.5], via Wikimedia Commons

{“dzial”:”4.00″,”title”:”W iglakach mieszka”}
Sam mistrz prof. Jan Sokołowski w swojej książce „Ptaki Polski” pisał, że występuje wyłącznie w lasach iglastych i tam jest bardzo pospolity. Nie sposób nie zgodzić się z tą drugą częścią wypowiedzi, ale w czasie wędrówek można go spotkać dosłownie wszędzie, na drzewach liściastych również. W lasach iglastych rzeczywiście to pospolity stwór. Wystarczy spojrzeć w korony sosen, by zobaczyć jak małe postacie, przypominające nieco leśne chochliki, skaczą z gałęzi na gałąź. Niektórzy z początkujących obserwatorów mylnie sądzą, że mysikróliki dlatego przybywają w sosnach, że zjadają nasiona wybrane z szyszek. Nic bardziej błędnego. Ich dietę stanowią przede wszystkim owady, ich larwy oraz pajęczaki. Mysikróliki spędzają większość życia w sosnach po pierwsze dlatego, że sosna ma igły i łatwo mogą się w niej schronić przed polującym na nie drapieżnikiem. Po drugie barwa upierzenia – dla przypomnienia oliwkowo-zielona – umożliwia im ukrycie się pośród sosnowych zarośli, co z kolei także stanowi ochronę przed drapieżnikami. Po trzecie w sosnach bardzo dobrze można ukryć niewielkie gniazdo, będące wielkim skarbem mysikrólikowej pary.

Gniazdo mysikrólików ma naprawdę niesamowitą konstrukcję, zarówno ze względu na materiały wykorzystane do jego budowy, jak również samą konstrukcję i wreszcie usytuowanie. Materiał wykorzystywany przez te ptaki na budowę to nic innego jak zebrane zewsząd patyczki oraz mchy przyozdobione sosnowymi igłami, tak by największy skarb rodziców, czyli jaja, były skrzętnie schowane przed potencjalnym niebezpieczeństwem. Konstrukcja – misterna kolebka o średnicy 10 cm, której ściany podwijają się do wewnątrz stanowiąc zasłonę przed wiatrem, deszczem czy nawet śniegiem. To trochę taka kula z otworem wylotowym na wierzchu. Przeważnie lokalizacja gniazda pozwala na dobrą osłonę przed niepożądanymi – w rozumieniu ptasich lęgów – zjawiskami atmosferycznymi. Do tego sama kolebka jest wyścielona bardzo obficie piórami i sierścią. Nawet dla najbardziej wprawnego obserwatora przyrody, dostrzeżenie gniazda mysikrólika jest nie lada wyczynem. Bardzo trudno je znaleźć, dlatego też ornitologom nie udało się jeszcze wykonać pełnego opisu zdarzeń, które mają miejsce w mysikrólikowym „mieszkaniu”. Do tej pory wiemy na pewno, że samica składa 8-10 jaj, które ważą uwaga około 1 grama, co stanowi około 1/6 masy ciała dorosłego osobnika. Ukłony przed panią mysikrólikową. Tak duże jajo wymaga naprawdę ogromnego nakładu energii, ale także wykorzystania dużego zapasu wapnia oraz białka, co w przypadku tak małego ptaka jest niezwykle istotne. Gdyby kury miały znosić tak duże jaja, wówczas jedno ważyło by w granicach 300 gramów – biorąc pod uwagę kurę rasy nieśnej rohde island. Przeciętne jajo od kury waży około 60 – 65 gramów. Po około 2óch tygodniach wysiadywania wykluwają się młode, które w gnieździe przebywają przez następne dwa tygodnie, po czym je opuszczają i jeszcze przez jakiś czas, już poza gniazdem, są dokarmiane przez rodziców. Siedzą w jednym rzędzie, bardzo dobrze ukryte, i czekają na pokarm dostarczony przez któregoś z rodziców. Zazwyczaj para wyprowadza dwa lęgi w roku, jeden w maju, a drugi w czerwcu. Po zakończeniu dokarmiania, młode z pierwszego lęgu przebywają w rewirze rodziców. Cała mysikrólicza rodzina trzyma się ze sobą aż do później jesieni. Naukowcy ustalili również, że kilka zaprzyjaźnionych ze sobą par mysikrólików gniazduje obok siebie, tworząc luźne kolonie.

Rysunek przedstawiający gniazdo mysikrólika. By Francis Orpen Morris (1810-1893)derivative work: Snowmanradio [Public domain], via Wikimedia Commons

WystępowanieGatunek ten występuje w strefie tropikalnej, gdzie temperatura wody wynosi od 24ºC do 30ºC. Spotykamy go tylko w strefie zachodniej Oceanu Indyjskiego, tj. w Morzu Czerwonym oraz w Zatoce Perskiej do głębokości 20 m. Czasami żyje w skupiskach, częściej występuje jednak samotnie. WyglądMaksymalnie może osiągać długość 40 cm. Ubarwienie ryb z gatunku Acanthurus sohal jest…

Biologia Acerodon grzywiasty to jeden z największych nietoperzy na świecie, a także jeden z najbardziej zagrożonych. Występujący tylko na Filipinach acerodon grzywiasty w Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych IUCN ma kategorię “zagrożony” (EN), co wynika z dużego spadku liczebności – w ciągu ostatnich 30 lat populacja tych nietoperzy zmniejszyła się o połowę. Główną przyczyną jest niszczenie…