Nagietki kwiaty – sadzenie, uprawa i pielęgnacja nagietków

Nagietki większości z nas kojarzy z gojącymi maściami i naparami ziołowymi. Ale te wszechstronne i dobroczynne kwiaty są również wspaniałą, łatwą w uprawie ozdobą ogrodu. Jej popularność sięga zresztą czasów starożytnego Egiptu oraz Rzymu – z tego ostatniego pochodzi łacińska nazwa nagietka – Calendula – oznaczająca „mały kalendarz” i symbolizująca regularne comiesięczne kwitnienie.

Rzymianie uważali wręcz, że słoneczne kwiaty wnoszą radość do codziennego życia, więc hojnie obsiewali nimi swoje ogrody. Grecy i Persowie wykorzystywali nagietki do dekorowania potraw oraz do rytuałów religijnych, a dawne plemiona niemieckie gotowały z nich wzmacniające buliony. W tradycji europejskiej wyciąg z nagietka stosowano nawet do koloryzowania sera, masła oraz tkanin, a jeszcze w czasach II Wojny Światowej ekstrakt wykorzystywany był powszechnie do dezynfekcji ran na polu walki.

Nagietki ogólnie obejmują ok. 20 gatunków kwiatów typowych dla południowozachodniej Azji i zachodniej Europy. Należą one do rodziny astrowatych i bywają roślinami wieloletnimi. Uprawiany w naszych rodzimych ogrodach nagietek lekarski (Calendula officinalis) jest jednak gatunkiem jednorocznym.

Nagietki znane są przede wszystkim ze swoich niezwykle optymistycznych barw – najczęściej żywo pomarańczowy, bywa także słonecznie żółty, a w odpowiedniej koncentracji jest naprawdę niezwykłym urozmaiceniem krajobrazu. Rośliny potrafią dorastać nawet do 80 cm, ale większość ogrodowych odmian oscyluje ok. pół metra, choć w sprzedaży są również nagietki karłowate. Silnie rozgałęziona łodyga charakteryzuje się lepkością w dotyku, wynikającą z dużej liczby gruczołowatych włosków na powierzchni. Gęste i duże ciemnozielone liście tworzą wspaniałe tło dla kolorowych kwiatów, które rozwijają się od czerwca do pierwszych przymrozków – z regularnością w pełni uzasadniającą nazwę.

Nagietki – wymagania glebowe

Nagietki to rośliny wyjątkowo łatwe w uprawie, które znajdą sobie dogodne miejsce w każdym ogrodzie. Preferują glebę umiarkowanie żyzną, dobrze przepuszczalną, idealnie w części ilastą. Porosną bez problemów jednak także na podłożu gliniastym. Nie są również kapryśne, jeśli chodzi o odczyn ziemi – ich tolerancja obejmuje szeroki zakres od 4.5 do 8.3 pH, choć nieco lepiej powodzi się im w zasadowych glebach.

Planując stanowisko lepiej wybierać zagony skąpane w słońcu, ale okresowy cień nie wyrządzi nagietkom większej szkody. Można je przy tym uprawiać na wysokości od 0 do 1000 m n.p.m!

Sadzenie i uprawa nagietków

Nagietki można wysiewać bezpośrednio na zagon, po ustąpieniu przymrozków, a więc najwcześniej w kwietniu, bądź też w doniczkach umieszczonych we wnętrzach, odpowiednio 6-8 tygodni wcześniej. W zależności od wybranej opcji przygotowujemy w substracie ogrodniczym lub wzbogaconej naturalnym kompostem ziemi płytkie rowki, o głębokości od 0,5 do 3 cm, oddalone od siebie o 30-40 cm. Do nich wysiewamy nasiona, starając się zachowywać kilkunastocentymetrowe odstępy – zbyt gęsto kiełkujące roślinki trzeba będzie później pikować. Nie jest to jednak problemem, gdyż nagietki dobrze znoszą przesadzanie.

Pierwsze siewki pojawiają się nawet w przeciągu tygodnia, a w przypadku chłodniejszej temperatury na zewnątrz, dopiero po 10 dniach. Z racji na to szybkie kiełkowanie wielu ogrodników poleca sianie nagietków etapami – od kwietnia do czerwca, np. co 2 tygodnie. Tym sposobem zagwarantujemy zagonowi stale atrakcyjny wygląd.

Zwłaszcza w początkowym okresie wzrostu bardzo ważnym elementem pielęgnacji jest regularne odchwaszczenie zagonu – nieproszeni goście mogą hamować wzrost nagietków. W późniejszej fazie skupiamy się przede wszystkim na regularnym usuwaniu przekwitłych kwiatów, co ma potrójną funkcję: zwiększa estetykę zagonu, promuje dalsze kwitnienie oraz zapobiega niekontrolowanemu rozrostowi.

Podlewanie i nawożenie nagietków

Nagietki zdecydowanie preferują stale wilgotne podłoże – wielu ogrodników sadzi więc rośliny umyślnie w pobliżu spadu wody z rynny. W przypadku braku naturalnego źródła wody, należy kwiaty regularnie podlewać – oficjalne zalecenia mówią, aby na tydzień na jedną roślinę przeznaczać około szklanki wody. Naturalnie, przy gorącej pogodzie zapotrzebowanie adekwatnie wzrasta. Więcej nawadniania potrzebują również nagietki wysiane w donicach lub korytkach.

Nawożenie w przypadków nagietków absolutnie nie należy do konieczności. Przy umiarkowanie żyznej ziemi kwiaty poradzą sobie bez jakiegokolwiek odżywiania. W gorszych warunkach glebowych warto pomyśleć kilkakrotnym zastosowaniu nawozu naturalnego lub mineralnego (z wyższą proporcją fosforu) w okresie od kwietnia do sierpnia. Racjonalne nawożenie może widocznie zwiększyć intensywność kwitnienia.

Rozmnażanie nagietków

Wielu ogrodników cieszy się coroczną obecnością nagietków na rabacie bez żadnych propagacyjnych wysiłków. Jak to możliwe? Otóż kwiaty mają podziwu godną zdolność do samoistnego rozsiewu, a nasiona potrafią bez szkody przetrwać w glebie w czasie mniej surowych zim, kiełkując na wiosnę. Ta spontaniczność bywa oczywiście także przekleństwem, bowiem ciężko jest określić nagietkom ograniczone pole do rozmnażania.

Kto planuje wykorzystać kwiaty z własnego ogrodu na rozpoczęcie uprawy w innym miejscu, może zebrać latem suche koszyczki, wytrząsnąć nasiona na arkuszem papieru i zachować w papierowej kopercie do wiosny. Najlepiej przy tym jest pozyskiwać nasiona z kwiatów kwitnących najwcześniej.

Ochrona nagietków

Największą zmorą nagietków są ślimaki ogrodowe, które szczególnie upodobały sobie słodko pachnące i smaczne kwiaty oraz liście. Warto je więc konsekwentnie usuwać z zagonów.

Jeśli chodzi o choroby, to nadmiar wilgoci na liściach sprzyja rozwojowi mączniaka prawdziwego, więc warto podlewać ostrożnie i raczej ziemię niż same rośliny. W razie pojawienia się biało-szarego nalotu należy opryskać nagietki fungicydem. Mniej optymistycznie wygląda niestety atak wirusa mozaiki – w tym przypadku dotknięte rośliny należy jak najszybciej usunąć i zniszczyć.

Nagietki w ogrodzie

Nagietki mają w ogrodzie dziesiątki zastosowań i to nie tylko estetycznych. Przede wszystkim kwitnące całe lato kwiaty wykorzystuje się do obsiewania skrajów zagonów i ścieżek ogrodowych. Bez problemów uprawia się je również w doniczkach, które mogą ubarwiać tarasy, parapety, patia czy altany.

Ze względu na łatwość wysiewu nagietki łatwo skomponować również na wielogatunkowych zagonach z innymi jednorocznymi kwiatami letnimi. Projektanci zieleni doradzają zwłaszcza kontrastujące barwami aksamitki, godecje czy lobelie.

Ale posiadanie nagietków w ogrodzie ma również aspekt czysto praktyczny. Pomarańczowe i żółte kwiaty można mianowicie wykorzystywać do sałatek, kanapek i ciast na zimno – nie tylko wyglądają one pięknie, ale są smaczne i zdrowe. Z suszonych kwiatów nagietka można z kolei przyrządzać herbatę na dolegliwości żołądkowe, podczas gdy w formie kompresów pomaga on przy trudno gojących się ranach i stanach zapalnych skóry.

Nagietki to urocza i przydatna roślina ogrodowa

Trudno o bardziej uroczą i przydatną roślinę ogrodową, z którą byłoby tak mało “zachodu”. Nagietek lekarski może nawet pełnić rolę strażnika warzyw takich jak pomidory, jarmuż czy marchew, odstraszając szkodliwe dla upraw nicienie. Wysiewane etapami potrafią zaskoczyć nas nawet późną jesienią – wymierają bowiem dopiero przy temperaturze poniżej -5 stopni C. A przyjemność przyniesienia z ogrodu miseczki kwiatów na pyszną herbatę lub sałatkę jest naprawdę nieoceniona!