Puma – opis, występowanie i zdjęcia. Zwierzę puma ciekawostki

Kuguar, lew górski a nawet pantera – wszystkie te określenia opisują tak naprawdę jeden gatunek wielkiego kota, czyli pumę płową (Puma concolor). Zwierzę figuruje już w Księdze Rekordów Guinnessa jako posiadające największą na świecie ilość lokalnych nazw – tylko w języku angielskim jest ich 40! Skąd ta różnorodność? Na półkuli zachodniej puma jest ssakiem o najszerszym zasięgu terytorialnym, który ciągnie się od rzeki Yukon w Kanadzie po południowe krańce Andów.

Puma płowa jest drugim największym kotem Nowego Świata, zaraz po jaguarze. Rodzinnie bliżej jej jednak do jagarundi amerykańskiego oraz … geparda! Wielkie koty przed 8 milionami lat pokonały jednak pas lądu łączący współczesną Syberię z Alaską i osiedliły się na dobre na terytorium obu Ameryk.

Puma jako czwarty największy kot świata

Na całej Ziemi tylko tygrysy, lwy i jaguary są większe od pumy. Samce zazwyczaj ważą od 53 do 72 kg, ale rekordowo duże osobniki osiągnęły nawet 105-120 kg. Samice są znacznie mniejsze i nie przekraczają 34-48 kg. Co ciekawe, im dalej od równika, w obu kierunkach, tym pumy są roślejsze.

Gdyby zmierzyć dużą pumę od wierzchołka pyska do końca ogona uzyskamy nawet 240 cm, z czego aż 95 cm może mierzyć sam ogon. Puma jest przy tym bardzo muskularna, a jej tylne łapy pod względem siły wygrywają konkurencję wśród wszystkich innych dzikich kotów świata. W rezultacie trudno o lepszego skoczka – susem do przodu może pokonać nawet 12 m, zaś skacząc w górę sięgnie 5 m! Pazury na tylnych łapach są cztery i niczym scyzoryk chowają się, gdy nie są potrzebne. Wcale nie gorzej prezentują się przednie łapy pumy wyposażone w pięć wyjątkowo długich i ostrych pazurów – z tego uścisku naprawdę trudno się wydostać.

Młode pumy mogłyby się łatwo podawać za potomstwo jaguara, gdyż ich beżowa sierść nakrapiana jest dużymi ciemnymi cętkami. Z czasem plamy jednak płowieją, a futro nabiera jednolitej barwy karmelu, czasem ze srebrno-szarym lub czerwonawym tonem. Jaśniejsze są tylko gardło, szyja i podbrzusze. Łacińska nazwa gatunkowa concolor oznacza właśnie jednobarwność.

Mięsożerca o szerokich horyzontach

Pumy są zaskakująco ważnym elementem ekosystemu, a raczej wielu różnych ekosystemów. Jako mocarni drapieżcy nie tylko kontrolują ilość innych gatunków, ale wpływają na równowagę biologiczną również poprzez zastraszanie, rywalizację oraz pozostawianie padliny. A ponieważ terytoria łowieckie pum rozciągają się od 25 do nawet 1300 km² na pojedynczego samca, gatunek zyskał sobie już status osłonowego, co oznacza jego ochrona pomaga chronić wiele współwystępujących gatunków.

To przynajmniej zdanie ekologów, bo większość zwierząt, które mają okazję spotkać się z pumą oko w oko chętnie z takiej formy ochrony dobrowolnie rezygnuje. Ponieważ łatwo adaptuje się w różnych środowiskach, od gęstych lasów po ośnieżone górskie zbocza, puma ma stosunkowo szeroki jadłospis. Z badań prowadzonych w Północnej Ameryce wynika, że blisko 70% menu stanowią ssaki kopytne, z wyraźną preferencją dla jeleni. Mniejsze kuguary zamieszkujące obszar Florydy preferują jednak pancerniki oraz dzikie świnie, podczas gdy w Południowej Ameryce ulubionym specjałem są kapibary. W diecie pum nie brakuje również myszy, bobrów, zajęcy, pekari, dzikich indyków, a ku podziwu nawet pingwinów! Tymi ostatnimi zajadają się pumy z Patagonii.

Puma to mistrz zasadzki i rytualny konsument

Jak wygląda proces zaspokajania apetytu? Pumy polują głównie o świcie i zmierzchu, co nie oznacza, że nie można ich spotkać w pełnym stanie gotowości do ataku w ciągu dnia lub nocy. Zasadniczo nie mają swoich legowisk, więc przez większość czasu przemieszczają się po olbrzymich połaciach lądu, usypiając w zależności od potrzeby w bardziej skrytych zakamarkach.

Przemierzają tak gęste lasy, trawiaste niziny, skaliste zbocza, a nawet górskie pustynie – aż do 5800 m n.p.m. Gdy znajdą godną ataku ofiarę śledzą ją przez jakiś czas, po cichu zakradając się z tyłu. W dogodnym momencie wybijają się do skoku lub rozbiegają się do prędkości nawet 22 km/h i jednym sprawnym kłapnięciem szczęk wczepiają się w kark nieboraka. Śmierć następuje przez złamanie kręgosłupa lub uduszenie, więc można powiedzieć, że jest szybka.

Gdy tylko ofiara wyzionie ducha puma odwleka ją w ustronne miejsce i krótko zaspokaja pierwszy głód. Następnie zagrzebuje ucztę i zmierza w kierunku wody, aby ugasić pragnienie. W tym czasie mięso ostygnie i kot z chęcią wznowi konsumpcję. Przez następnych kilka dni będzie pozostawał w okolicy, aby najeść się do syta. Później zacznie zataczać coraz większe kręgi i nim upłynie 7-10 dni zaatakuje ponownie.

Pumy życie rodzinne

Warunki geograficzne wpływają również na styl życia pum. Choć większość osobników preferuje samotne patrolowanie swoich włości, na niektórych terytoriach zdominowanych przez samce alfa tworzą się małe grupki, które są ochotne dzielić się zdobytym pożywieniem. W tych niewielkich społecznościach obserwuje się nawet więzi towarzyskie.

Najsilniejszą relacją w życiu pumy jest jednak oczywiście związek matki z potomstwem. Wychowuje ona swe młode nawet przez 2 lata, co jest imponujące, jeśli wziąć pod uwagę, że w dzikim środowisku pumy żyją najczęściej od 8 do 10 lat. Preludium do macierzyństwa są oczywiście gody, które dla odróżnienia są pozbawione cierpliwości i lojalności.

Samica pumy ma ruję przez nawet 8 dni każdego miesiąca i w tym czasie spółkuje z możliwie największą liczbą samców. W efekcie nie tylko nie wie, kto jest ojcem jej dzieci, ale bywa też tak, że w jednym miocie znajdują się młode spłodzone z nasienia różnych samców. Po 3 miesiącach ciąży rodzi się od 1 do 6 młodych, które przez kwartał żywią się wyłącznie mlekiem matki. Potem pod okiem rodzicielki uczą się polować, nierzadko padając ofiarą innych drapieżników – uważa się, że z jednego miotu najczęściej dorosłości dożywa tylko jeden szczęśliwiec. Gdy tylko matka odzyska ruję potomstwo pierzcha, bo jest dość pewne, że pierwszy lepszy amant rozszarpie je na kawałki.

Przy okazji warto dodać, że pumy jako jedyne wielkie koty nie potrafią ryczeć, bo po prostu nie mają na to krtani. Wydają z siebie jednak cały szereg interesujących dźwięków, od syczenia po miauczenie i zawodzenie, komunikując w ten sposób swoje potrzeby i opinie potencjalnym partnerom oraz podopiecznym.

Niełatwe życie pumy wśród drapieżców

Łącznie w obu Amerykach kuguary wchodzą w interakcję z prawie 500 innymi gatunkami. Nie wszystkie bynajmniej służą zaspokajaniu apetytu. I choć żadne inne zwierzę co do zasady nie poluje na pumy, wiele ma z nią problem wskutek sprzeczności interesów. W samym tylko Parku Yellowstone głośna jest rywalizacja między pumami a niedźwiedziami czarnymi, grizzly czy nawet wilkami. Leniwe niedźwiedzie szczególnie chętnie zabierają pumom ich zdobycze.

Podczas gdy wrodzony racjonalizm skłania jednak pumy do oddawania dzierżawy dużym misiom, rywalizacja z wilkami jest bardziej zaciekła. Wataha jest co prawda w stanie pochwycić kolację pumy, a nawet ją zabić, ale w pojedynkach jeden na jednego, kot zazwyczaj wygrywa. Problemu nie sprawiają mu również potyczki z mniejszymi drapieżnikami typu ryś, rosomak czy kojot. Z pumą mija się natomiast szerokim okręgiem.

Puma i człowiek – nieudane sąsiedztwo

Jest jeszcze jeden gatunek, który dzieli siedliska z pumą i to bez specjalnej przyjaźni. Zważywszy na to, że to człowiek wdarł się siłą buldożerów na terytorium dzikich kotów, kuguary pozostają dość ugodowe i jeśli mogą, unikają kontaktów z dwunożnymi niszczycielami. Ataki się jednak zdarzają i najczęściej wynikają z poczucia zagrożenia. Z badań północnoamerykańskich wynika, że tylko kilka procent spotkań oko w oko kończy się napaścią i zazwyczaj chodzi o samicę z młodymi. Tym niemniej śmiertelnych ofiar kuguarów na obu kontynentach nie brakuje, a niestety zazwyczaj są to dzieci, które nie mają szans na przeżycie starcia z mocnymi szczękami pumy. Survivalowe przewodniki radzą przy tym, aby spotkawszy lwa górskiego nie uciekać, nie stać bez ruchu i nie udawać martwego, ale raczej starać się zastraszyć zwierzę wrzaskiem i agresywnym zachowaniem.

Tego ostatniego wielu ludzi uczyć nie trzeba. Polowania na pumy niestety są wciąż amerykańskim hobby, a bywają też odwetem za porwane zwierzęta domowe. Niestety, im bardziej człowiek próbuje pomścić swe owce, kozy i cielęta, tym zacieklej kuguary atakują trzodę ponownie. W niektórych regionach na przestrzeni ostatnich dekad konflikty wyraźnie eskalują.

Na szczęście, jak dotąd populacja pum na świecie jest dość stabilna i nie grozi jej bezpośrednie niebezpieczeństwo wymarcia. Wyjątkiem są odosobnione regiony np. Floryda czy Yuma. Coraz więcej słyszy się jednak o działaniach zmierzających do ochrony kurczących się siedlisk i uwrażliwiających szerokie społeczeństwo na potrzeby dzikich kotów. Polowania są już całkowicie zabronione m.in. w Kalifornii, Kostaryce, Hondurasie, Gwatemali, Nikaragui oraz Wenezueli. Niestety, w zachodnich Stanach Zjednoczonych człowiek wciąż zabija pumy dla sportu, a dodatkowo ich życiu zagrażają autostrady, które bezlitośnie poćwiartowały ich terytoria. Śmierć na asfalcie to wyjątkowo smutny koniec dla tego pięknego, dzikiego kota!