Sok z wiśni – właściwości, skład i zastosowanie
Sok z wiśni pojawia się w sprzedaży częściej jako zdrowy suplement diety niż popularny napój. Wynika to z faktu, że owoce drzewa Prunus cerasus od wieków słyną z licznych korzyści zdrowotnych, obejmujących zarówno ogólną poprawę samopoczucia, jak i przeciwdziałanie stanom zapalnym. Czy po soku z wiśni można więc oczekiwać skoncentrowanego działania leczniczego?
Wiśnie jako gatunek pochodzą z Europy i Południowo-Zachodniej Azji. Były znane już starożytnym Grekom ok. 300 lat p.n.e., a ponadto cieszyły się olbrzymią popularnością w antycznej Persji i Rzymie. To Rzymianie właśnie zaczęli uprawiać niewielkie drzewa o czerwonych, kwaśnych owocach na Wyspach Brytyjskich, gdzie z kolei w XVII w. wyhodowano pierwsze odmiany sadownicze. Do czasu II Wojny Światowej sami Anglicy mieli już ponad 50 wiśniowych kultywarów! Dziś w Polsce również uprawia się szereg odmian Prunus cerasus, przy czym podstawowe rozróżnienie dzieli je na „szklanki”, czyli wiśnie deserowe, przeznaczone do konsumpcji i „sokówki” o ciemniejszych, bardziej soczystych owocach, idealne do produkcji soku.
Produkcja sok z wiśni
Sok z wiśni produkowany jest zazwyczaj na mniejszą skalę – jest to bowiem wciąż produkt raczej niszowy, stosunkowo drogi, nie dorównujący popularnością takim hitom jak sok pomarańczowy czy jabłkowy. Z racji na tą niszowość do produkcji często wykorzystuje się kontrolowane biologicznie plantacje wiśni, tak, aby konsument miał gwarancje najwyższej jakości i czystości produktu.
Po zbiorze owoce są myte w zakładzie przetwórczym, a następnie rozdrabniane. Na tym etapie eliminuje się pestki, które nigdy nie powinny być rozkruszane, bowiem zawierają szkodliwe dla zdrowia związki cyjanku. W dalszej kolejności następuje faza dezaktywacji naturalnych enzymów, chłodzenie, ługowanie, ponowne chłodzenie, a wreszcie realne tłoczenie soku. Pozyskany w ten sposób produkt poddawany jest pasteryzacji, a następnie jest filtrowany, klarowany i zagęszczany do postaci koncentratu. Ostatnia faza produkcji soku z wiśni obejmuje rozrzedzanie wodą i końcową pasteryzację, mającą uchronić napój przed rozwojem patogenów chorobotwórczych. Tak przygotowany sok z wiśni ma zwykle żywotność ok. 12 miesięcy – po otwarciu musi być jednak przetrzymywany w lodówce przez okres maksymalnie 14 dni.
Wysokiej jakości sok z wiśni 100% nie zawiera żadnych substancji słodzących, konserwantów ani barwników. Niektórzy producenci oferują również sok z pierwszego tłoczenia, a więc nie produkowany z koncentratu – posiada on zdecydowanie więcej aktywnych składników odżywczych.
Sok z wiśni – witaminy i wartości odżywcze
Sok z wiśni pozornie przypomina wiele innych soków owocowych – pozbawiony błonnika, który pozostaje w wytłokach, nie zawiera białka ani tłuszczu, będąc de facto wodą z naturalnymi cukrami. W zależności od źródła i sposobu produkcji w soku z wiśni znajdują się również niewielkie ilości potasu, żelaza, miedzi oraz witaminy C. Ciemny kolor zdradza jednak wysokie stężenie barwników i to one z punktu widzenia dietetyki mają największe znaczenie dla ludzkiego zdrowia.
W sok z wiśni odnotowuje się bowiem szczególnie wysoki poziom polifenoli – związków o charakterze antyoksydantów, naturalnie występujących w owocach, warzywach, herbacie, kakao i kawie. Dokładniej rzecz ujmując, sok z wiśni bogaty jest przede wszystkim w:
- kwasy fenolowe, a konkretnie kwas cholorgenowy, kwas kawowy i kwas elagowy;
- flawonoidy, w skład których wchodzą m.in. kwercetyna, kemeferol, katechina, epikatechina, a także antocyjaniny.
To antocyjaniny właśnie odpowiedzialne są za ciemny kolor owoców takich jak wiśnie, jagody czy jeżyny i zdaniem naukowców posiadają właściwości przeciwrakowe, przeciwzapalne, przeciwcukrzycowe, antybakteryjne, a na dodatek zapobiegają rozwojowi otyłości oraz chorób układu sercowo-naczyniowego. Z badań wynika, że jedna szklanka soku z wiśni 100% zawiera aż 60 mg antocyjanin, a łącznie nawet 550 mg polifenoli. Aby skonsumować tą samą ilość antyoksydantów potrzeba by zjeść ok. 50 wiśni.
Dlaczego sok z wiśni jest korzystny dla zdrowia?
Wszyscy właściwie są dziś świadomi, że należy spożywać jak najwięcej antyoksydantów, bowiem chronią nas one przed niekorzystnym wpływem wolnych rodników powstających w organizmie wskutek zwykłej przemiany metabolicznej, jak i niesprzyjających czynników zewnętrznych. Związków zaliczanych do antyoksydantów znamy dziś jednak tysiące i trudno przełożyć jest wpływ diety bogatej w owoce na konkretne efekty zdrowotne.
W przypadku soku z wiśni przyprowadzono już jednak szereg szczegółowych badań, z których wynika, że codzienna konsumpcja czerwonego napoju daje wymierne rezultaty. Jak dotąd naukowcy utrzymują więc, że sok z wiśni:
- Może w umiarkowany sposób poprawiać jakość i długość snu u dorosłych cierpiących na bezsenność; prawdopodobnie efekt ten wiąże się z obecnością melatoniny w wiśniach.
- Skutecznie zmniejsza nasilenie stanów zapalnych m.in. w przebiegu takich schorzeń jak choroba zwyrodnieniowa stawów; suplementacja sokiem z wiśni już po okresie trzech tygodni powoduje wyraźne zmniejszenie się markerów zapalnych we krwi!
- Redukuje bóle mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym i przy fibromialgii; może także wspomagać regenerację po nadwyrężeniach związanych np. z długim bieganiem.
- Łagodzi bóle głowy i stawów, np. w przebiegu przeziębienia i grypy; działanie to przyrównywane jest często do przeciwzapalnego i przeciwbólowego działania paracetamolu i ibuprofenu, tyle, że bez skutków ubocznych związanych z nadużywanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych.
- Obniża poziom kwasu moczowego we krwi przyczyniając się do łagodzenia objawów dny moczanowej.
- Umiarkowanie redukuje poziom systolicznego ciśnienia krwi – niestety, nie ma dowodów, aby obniżał ciśnienie diastoliczne lub poziom cholesterolu we krwi.
- Posiada potencjał opóźniania rozwoju demencji u starszych kobiet i mężczyzn przeciwdziałając skutkom oksydacyjnego wpływu wolnych rodników na mózg. Z niektórych badań wynika wręcz, że seniorzy przyjmujący sok z wiśnie zaobserwowali poprawę pamięci i łatwości wypowiadania się.
Jak wykorzystać sok z wiśni?
Sok z wiśni jest przede wszystkim doskonałą bazą do przyrządzania innych napojów. Jako silny akcent smakowy i kolorystyczny doskonale komponuje się z mniej wyraźnymi sokami (np. jabłkowym), a także z mlekiem krowim i roślinnym. Może być dodawany do herbaty jako substancja słodząca i aromatyzująca oraz do różnych koktajlów na bazie owoców.
Po zamrożenie tworzy efektowne i smaczne lody na patyku, które są szczególnie orzeźwiające w czasie upałów. W połączeniu z żelatyną można z niego przygotować kolorową galaretkę podawaną jako samotny deser lub zdobiącą wierzch ciasta, zaś w kombinacji z cukrem pudrem daje piękny różowy lukier – idealny do pierniczków świątecznych.
Sok z wiśni w kuchni
Mleko wiśniowo-migdałowe
Składniki:
- ¾ szklanki niesłodzonego mleka migdałowego
- ½ szklanki soku z wiśni
- 1 łyżka miodu
- ½ łyżeczki proszku Ashwagandha
- suszone płatki róży
Przygotowanie:
Mleko i sok podgrzewamy w małym garnuszku. Gdy mieszanina będzie bardzo ciepła (nie powinna się gotować), ubijamy ją lekko trzepaczką. Zdejmujemy z ognia i dodajemy miód oraz proszek Ashwagandha. Przelewamy do blendera i miksujemy kilkanaście sekund. Podajemy na ciepło lub na zimno, posypane kruszonymi płatkami róży.
Smoothie wiśniowo-mangowe
Składniki:
- 1½ szklanki soku z wiśni
- 1½ szklanki kawałków mrożonego mango
- ¾ szklanki jogurtu naturalnego
- 1 łyżeczka miodu
Przygotowanie:
Wszystkie składniki łączymy w mikserze i miksujemy ok. 30 sekund. Rozlewamy do szklanek i podajemy natychmiast.
Mrożona herbata wiśniowa
Składniki:
- ¼ szklanki suszonych owoców dzikiej róży
- ½ szklanki rodzynek
- ½ szklanki suszonych liści malin
- 1½ szklanki soku z wiśni
- 1/3 szklanki soku pomarańczowego
Przygotowanie:
W dużym garnku zagotowujemy 4½ szklanki wody. Do wrzątku wrzucamy owoce dzikiej róży i rodzynki. Gotujemy na małym ogniu, pod przykryciem, ok. 10 minut. Zdejmujemy z ognia i dorzucamy liście malin, a następnie przykrywamy garnek szczelnie pokrywką i odstawiamy na dalsze 10 minut. Tak przygotowany wywar odcedzamy przez sito wyłożone lnianą ściereczką. Następnie dodajemy do niego sok z wiśni i sok pomarańczowy. Po całkowitym ostudzeniu łączymy napój z kostkami lodu i podajmy natychmiast.
Ile soku z wiśni należy pić?
Nie ma wątpliwości, że sok z wiśni należy do najcenniejszych pod względem leczniczych soków owocowych, którego przeciwzapalne właściwości dowiedzione zostały w licznych studiach naukowych. We wspomnianych eksperymentach najczęściej jednak podawano uczestnikom sok w codziennych dawkach sięgających nawet 480 ml, co przekłada się na prawie 50 g cukrów dziennie. Może się więc okazać, że dla osób otyłych oraz cierpiących na podwyższony poziom glukozy we krwi terapia taka będzie przysłowiowym obusiecznym mieczem.
Stąd też racjonalna konkluzja, aby ewentualne terapie sokiem z wiśni przeprowadzać jedynie w krótszych, kilkutygodniowych okresach czasu, bądź sięgać po obecne na rynku suplementy, które zapewniają te same korzyści bez nadmiaru cukrów. Osobom ogólnie zdrowym, chcącym korzystać z dobrodziejstwa czerwonych owoców w formie prewencji raczej niż leczenia, warto natomiast polecić uraczenie się szklanką pysznego soku z wiśni nie częściej niż raz na kilka dni!
- Shira Cohen, McGill; "Are there health benefits to tart cherry juice?"; https://www.mcgill.ca/oss/article/health-nutrition/are-there-benefits-tart-cherry-juice; 2020-08-21;
- Wilfred R. Pigeon i in; "Effects of a Tart Cherry Juice Beverage on the Sleep of Older Adults with Insomnia: A Pilot Study"; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3133468/; 2020-08-21;
- Kerry S. Kuehl i in.; "Efficacy of Tart Cherry Juice to Reduce Inflammation Biomarkers among Women with Inflammatory Osteoarthritis (OA)"; https://www.researchgate.net/publication/279508007_Efficacy_of_Tart_Cherry_Juice_to_Reduce_Inflammation_Biomarkers_among_Women_with_Inflammatory_Osteoarthritis_OA; 2020-08-21;
- Kerry S Kuehl i in.; "Research article Efficacy of tart cherry juice in reducing muscle pain during running: a randomized controlled trial"; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2874510/pdf/1550-2783-7-17.pdf; 2020-08-21;
- Martha Stewart; "7 Ways to Have Tart Cherry Juice (Other Than Drinking It Straight)"; https://www.marthastewart.com/featured/StriveWaysToHaveCherryJuice; 2020-08-21;
Kilka wydrylowanych wiśni, 1 pomarańcza, 1 limonka i troszkę miodu. Polecam taki sok! Można tez np. dodać marchew. Mam wyciskarkę Philipiak PH-1007 i w niej przygotowuję swoje kompozycje.
Też posiadam taką wyciskarkę. Kupiłam ją po sprawdzeniu wielu modeli. Nie tylko pozwala wyciskać soki z owoców i warzyw, ale i też można w niej np. zmielić mięso czy przygotować makaron.