Stewia przyprawa – właściwości, działanie i zastosowanie stewii
Jest słodsza od cukru, a nie ma kalorii. Stewia – bo o niej mowa – to słodzikowy hit, naturalny, słodki, a przy tym niskokaloryczny. Stewia nie zawiera węglowodanów, nie podnosi poziomu cukru we krwi, więc spokojnie można włączyć ją do codziennej diety.
- Supersłodka roślina z Ameryki Południowej
- Stewia jako egzotyczna roślina w ogrodzie
- Słodka tajemnica stewii
- Stewia to słodycz, która nie powoduje próchnicy
- Stewia dla diabetyków
- Na przeziębienie ‒ stewia
- Słodka antykoncepcja ze stewią
- Stewia na nadciśnienie
- Stewia kontra nadwaga
- Kontrowersje wokół stewii
- Stewia w kuchni
- Stawia w każdym domu!
Supersłodka roślina z Ameryki Południowej
Stewia (Stevia rebaudiana Bertoni) to mała bylina, należąca do rodziny Astrowatych (Asteraceae), która pochodzi z Brazylii i Paragwaju. Dorasta do wysokości 60-80 cm, chociaż zdarzają się i wyższe okazy, ma lancetowate liście i jasnofioletowe kwiaty. Przez Indian Ameryki Południowej stewia była używana już od 1500 lat. Indianie słodzili stewią napoje, potrawy, żuli jej liście, a także używali jako lekarstwa. Była skutecznym remedium na kolki, rany i otarcia, wykazywała też działanie antykoncepcyjne. W domowej kuchni stewię od lat 70. wykorzystują Japończycy. Pierwszym Europejczykiem, który w roku 1989 udokumentował istnienie stewii, był botanik włosko-szwajcarskiego pochodzenia Antonio Bertoni.
Obecnie stewia na skalę przemysłową uprawiana jest przede wszystkim w okolicy Sao Paulo, ale także w Chinach, Izraelu, Hiszpanii i w Japonii. Istnieje około dwustu rodzajów stewii, ale tylko Stevia Rebaudiana, jest na tyle słodka, że weszła do powszechnego użycia.
Stewia jako egzotyczna roślina w ogrodzie
Stewia, z racji tego, że jest rośliną tropikalną, potrzebuje dużo słońca i ciepła. Dlatego stanowisko do uprawy stewii powinno być dobrze nasłonecznione i osłonięte od wiatru. Najlepiej rośnie w przepuszczalnej i lekko kwaśnej glebie. Nie lubi nadmiernego podlewania jak i przesuszenia, więc miejsce przeznaczone do posadzenia wymaga zastosowanie odpowiedniego drenażu. Z racji tego, iż nie lubi przymrozków, traktować ją w naszym klimacie można wyłącznie jako roślinę jednoroczną. Stewię z powodzeniem można też uprawiać w domowej doniczce. Liście do suszenia najlepiej przeprowadzić jesienią, kiedy są najsłodsze.
Słodka tajemnica stewii
Jedna łyżeczka sproszkowanych liści stewii odpowiada szklance cukru. Skąd ta słodycz? W liściach, łodygach, kwiatach, nasionach stewii występują glikozydy stewiolowe. Te słodkie glikozydy mają smak zbliżony do sacharozy, jednak charakteryzują się bardzo niską kalorycznością. Szacuje się, że liść stewii jest 150-300 razy słodszy od rafinowanego cukru. Najwięcej słodyczy znajdziemy w liściach, mniej w kwiatach, następnie w łodygach i nasionach. W korzeniach stewii związki te nie występują.
Stewia oprócz słodyczy ma do zaoferowania zdecydowanie więcej. W publikacji z 1918 roku Bertoni wskazał na właściwości lecznicze i na nietoksyczność stewii. Dzięki zawartości cennych minerałów i mikroelementów takich jak – cynk, potas, magnez, chrom, mangan, selen, krzem, kobalt, wapń i żelazowitamin – witamin z grupy B i witaminy C – stewia znalazła szerokie zastosowanie terapeutyczne. Współcześnie stewii przypisywane są właściwości hipoglikemizujące, hipotensyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwbiegunkowe oraz immunomodulacyjne. W literaturze można znaleźć także doniesienia, że ta niewielka bylina pomaga w leczeniu uzależnień od alkoholu i papierosów.
Stewia to słodycz, która nie powoduje próchnicy
Może wydać się paradoksem, ale super-słodka stewia stosowana jest w profilaktyce próchnicy. Stewiozyd hamuje wzrost bakterii Streptococcus mutans, które są odpowiedzialne za powstawanie próchnicy. Potwierdzają to badania opublikowane w 1992 roku przez Wydział Stomatologii Uniwersytetu Illinois. Stewia zapobiega też powstawaniu płytki nazębnej i chroni dziąsła. Dlatego roślina ta często stanowi składnik past do zębów i gum do żucia. Oprócz właściwości antybakteryjnych wykazano, że stewia hamuje rozwój grzybów i drożdży. Dlatego jest stosowana w pielęgnacji skóry. Wspomaga leczenie trądziku, niweluje drobne wypryski, przyspiesza gojenie się ran i zadrapań.
Stewia: |
Stewia dla diabetyków
Słodka stewia jest bezkaloryczna. Nie wpływa na wydzielanie insuliny, więc mogą ją spożywać cukrzycy, jak i osoby zagrożone cukrzycą. Co ciekawe, stewia może mieć działanie terapeutyczne. Regularne spożywanie normalizuje poziom cukru we krwi, nie powodując przy tym żadnych skutków ubocznych – wynika z badań opublikowanych na kongresie Międzynarodowej Federacji Diabetycznej. Jest też polecana dla diabetyków, gdyż nie ma wpływu na indeks glikemiczny organizmu.
Na przeziębienie ‒ stewia
W okresie jesienno-zimowym, kiedy rośnie ilość wypijanych herbat, warto, zamiast cukru, posłodzić herbatę stewią. Ta słodka substancja wzmocni naszą odporność i uchroni przed nawracającymi infekcjami. Takie działanie zawdzięcza obecności witaminy C, cynku i selenu.
Słodka antykoncepcja ze stewią
Indianie uważali, że stewia ma działanie antykoncepcyjne. Jednak współczesne badania nie potwierdziły tego, by ta słodka roślina miała wpływ na płodność. Stevia.net przytacza badania, z których wynika, że faszerowane ekstraktem z rośliny szczury laboratoryjne nie rozmnażały się już tak intensywnie. Zdaniem badaczy wynika to z faktu, że przejedzone zwierzęta po prostu traciły ochotę na amory. Gdyby stewia rzeczywiście wykazywała działanie antykoncepcyjne, to w Paragwaju, gdzie roślinę dodaje się praktycznie do wszystkiego, w ogóle nie byłoby dzieci.
Stewia na nadciśnienie
Zaobserwowano również, że ekstrakt ze stewii może regulować ciśnienie. Badania dowiodły, że osoby, które trzy razy dziennie przyjmowały stewiozyd (250 mg) miały zdecydowanie niższe ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Spadek ciśnienia krwi zaobserwowano już po 7 dniach przyjmowania. Przy czym nie zanotowano żadnych skutków ubocznych.
Stewia kontra nadwaga
Glikozydy stewiolowe, mimo iż są 200-300 razy słodsze od cukru, nie wnoszą do naszej diety kalorii. Dlatego, że nie są wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Stewia jest też zdecydowanie słodsza od cukru, dlatego stosując ją, możemy znacznie obniżyć ilość dostarczanych organizmowi kalorii, zachowując przy tym porównywalny smak potrawy.
Napar ze stewii Zaparzona stewia ma postać brunatnego naparu o słodkim, ziołowym posmaku. By przygotować słodki wyciąg, suszone liście stewii zalewamy niewielką ilością wody i gotujemy przez 10-15 minut. Po ostudzeniu napar można przechowywać w szklanej butelce przez dwa tygodnie. Kilka kropli słodkiego nektaru ze stewii osłodzi garnek sosu pomidorowego czy dzbanek herbaty. Trzeba mieć na uwadze fakt, że ziołowy posmak nie każdemu może przypaść do gustu. |
Kontrowersje wokół stewii
Opisane powyżej właściwości stewii świadczą o tym, że jest ona jednym z najlepszych naturalnych słodzików. Jednak Unia Europejska dopiero w listopadzie 2011 roku uznała glikozydy stewiolowe jako środek spożywczy (na liście dodatków do żywności oznaczony jest symbolem E960). Na decyzję wpłynęło wydanie pozytywnej opinii przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Dlaczego tak późno? Oficjalnym powodem opieszałości unijnych organów był brak wiarygodnych badań nad substancją. Jednak pojawiają się domysły, że powodem zwłoki było działanie lobby przemysłu cukrowniczego, które obawiało się o spadek zysków.
Stewia w kuchni
Stewię można kupić w sklepach ze zdrową żywnością w postaci suszonych liści, proszku, tabletek lub płynu. Smak stewii nieco różni się od cukru. Z racji tego, że jest odporna na wysokie temperatury może bez problemu zastąpić niezdrową przyprawę w wielu daniach. Z jednym wyjątkiem ‒ stewia nie ulega fermentacji, jak zwykły cukier, więc ciasta drożdżowego na niej nie upieczemy. Poza tym wyjątkiem możemy dodawać ją do koktajli, napoi, deserów, słodyczy, owsianki, kakao czy domowych przetworów.
Brownie ze stewią
- 1/2 szklanki kaszy jaglanej
- 1 szklanka wrzątku
- szczypta soli
- 50 ml oleju (np.rzepakowy)
- 3 jajka
- 1/2 szklanka mleka roślinnego (kokosowe lub migdałowe)
- 20 kropli stewii w płynie
- 2 łyżki ksylitolu
- 1/2 szklanki kakao
- 1 łyżeczka proszku do pieczenia
- garść orzechów włoskich lub pekan
Przygotowanie:
Kaszę jaglaną ugotować i przestudzić, następnie zmiksować blenderem na gładką masę. Do kaszy dodajemy pozostałe składniki, poza orzechami. Masę wykładamy na blaszkę o wymiarach 20×30 cm. Na wierzchu układamy orzechy. Ciasto pieczemy w temperaturze ok. 180 st. C przez 40 minut.
Stawia w każdym domu!
Pochodząca z Paragwaju stewia zyskuje na popularności, zastępując w diecie niezbyt zdrowy cukier. Może być bezpiecznie stosowana przez osoby otyłe, borykające się z cukrzycą, dzieci, czy kobiety w ciąży. Dlatego prognozuje się, że w przyszłości stewia może stanowić główną substancję słodzącą dostępną na rynku spożywczym.
- Krzysztof GĘSIŃSKI, Edward MAJCHERCZAK, Grażyna GOZDECKA; "Stewia (Stevia rebaudiana Bertoni) jako źródło wybranych mikroelementów"; INŻYNIERIA I APARATURA CHEMICZNA; 2019-05-23;
- International Stevia Council; "All about stevia"; http://www.internationalsteviacouncil.org/fileadmin/media/About_Stevia/stevia_6pp__1_.pdf; 2019-05-23;
- Panghal, Anil & Kumar, Vikas. (2018); "Natural sweeteners: Health benefits of stevia"; Foods and Raw Materials. 6. 10.21603/2308-4057-2018-2-392-402.; 2019-05-23;
- Mukhtar, Mazlina & Tiong, ChuaSay & Bukhari, SarahI & Abdullah, AmirHeberd & Ming, L C. (2016); "Safety and efficacy of health supplement (Stevia rebaudiana)"; Archives of Pharmacy Practice. 7. 16. 10.4103/2045-080X.183032.; 2019-05-23;
- Przepis na brownie pochodzi ze strony: kulinarnastronamocy.pl; 2019-05-23;
