Maciejki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja maciejek

Sympatyczna nazwa maciejki wywodzi się bezpośrednio od nazwy łacińskiej – Matthiola longipetala – która z kolei nawiązuje do włoskiego botanika Pietro Andrea Matthioli. On to bowiem, jako nadworny lekarz Habsburgów i twórca cesarskich ogrodów w Pradze, w XVI w. opisał dokładnie nowy rodzaj wonnych kwiatów, wśród których znalazła się lewkonia długopłatkowa, czyli właśnie nasza maciejka.

Tak naprawdę lewkonie zaliczają się do rodziny kapustowatych i porastają dziko duże obszary Europy, Afryki Północnej oraz Azji Południowo-Zachodniej. W Polsce spotyka się przede wszystkim samą maciejkę oraz jej bliską kuzynkę, lewkonię letnią (M. incana) – obie są jednak roślinami ogrodowymi, które czasem miewają tendencję do dziczenia.

Maciejki są roślinami jednorocznymi o charakterystycznym, dość chaotycznym wyglądzie. Silnie rozgałęzione łodygi sięgają maksymalnie 40 cm wysokości i rozprzestrzeniają się intensywnie na zasadzie wysokiego kobierca. Małe, szaro-zielone liście właściwe gubią się w gąszczu pędów. Łatwiej zauważyć jest natomiast kwiaty o różowo-fioletowej barwie, które cieszą oczy przez całe lato – od czerwca do sierpnia. Po przekwitnięciu zmieniają się one w łuszczynę o charakterystycznych dwóch rożkach – stąd alternatywna nazwa maciejki, Matthiola bicornis.

Najbardziej charakterystyczną cechą kwiatów maciejki jest ich wyjątkowo słodki i miły zapach, który wyczuć można wszak dopiero wieczorem i nocą. Przez dzień kwiaty są bowiem zamknięte i otwierają się dopiero wraz z zachodem słońca.

Maciejki w stanie naturalnym porastają krzewiaste i trawiaste obszary w Regionie Śródziemnomorskim – od Maroko przez Grecję, aż po Turcję. Spotyka się je również na Bliskim Wschodzie oraz w Stanach Zjednoczonych i Australii, gdzie zostały przywiezione jako nasiona. Dziczejące odmiany można często zobaczyć również przy drogach i u płotów – są one cennym elementem typowego idyllicznego krajobrazu.

Maciejki – wymagania glebowe

Maciejki przede wszystkim wymagają naprawdę słonecznego stanowiska i pod tym względem nie warto szukać kompromisów. Sa jednak znacznie bardziej wyrozumiałe, jeśli chodzi o jakość podłoża. Ziemia może być bowiem bardzo żyzna lub bardzo uboga, a roślina i tak da sobie świetnie radę. Jedynym warunkiem jest dobra przepuszczalność, więc spulchniając zagon pod maciejki dobrze jest wmieszać do gleby trochę piasku. Preferowany odczyn ziemi powinien natomiast wahać się od alkalicznego po neutralny. Do kwaśnego podłoża należy więc przymieszać trochę mączki kostnej.

Sadzenie i uprawa maciejek

Nasiona maciejki wysiewa się bezpośrednio na rabatę, po zakończeniu okresu wiosennych przymrozków. Stanowisko warto wcześniej przekopać na głębokości ok. 20 cm. Nasiona rozsypujemy po podłożu i delikatnie dociskamy, nie zasypując jednak gliną. Na regularnie zraszanym stanowisku pierwsze kiełki powinny pojawić się w przeciągu 2-3 tygodni.

Maciejki bardzo źle znoszą przesadzanie, więc wcześniejsze wysiewanie we wnętrzu nie ma specjalnego sensu. Wielu ogrodników poleca natomiast systematyczne dosiewanie nowych nasion co dwa do czterech tygodni – dzięki temu zagon będzie atrakcyjnie zarośnięty i pachnący przez całe lato. Lewkonię długopłatkową można również wysiewać do doniczek, ale wówczas poleca się mocniej zagęścić nasiona, aby roślina nabrała kształtu krzewu.

Po wyrośnięciu maciejka nie wymaga wiele pracy. Jeśli zależy nam na intensywności kwitnienia, możemy jednak starać się regularnie usuwać przekwitłe kwiaty – to stymuluje nowy wzrost.

Podlewanie i nawożenie maciejek

Ogólnie rzecz biorąc, maciejka preferuje umiarkowaną wilgotność gleby, w żadnym razie nie powinna jednak być uprawiana w mokrzejszych obszarach ogrodu. W początkowym okresie kiełkowania i wzrostu warto regularnie spryskiwać zagon, ale dojrzałe rośliny przetrwają bez problemu i kilka dni suszy. Podlewać je należy jednak sumiennie w ekstremalnie ciepłych i suchych okresach. Pamiętajmy przy tym, że pędy i kwiaty są bardzo delikatne, więc strumień wody lepiej jest kierować na korzenie. Rośliny w doniczkach podlewamy częściej niż rabacie – gdy tylko podłoże wyschnie na głębokość palca.

Jeśli chodzi o nawożenie, zdania ogrodników są podzielone. W wielu źródłach przeczytamy, że maciejce sprzyja delikatne odżywianie niskimi dawkami nawozu dla roślin kwitnących, podawanymi raz na miesiąc w okresie kwitnienia. Inni twierdzą jednak, że nawożenie zubaża kwiaty i aromatyczność rośliny, więc lepiej się od niego powstrzymać całkowicie. Jeśli więc maciejka dobrze radzi sobie w naszym ogrodzie, lepiej konserwatywnie powstrzymać się od użycia nawozów. W przeciwnym razie, można pomyśleć o umiarkowanym „dokarmianiu” rośliny.

Rozmnażanie maciejek

Maciejki nie są w stanie przetrwać zimy w naszym klimacie. Jej ciągłość w ogrodzie można jednak zapewnić sobie zbierając corocznie nasiona i wysiewając je na przyszłą wiosnę. W tym celu należy skwapliwie obserwować łuszczyny, które pojawiają się na łodygach i zebrać je, gdy zmienią barwę z zielonej na żółtą.

Przetrzymywane w płaskiej misce w ciepłym i suchym miejscu, łuszczyny w końcu zbrązowieją i zaczną pękać, a wtedy możemy dość łatwo odseparować ich nasiona. Te ostatnie przekładamy do podziurawionej papierowej koperty i przetrzymujemy przez zimę w chłodnym, suchym pomieszczeniu.

Ochrona maciejek

Maciejki nie są szczególnie podatne na choroby, ale bywają atakowane przez mączniaka prawdziwego i inne infekcje grzybowe. Najlepiej jest im oczywiście zapobiegać, a to poprzez unikanie nadmiernego nawadniania. Szczególnie niekorzystne jest częste zraszanie liści, więc maciejki nie powinny być sadzone w strefach, których łatwo sięgają strumienie wody ze zraszaczy trawnikowych. Do racjonalnej prewencji należy również zbieranie części roślin, które upadły na ziemię – w plątaninie pędów taka martwa tkanka łatwo może być źródłem rozwoju choroby.

W przypadku zmian chorobotwórczych widocznych na liściach, należy jak najszybciej usunąć dotknięte rośliny lub ich fragmenty, aby zapobiec szerzeniu się problemu.

Maciejki w domu i ogrodzie

Lewkonia długopłatkowa nie jest klasyczną ozdobną roślina ogrodową, którą sadzimy jako zacny okaz. Jej popularność wynika przede wszystkim z fantastycznego wieczornego zapachu – stąd ludzie bardzo chętnie wysadzają maciejki pod oknami i wzdłuż tarasu czy patio.

Sam fakt, że kwiaty w dzień są zwinięte sprawia, że maciejkę warto komponować z innymi gatunkami, jak tło i aromatyczne wypełnienie zagonu. Jako kompanów szczególnie poleca się smagliczki, bratki, lwie paszcze czy pierwiosnki oraz kwiaty cebulowe – maciejka ma bardzo płytki system korzeniowy, więc nie konkuruje z nimi o przestrzeń.

Lewkonie długopłatkowe można również wykorzystywać jako kwiaty cięte – do pachnących bukietów lub złożonych aranżacji. W tym celu odcinamy poszczególne pędy u podłoża, gdy kwiaty są na wpół rozwinięte. Wsadzone da wazonu wodą wytrzymają zwykle ok. tygodnia, ale warto zawczasu usunąć wszystkie liście, które znalazłyby się pod powierzchnią.

Maciejki to kwiaty nietypowe, pasujące przede wszystkim do ogrodów urządzonych w sielskim klimacie. Oszałamiający zapach maciejek doskonale wabi motyle, a objętościowa struktura daje się doskonale wykorzystać w niezagospodarowanych miejscach ogrodu – choćby przy wejściu do domy czy wokół schodów tarasowych. Zarówno lewkonia długopłatkowa, jak i bliska jej lewkonia letnia doczekały się przy tym już wielu ciekawych odmian, które pozwalają atrakcyjnie zróżnicować pachnącą rabatę. Jako takie, mogą być one ciekawą alternatywą dla dość drogiej i wszechobecnej ostatnio lawendy.