Goździki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja goździków

W Polsce goździki wciąż jeszcze budzą negatywne skojarzenia z epoką PRL-u, choć tak naprawdę te piękne kwiaty o wiele dłużej były przecież ulubioną ozdobą noszoną przez dżentelmenów w butonierce. Mało kto wie również, że łacińska nazwa goździków – Dianthus – to połączenie dwóch greckich słów oznaczających po prostu boski kwiat!

Popularność goździków w ciągu ostatnich 2 tysięcy lat była tak ogromna, że utrudnia to naukowcom precyzyjne określenie skąd się wywodzą. Najprawdopodobniej jednak ojczyzną rodzaju Dianthus jest basen Morza Śródziemnego, a ściślej rzecz biorąc francuskie Pireneje.

Systematyka goździków

Współcześnie wyróżnia się ponad 320 gatunków goździków rozpowszechnionych przede wszystkim w strefie umiarkowanego klimatu północnej półkuli – w Europie i Azji. Zaledwie kilka gatunków udało się zidentyfikować w Ameryce i Afryce. Najbardziej typowym gatunkiem jest goździk ogrodowy, Dianthus caryophyllus L., którego nazwa pochodzi od greckiego słowa „carnis” oznaczającego świeżą barwę.

Uprawiane w naszych ogrodach goździki najczęściej są roślinami jednorocznymi sięgającymi nawet 60 cm wysokości i odznaczającymi się dużymi, wielobarwnymi kwiatami o ząbkowanych brzegach płatków. Bywają pojedyncze lub w grupach do 5, a wokół cienkich rozgałęzionych łodyg rosną wąskie szarozielone liście o długości do 15 cm.

Odmiany goździków

Roślina jest bardzo różnorodna i występuje w setkach odmian, co umożliwia precyzyjny wybór pod kątem dowolnych wymagań. Poza wspomnianymi można wymienić jeszcze goździki wieloletnie, kamienne, „Pink Kisses” czy miniaturka. Wszystkie wyglądają różnie, ale łączy je nadzwyczajny urok.

Oryginalne dzikie goździki były różowo-fioletowe, ale dziś występują już w całej gamie kolorystycznej. Zakwitają zwykle na początku na lata i zdobią rabaty przez całe wakacje.

Do gatunków wieloletnich zalicza się natomiast goździka sinego, kropkowanego i pierzastego – mniejsze rośliny o bardziej krzaczastym pokroju, typowe dla terenów górzystych. Tworzą one mało wymagające kolorowe wysepki w ogrodzie i zakwitają już nawet w kwietniu.

Goździki – wymagania glebowe

Goździki ogrodowe należą do kwiatów wymagających, jeśli chodzi o podłoże. Dla najlepszych rezultatów warto zapewnić im bardzo dobrą glebę, użyźnioną naturalnym kompostem lub gnojówką, a jednocześnie doskonale przepuszczalną, lekko wilgotną, o neutralnym odczynie zbliżonym do pH 7, ewentualnie lekko alkalicznym. Stanowisko powinno być przy tym dobrze nasłonecznione, oferujące 5-6 godzin bezpośredniego światła dziennie.

O wiele łatwiej jest zaspokoić potrzeby niskich, płożących się goździków górskich wieloletnich. Do szczęścia wystarczy im bowiem średnio żyzne, lekkie podłoże, które może mieć nawet charakter żwirowaty. Dlatego ta odmiana jest łatwiejsza w uprawie i nadaje się także do zasadzenia w warunkach domowych, np. jako pięknie wyglądające kwiaty doniczkowe na balkon – goździki doskonale spisują się w tej roli.

Sadzenie i uprawa goździków

Goździki najczęściej wysiewa się w domu lub w szklarni na ok. 8 tygodni przed spodziewanym okresem zakończenia przymrozków. Nasiona powinny być przykryte zaledwie półcentymetrową warstwą substratu i utrzymywane w lekkim nawilżeniu. Po ok. 2 tygodniach miałyby wykiełkować.

Gdy wiosna zapanuje już na dobre, rośliny przesadzamy na przygotowany zagon, zachowując spore odległości między pojedynczymi sztukami – od 30 do 45 cm, ok. 15 cm zaś przy mniejszych odmianach. Należy przy tym pamiętać o zachowaniu tej samej głębokości sadzenia, jaką goździki miały w donicy. Do wykopanej jamki dobrze jest wsypać warstwę kwarcowego piasku, który usprawni drenaż korzeni. Gleby wokół nie mulczujemy, gdyż utrudnia to jej oddychanie.

Podlewanie i nawożenie goździków

Goździki nie lubią nadmiaru wody i wilgoci wokół. Z tego względu należy je sadzić dalej od ogrodowych źródełek i spryskiwaczy trawnika. Rośliny podlewamy tylko wtedy, gdy gleba wokół nich wyschnie na głębokości ok. 2 cm – zwykle zaleca się raz w tygodniu. Strumień wody należy jednak kierować tylko i wyłącznie na podnóże łodygi, starając się nie zmoczyć liści. Nawadnianie kropelkowe jest optymalne, podczas gdy zbyt intensywne nawadnianie może doprowadzić do obumarcia rośliny.

Zaleca się również nawozić goździki, zaczynając już od wczesnej wiosny. Raz na 8 tygodni można zaaplikować im dawkę uniwersalnego nawozu do roślin kwitnących bądź, alternatywnie, przy sadzeniu umieścić na zagonie pałeczki nawozowe o przedłużonym trybie działania. Goździki doniczkowe należy z kolei nawozić płynnym preparatem co 4 tygodnie.

Rozmnażanie goździków

Goździki da się rozmnażać na wiele sposobów, przy czym szanse na powodzenia są naprawdę znaczące. Kwiaty produkują dużą liczbę nasion, dzięki którym potrafią intensywnie rozsiewać się same (nie zawsze jednak przetrwają zimę), a które można również zbierać co roku i wykorzystywać w kolejnym sezonie. W tym celu wysuszony kwiat należy ściąć z łodygi i osypać nad kartką papieru. Następnie nasiona suszymy przez dwa dni w temperaturze pokojowej i przechowujemy do wiosny w ciemnym, kompletnie suchym pojemniku.

Z goździków można również przygotowywać sadzonki pędowe – bez kwiatów, z kilkoma zawiązkami liści – które umieszcza się w donicy, w wilgotnym podłożu do zakorzenienia (ok. 8 tygodni). Wreszcie, wieloletnie gatunki warto wiosną dzielić i rozsadzać, co pozwala nie tylko wygenerować nowe rośliny, ale także wzmocnić te starsze. W tym celu roślinę wykopuje się i dzieli szpadlem w taki sposób, aby na każdym kawałku były widoczne pączki. Tak przygotowane sadzonki umieszczamy od razu w docelowym miejscu.

Jak przyciąć goździki po przekwitnięciu

Późniejsza pielęgnacja jest już bardzo nieskomplikowana. Wystarczy regularnie usuwać przekwitłe kwiaty, aby stymulować dalsze kwitnienie i zapobiegać ewentualnemu spontanicznemu rozsiewowi goździków na zagonie. Warto też odcinać wszystkie uszkodzone łodygi i liście, które niepotrzebnie wysilają roślinę. Jak to robić? Pierwszym krokiem jest wyselekcjonowanie osobników wyróżniających się bujnym, krzaczastym wyglądem – zaleca się usunięcie kwiatów do połowy wysokości. Tę czynność wykonuje się na początku lata, a jak przyciąć goździki po przekwitnięciu jesiennym? Otóż w momencie, gdy rośliny wejdą w fazę obumierania, należy skrócić wszystkie łodygi do ok. 5 cm ponad gruntem oraz usunąć zeschnięte liście.

Ochrona goździków

Goździki rzadko chorują, a jeśli już, to zwykle z powodu nieprawidłowej pielęgnacji. Przede wszystkim szkodzi im nadmiar wody, od którego liście żółkną i może pojawiać się na nich mączniak prawdziwy. Grzybicznym chorobom sprzyja również zacienione stanowisko. Zainfekowane rośliny warto spryskać fungicydem i przesadzić do świeżej gleby, w odpowiednio nasłonecznione miejsce.

Najpoważniejszym szkodnikiem goździków są natomiast mszyce, które żerują na liściach niszcząc je w zasadniczy sposób i udaremniając roślinom kwitnienie. Dlatego przy odkryciu pierwszych śladów insektów na liściach warto sięgnąć po specjalistyczne preparaty w sprayu.

Wieloletnie goździki dobrze znoszą mrozy i nie potrzebują specjalnej ochrony na zimę. Przy bezśnieżnych mrozach warto jednak obrzucić je warstwą suchych liści.

Goździki w domu i ogrodzie

Jako ciekawostkę warto podać, że goździki mają niemały potencjał leczniczy. W krajach azjatyckich od wieków wykorzystywane były do łagodzenia dolegliwości gastrycznych oraz opatrywania ran. Współcześni naukowcy uważają, że ekstrakt z goździków ma działanie przeciwwirusowe, antybiotyczne, przeciwgrzybiczne i może również okazać się użyteczny w walce z nowotworami.

Tym niemniej goździki w ogrodzie są przede wszystkim ozdobą, tym wdzięczniejszą, że bardzo kolorową i utrzymującą się przez całe lato. Wyższe odmiany polecane są przede wszystkim na zagony, zwłaszcza w połączeniu z innymi gatunkach kwiatów letnich. Niższe z kolei sadzone są przede wszystkim na skrajach ścieżek oraz na skalniakach (tzw. goździki skalne), gdzie tworzą bardzo atrakcyjny kolorystyczny akcent. Poza tym goździki w ogrodzie to doskonałe źródło kwiatów do wazonu, które zebrane odpowiednio wcześnie wytrzymają w wodzie nawet ponad 2 tygodnie. Uprawiając różnokolorowe odmiany można więc cieszyć się wciąż nową ozdobą stołu jadalnego przez całe lato.

Goździki – ciekawostki

Pierwszą wzmiankę na temat tego gatunku datuje się na ok. 200 r. p.n.e. – chińskie pisma wskazują, że używano go wówczas w celu zapewnienia cesarzowi przyjemnych zapachów. Do Europy goździki przywędrowały z muzułmańskimi kupcami w epoce średniowiecza, a w XVII w. stały się one przedmiotem swego rodzaju wojny handlowej pomiędzy Holendrami a Francuzami. Z kolei w PRL-u osiągnęły status kultowych kwiatów – w latach 70. XX w. gatunek ten niemal całkowicie zdominował prywatny handel florystyczny, ciesząc się szczególną popularnością na Dzień Kobiet, gdy sprzedawano go w ogromnych ilościach.

Odmiany goździków

Przełamawszy goździkowy stereotyp, bardzo łatwo jest się zakochać w tych wdzięcznych, niewymagających wiele starań kwiatach. A w sklepach ogrodniczych czekają naprawdę piękne odmiany, których kolorystyka zachwyciłaby niejednego impresjonistę: od „Grenadin Pink” oraz „Peach Delight”, po biały „Grenadin White” czy biało-czerwony „White and Red”.

Goździki – pytania i odpowiedzi

Czy ten gatunek będzie dobry na bukiet?

Jak najbardziej! Kwiaty „cegiełki” (goździk brodaty), miniaturka, „Pink Kisses”, kamienny czy wieloletni doskonale nadają się na piękną wiązankę.

Na jakie okazje nadaje się ta roślina w ramach podarunku?

Gatunek ten cieszy się popularnością jako symbol uczucia, dlatego wręczają go mężczyźni ukochanym kobietom, chcąc pokazać, że są dla nich wyjątkowe i jedyne w swoim rodzaju.

W jaki sposób wykorzystać kwiaty poza bukietem?

W zależności od indywidualnych gustów polecamy zasadzić goździki na balkonie w doniczce, zastosować jako rośliny skalne czy wysiać w ogrodzie, którego staną się prawdziwą ozdobą.