Wybielanie zębów ‒ metody i zagrożenia. Domowe sposoby na wybielanie zębów

Wybielanie zębów to procedura nietania, ale szalenie popularna we współczesnym świecie, i to zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn. Śnieżnobiały uśmiech jest dziś powszechnie uważany za jeden z podstawowych warunków fizycznej atrakcyjności i na modzie tej fortuny zbijają studia stomatologiczne i producenci preparatów do higieny ustnej – Amerykanie rocznie wydają ponad miliard dolarów na domowe środki wybielające! Czy wybielanie zębów jest jednak bezpieczne i czy naprawdę warto podążać za lśniącym trendem?

Źródła historyczne wskazują, że już przed czterema tysiącami lat ludzie zaczęli fascynować się bielą uśmiechu. Egipcjanie ścierali na przykład osad ze swych zębów za pomocą mieszanki pumeksu i octu, rozprowadzanych za pomocą specjalnych patyczków, które zastępowały im szczoteczki. Rzymianie z kolei prowadzili eksperymenty z rozjaśnianiem emalii za pomocą mleka koziego oraz… odstanego moczu! Wszystko po to, aby pozbyć się nieestetycznego nalotu…

Skąd się bierze osad na zębach?

Tak, jak ludzie mają różne kolory skóry, oczu i włosów, tak samo różny bywa odcień ich zębów. Najogólniej kojarzy się on nam zawsze z bielą, ale w rzeczywistości bywa często żółtawy lub szarawy, a czasem brązowawy czy nawet lekko siny. Nawet bez dobrze znanego koloryzującego wpływu takich składników diety jak kawa, cola, czerwone wino czy herbata, uśmiech zdrowego człowieka o wyczyszczonych dokładnie zębach nie musi więc wcale być śnieżnobiały, jak każą nam wierzyć reklamy!

Z biegiem czasu zęby przebarwiają się wskutek wielu różnych czynników, nie tylko związanych z zaniedbaniami w sferze higieny jamy ustnej. Po pierwsze więc, w naturalny sposób żółkną one wraz z wiekiem, co jest efektem procesu starzenia. Po drugie, w ciągu lat poddawane są działaniu silnych pigmentów, nie tylko wspomnianych wyżej używek, ale także zdrowych owoców, takich jak wiśnie czy czarne jagody. Poza tym, przyczyną plam na zębach może być także nadmiar fluoru połykanego wraz z pastą do zębów, historia antybiotykoterapii w dzieciństwie oraz przebyte urazy. Także czynniki genetyczne mogą mieć wyraźny wpływ na odcień naszych zębów!

Domowe sposoby na wybielanie zębów

Na długo zanim wymyślono współczesne techniki wybielania zębów tradycyjne społeczeństwa wykorzystywały do higieny jamy ustnej oleje roślinne. Popularne do dziś płukanie olejem (np. słonecznikowym lub kokosowym) faktycznie okazuje się być skuteczne dla redukcji poziomu bakterii w jamie ustnej i łagodzenia stanów zapalnych dziąseł. Jego wybielające działanie jest jednak jak dotąd niepotwierdzone naukowo.

Bardziej widoczne rezultaty daje natomiast szczotkowanie zębów sodą kuchenną, która działa jako środek złuszczający, usuwając skutecznie płytkę nazębną. Bywa ona coraz częściej dodawana do past do zębów, ale w warunkach domowych wystarczy zmieszać 1 łyżeczkę sody z 2 łyżeczkami wody i tą mieszanką kilka razy w tygodniu szczotkować zęby. Alternatywnie można wykorzystać również wodę utlenioną, stosowaną w stomatologii już od drugiej połowy XIX w.,  która w wyższych stężeniach obecna jest w profesjonalnych preparatach do wybielania. Najbezpieczniej jest korzystać z 1.5% roztworu do płukania jamy ustnej lub łączyć go z sodą i wykorzystywać do szczotkowania. Z badań wynika, że sześciotygodniowa terapia polegająca na myciu zębów mieszanką sody i wody utlenionej dwa razy dziennie powoduje rozjaśnienie zębów średnio o 62% (Ghassemi i in., 2012).

Wpływ na rozjaśnienie zębów mieć mogą nawet niektóre składniki pokarmowe. Do niepotwierdzonych naukowo, ale polecanych od lat kuracji należy np. abrazja za pomocą rozgniecionych truskawek, które oprócz małych pestek o właściwościach ścierających, zawierają również kwas jabłkowy o potencjalnie wybielającym działaniu. Rozjaśniającą famą cieszy się również ananas, dzięki zawartości bromelainy, ale i w tym przypadku brakuje dowodów na skuteczność. Pamiętajmy również, że żółte zęby to często wynik osłabionej emalii wynikającej z niedoboru wapnia – spożywanie większych ilości nabiału, zwłaszcza twardych serów może być więc dobrym sposobem na naturalne wspomaganie białego szkliwa.

W ofercie drogerii i aptek znajdziemy również pasty oraz specjalne paski przeznaczone do domowego wybielania zębów. Te pierwsze, mimo że zawierają czynne składniki rozjaśniające, cechują się ograniczoną skutecznością, ponieważ pozostają na zębach ledwie kilka minut, a stężenie aktywnych składników jest w nich dość niskie. Ich podstawowe działanie polega na fizycznym ścieraniu (abrazji) osadów z powierzchni zębów, które określone jest współczynnikami REA i RDA. Preparaty o wyższych wartościach są skuteczniejsze, ale mogą powodować uszkodzenie emalii.

Paski natomiast nakłada się codziennie na umyte zęby na czas 30-60 minut, a efekt jest wyraźniejszy niż w przypadku pasty, choć nie zawsze satysfakcjonująco równomierny, zwłaszcza, że cena kuracji jest dość wysoka.

Profesjonalne wybielanie zębów

Zdecydowanie najskuteczniejsze wybielanie zębów oferują jednak stomatolodzy i specjaliści od higieny jamy ustnej, zdolni do rozjaśnienia naturalnego odcienia kości o kilka dobrych tonów. Najczęściej stosowana metoda obejmuje wykorzystanie silnie działającego żelu zawierającego nadtlenek wodoru lub karbamid w stężeniu od 3 do 20%. Pacjentowi wykonuje się specjalną silikonową nakładkę na zęby, precyzyjnie dopasowaną do zgryzu, a następnie za jej pomocą aplikuje się preparat na zęby z określoną częstotliwością. Silniejsze żele (do 45%) stosowane są wyłącznie w gabinetach stomatologicznych.

Alternatywnie do wybielania wykorzystuje się także specjalne lampy oraz laser, które aktywują substancje zawarte w nałożonym na zęby preparacie. Taki zabieg trwać może do około godziny i wykonywany jest zawsze pod kontrolą specjalisty. Cały proces obejmuje zwykle kilka wizyt i może się rozciągnąć w czasie do kilku miesięcy. Dodajmy, że profesjonalne wybielanie zębów to wydatek rzędu nawet kilku tysięcy złotych!

Uwaga! Żele wybielające nie działają na porcelanowe korony ani na kompozytowe wypełnienia. Obserwacje wskazują również, że szary lub siny odcień zębów nie reaguje na wybielanie.

Zagrożenia związane z wybielaniem

Zarówno domowe, jak i profesjonalne sposoby wybielania zębów niosą ze sobą pewne ryzyko. Przede wszystkim powodować mogą nadwrażliwość zębów, a u osób z wrażliwymi zębami pogłębiać tą dolegliwość. Poza tym istnieją doniesienia o ich negatywnym wpływie na dziąsła – efekty te utrzymują się nawet kilkanaście dni po zakończeniu kuracji i mogą stwarzać wyraźny dyskomfort przy jedzeniu. Zwłaszcza woda utleniona (nadtlenek wodoru) w wysokich stężeniach wywołuje zarówno wrażliwość zębów, jak i podrażnienia dziąseł, a niepotwierdzone dotąd tezy sugerują wręcz zwiększanie ryzyka nowotworu jamy ustnej. Preparaty polegające na fizycznej abrazji mogą natomiast faktycznie niszczyć szkliwo, sprzyjając rozwojowi próchnicy w przyszłości, jak również prowokując mineralną degradację zębów. W jednej z metaanaliz dotyczących skutków ubocznych wybielania, przygotowanej w 2010 r. przez zespół naukowców pod kierownictwem M. Goldberga, wspomina się nawet o ryzyku uszkodzenia miazgi zębowej!

Z uwagi na owe zagrożenia, ewentualne wybielanie zębów rozsądniej jest prowadzić pod kontrolą specjalisty, zaś w przypadków metod domowych wybierać raczej ostrożność w dawkowaniu niż spektakularne rezultaty!

Jak utrzymać osiągniętą biel?

Bez względu na zastosowaną technikę wybielania zębów w trakcie jej przeprowadzania, a także bezpośrednio po niej należy stosować tzw. „białą dietę”. Mowa o wykluczeniu z jadłospisu barwiących substancji w postaci kawy, herbaty, wina, jak również intensywnie kolorowych warzyw i owoców. Unikać należy również słodzonych napojów gazowanych, bez względu na ich barwę, napojów sportowych oraz sosów, zwłaszcza curry, sojowego i pomidorowego. Wskazania te pomagają także w dłuższym okresie cieszyć się bielszym uśmiechem, choć oczywiście trzeba uzupełnić je o prawidłową higienę, zwłaszcza skrupulatne szczotkowanie i oczyszczanie przestrzeni międzyzębowych.

Czy warto wybielać zęby?

Naukowcy z uniwersytetów Leeds i Central Lancashire przeprowadzili badanie oceny atrakcyjności ludzkich modeli, którym na fotografiach zmieniono komputerowo odcień i rozstaw zębów. Z eksperymentu jasno wynikło, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni negatywnie oceniają osoby z żółtymi zębami oraz tymi szerzej rozstawionymi. Uważa się, że preferencja ta jest silnie zakodowana w naszej biologicznej potrzebie poszukiwania zdrowego, młodego partnera. Co ciekawe jednak, za równie atrakcyjny uznany został śnieżnobiały odcień, możliwy do osiągnięcia jedynie wskutek wybielania, oraz naturalny biały kolor zębów. Nie ma więc przekonywującego powodu, dla którego ładne zdrowe zęby należałoby dalej wybielać, tym bardziej, że jest to zabieg kosztowny i nie pozbawiony zagrożeń.

Wybielanie zębów może jednak być ciekawą alternatywą dla osób, które mają wyraźnie żółtawe czy przebarwione zęby i cierpią z tego powodu na kompleksy. Ładny uśmiech skłania w końcu do częstszego uśmiechania się!