Pomidor warzywo - właściwości, witaminy i wartości odżywcze pomidora

Obecnie ciężko sobie wyobrazić świat bez pomidora. Pomidor odpowiada za niepowtarzalny smak wielu dań, a nawet zdążył się wpisać w warzywną „popkulturę” dzięki temu, że wchodzi w skład kultowego ketchupu. Czym byłby domowy obiad bez pomidorowej, której „nie da się nie lubić”? Jak smakowałaby pizza pozbawiona pomidorowego sosu? Na szczęście warzywo to często gości w naszej diecie. Warto cieszyć się jego wspaniałym smakiem, ponieważ pod połyskującą skórką kryje się mnóstwo zdrowia!



Pomidory, fot. shutterstockPomidory, fot. shutterstock
  1. Ogród pachnący pomidorami
  2. „Pomidor jest jabłkiem miłości” czy „diabelskim owocem”?
  3. Zdrowy jak… pomidor!
  4. Pomidor to tajna broń ukryta w czerwieni
  5. Pomidor jako sposób na szczupłe ciało i piękną cerę
  6. Pomidor w kształcie serca
  7. Nie daj się chandrze!
  8. Pomidorowy jadłospis
  9. Pomidory jedzmy je jak najczęściej!
Pomidor, podobnie jak bakłażan, wywodzi się z rodziny psiankowatych. Karol Linneusz pierwotnie określił go mianem Solanum lycopersicum, co znaczy „psiankowata wilcza brzoskwinia”. Pokryte omszonymi liśćmi pędy osiągają od 30 do 200 cm długości, zaś kwiatostany składają się z licznych żółtych kwiatów. Latem roślina wytwarza owoce, których kolor i smak zależą od określonej odmiany. Z naukowego punktu widzenia pomidor jest owocem. Mianem warzywa zaczęto go określać pod koniec XIX wieku, gdy Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych, ze względów politycznych, wpisał roślinę do katalogu warzyw. Na rynku dostępne są pomidory w różnych wersjach kolorystycznych – czerwone, żółte i zielone. Okazy, które pachną najintensywniej, są najbardziej dojrzałe. Poza świeżymi warzywami, możemy kupić także ketchup tudzież koncentrat pomidorowy. Podczas kuchennych eksperymentów powinniśmy pamiętać, żeby nigdy nie łączyć pomidorów z ogórkamienzymy w nich zawarte niszczą pomidorową witaminę C. W sklepach i na straganach możemy dostać różne gatunki tego warzywa: gruntowe (najpopularniejsze), karłowate, malinowe (o słodkim smaku), bycze serca (podłużne) i koktajlowe (dekoracyjne).

Ogród pachnący pomidorami


Jako że najlepsze są pomidory zerwane prosto z krzaka, warto je uprawiać w swoim własnym ogródku. Należy jednak pamiętać, że warzywa te pochodzą z ciepłego klimatu i z tego względu dla prawidłowego rozwoju trzeba im zapewnić specjalne warunki. Do wyboru mamy mnóstwo odmian tego warzywa – wczesne, średnie, późne, szklarniowe, gruntowe, o sztywnych lub miękkich łodygach. Do najpopularniejszych należą: Chocolate Cherry (małe czarno-czerwone owoce), Bawole serce (mięsiste owoce), Koralik (drobne owoce, nadające się do amatorskiej uprawy) i Malinowy Olbrzym (duże mięsiste owoce). Warzywa te możemy uprawiać na gruncie, w szklarni lub w tunelu foliowym. Jeśli zdecydujemy się na hodowlę gruntową, powinnyśmy przygotować pomidorom zaciszną, osłoniętą przed wiatrem i słoneczną lokalizację. Roślina najlepiej rośnie na podłożu zasobnym, próchniczym, piaszczysto-gliniastym o pH lekko kwaśnym (5-5 – 6,5). Jeśli zapewnimy pomidorom odpowiednio dużo słońca i ochronimy je przed niską temperaturą, będą szybciej rosły, kwitły i owocowały. Najlepsza temperatura oscyluje wokół 25 °C. Nasiona możemy wysiewać bezpośrednio do gruntu albo skorzystać z rozsady. Aby zastosować to drugie rozwiązanie, nasiona powinniśmy wysiać pod koniec marca. Sadzonkom należy zapewnić ciepłe i nasłonecznione stanowisko, jednak temperatura nie może przekraczać 20°C, aby rośliny się zahartowały. Najzdrowsze okazy sadzimy pod koniec maja do wilgotnego podłoża. W czasie uprawy pomidorów powinniśmy pamiętać o pięciu ważnych czynnościach: podlewaniu, nawożeniu, ściółkowaniu, spulchnianiu podłoża i cięciu lub podwiązywaniu do rusztowania odmian wysokich. Zbiory pomidorów trwają od lipca do października. Wolno dojrzewające owoce można zerwać wcześniej, by uchronić je przed pierwszymi przymrozkami.

„Pomidor jest jabłkiem miłości” czy „diabelskim owocem”?


Uznaje się, że pomidory pochodzą z Peru, gdzie w zamierzchłych czasach były uprawiane przez Indian. Pierwotnie dziko rosnące pomidory charakteryzowały się owocami wielkości wiśni i gorzkim smakiem. Z czasem, w wyniku udomowienia, ich owoce stały się większe i nabrały złocistego koloru. Kiedy w XV stuleciu, wskutek działalności hiszpańskich konkwistadorów, warzywa te dotarły do Europy, nazywano je „złotymi jabłkami”. Nie od razu jednak traktowano je jak precjoza.

Europejczycy podchodzili do nich z rezerwą, uznając roślinę za trującą. Rembert Dodoens, botanik flamandzki, w swojej „Historii roślin” z 1578 roku pisał: „To dziwna roślina, nie spotykana w tym kraju poza ogrodami niektórych zielarzy… i niebezpiecznie jej używać”. Pełniła wówczas jedynie funkcje dekoracyjne. Jakiś czas później zaczęto uważać pomidor za wspaniały afrodyzjak i nazwano go „jabłkiem miłości”, jednakże Kościół Katolicki zabronił spożywania tego „diabelskiego” owocu. Zaczęto wierzyć, że biblijna Ewa poczęstowała Adama nie jabłkiem, lecz… pomidorem!

Jako pierwsi kulinarny potencjał w tym warzywie odkryli Włosi. Jednak prawdziwą popularność zdobyło ono dopiero w XIX wieku. Zaczęto wtedy hodować wiele różnokolorowych odmian – od żółtych do czarnych. Warzywa te stały się elementem narodowych kuchni w wielu krajach – zwłaszcza słyną z nich Włochy oraz Hiszpania. W Polsce pierwsze „jabłka miłości” wyhodowano w Warszawie, w roku 1880, jednak uznaje się, że prawdziwą popularnością zaczęły cieszyć się dopiero po I wojnie światowej. Obecnie niestety ciężko jest dostać na rynku niemodyfikowane pomidorowe okazy. Już od końca II wojny światowej zaczęto tworzyć odmiany hybrydowe o identycznym kolorze i kształcie. Naturalne pomidory, mimo że zdrowsze i smaczniejsze, niestety są niemal całkowicie wyparte z uprawy ze względu na powszechnie panujące wymogi.
Pomidory na krzaku, fot. shutterstock

Zdrowy jak… pomidor!


Pomidory są nie tylko pyszne, lecz także zdrowe. Dostarczają nam wielu niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników. Znajdziemy w nich kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas szczawiowy, tłuszcze roślinne, białko, węglowodany, błonnik, cukry roślinne,  witaminy - witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6 i B9), witamina C (60 proc. dziennego zapotrzebowania), E i K, a także sole mineralne - cynk, fluor, fosfor, jod, kobalt, magnez, mangan, miedź, potas, sód, wapń i żelazo. Dzięki temu, że w ponad 90 proc. składają się z wody, nie są tuczące (100 gramów to tylko 18 kcal!), a dzięki błonnikowi zapewniają nam poczucie sytości na długo. Jednym z najcenniejszych składników pomidora jest przeciwutleniający likopen. Warto pamiętać, że tych zdrowych warzyw nie przechowuje się w lodówce – niska temperatura sprawia, że tracą smak i jędrność. W temperaturze pokojowej nie tylko zachowują wszystkie cenne wartości, lecz także mają czas na to, by dojrzeć. Co ciekawe, pomidory w formie soku lub ketchupu również wykazują prozdrowotne działanie.

Składniki odżywcze w 100-gramowym surowym pomidorze:
  • Kalorie: 18
  • Woda: 95%
  • Białko: 0,9 g
  • Węglowodany: 3,9 g
  • Cukier: 2,6 g
  • Błonnik: 1,2 g
  • Tłuszcz: 0,2 g
  • Sód: 5 mg
  • Potas: 237 mg
  • Witamina A: 17% ZDS
  • Witamina C: 23% ZDS
  • Wapń: 0,8% ZDS
  • Żelazo: 1,5% ZDS

*ZDS - Zalecane dziennie spożycie
Tabela opracowana na podstawie: https://www.nutritionix.com/food/tomato/100-g

Pomidor to tajna broń ukryta w czerwieni


Swój czerwony kolor pomidory zawdzięczają likopenowi. Znaczące ilości tego barwnika znajdują się też w żółtych odmianach. Likopen jest niezwykle cenny dla naszego zdrowia, ponieważ stanowi najsilniejszy ze wszystkich karotenoidów przeciwutleniacz. Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie produkować tej substancji, dlatego powinniśmy dostarczać ją wraz z pożywieniem.

Wzbogacenie codziennego jadłospisu tym antyutleniaczem znacznie obniża ryzyko wystąpienia zawału serca, miażdżycy, a także nowotworu szyjki macicy i prostaty. Z tego względu, każdy z nas powinien spożywać przynajmniej jednego pomidora dziennie.

Pomidor jako sposób na szczupłe ciało i piękną cerę


Pomidory są niezbędnym składnikiem każdej diety-cud. Te składające się w 93 % z wody warzywa, poza zbawiennym wpływem na nasze zdrowie, dostarczają nam znikomych ilości kalorii. Co więcej, są bogate w błonnik, który sprawia, że długo czujemy się najedzeni, zaś zawarty w nich potas, poprzez działanie moczopędne, pozwala pozbyć się niesprzyjającego naszej sylwetce nadmiaru wody. Pomidory jednak nie tylko sprawią, że odczytanie wyniku na wadze stanie się powodem do radości – zawarte w nich witaminy sprawią, że również nasza cera nabierze blasku! Witamina C zapewni skórze dotlenienie i wzmocni jej naczynia krwionośne, zaś witamina E odejmie nam lat. Zwolenniczki naturalnej pielęgnacji zapewne wiedzą, że sok z pomidorów może być stosowany również zewnętrznie – na twarz i dłonie. Jego stosowanie rozjaśnia drobne przebarwienia i łagodzi trądzik.

Pomidor w kształcie serca


Zawarte w pomidorach składniki, takie, jak błonnik, potas, witamina C i cholina skutecznie chronią nasze serce. Aby zapewnić kompleksowe wsparcie tego organu, zgodnie z zaleceniami lekarzy, powinniśmy zwiększyć spożycie potasu i ograniczyć sód w naszej diecie.

Nie daj się chandrze!


Kwas foliowy, który możemy znaleźć w pomidorach wykazuje działanie antydepresyjne, dzięki temu, że blokuje gromadzenie się homocysteiny w organizmie. Nadmiar tej substancji zaburza bowiem produkcję hormonów dobrego samopoczucia: serotoniny, dopaminy i noradrenaliny, które regulują nie tylko nastrój, lecz także sen i apetyt.
Rożne odmiany pomidorów, fot. shutterstock

Pomidorowy jadłospis


Pomidory bez wątpienia opanowały polską kuchnię. Stały się nieodzownym elementem wielu dań. Ciężko wyobrazić sobie pizzę bez sosu pomidorowego tudzież brak zupy pomidorowej na obiad. Ketchup sporządzony z tych warzyw może być dodawany niemal do każdego posiłku, a sałatka z ich dodatkiem stanowi ważny element diety wegetariańskiej.

Są też osoby, które regularnie piją sok pomidorowy na śniadanie. Leczo, risotto, quiche, fasolka po bretońsku, szakszuka, spaghetti, burgery – to tylko przykłady dań, w których udział pomidorów jest niezbędny. Można również nieco przełamać schemat i połączyć świeże pomidory z omletem.

Składniki (porcja dla 2 osób):
  • 2 jajka
  • szczypta soli himalajskiej
  • 4 łyżki mleka
  • 1 duży pomidor
  • 1 łyżka masła
  • 1 łyżeczka posiekanej papryczki chili
  • ½ łyżeczki sproszkowanej słodkiej papryki
  • ser feta
  • pieprz czarny
  • bazylia

Przygotowanie:
Do miski wbijamy jaja i dodajemy do nich sól oraz mleko. Pomidora sparzamy wrzątkiem, zdejmujemy skórkę i kroimy go w kostkę. Na rozgrzanej małej patelni topimy masło i wrzucamy papryczkę chili oraz pomidory. Smażymy kilkanaście sekund i, w międzyczasie, roztrzepujemy jajka na jednolitą masę. Na patelnię wrzucamy resztę masła i wlewamy jajeczną masę. Kiedy jej spód się zetnie, zaczynamy poruszać patelnią tak, aby masa jajeczna się przesuwała. Gdy omlet stanie się puszysty, przez chwilę go smażymy, po czym wrzucamy na  wierzch słodką paprykę i ser feta. Przy pomocy łopatki składamy omlet na pół i przekładamy go na talerz. Podajemy z dodatkiem bazylii i świeżego pieprzu.
Smacznego!

Pomidory jedzmy je jak najczęściej!


Pomidory nie są wymagające w uprawie i można je dodać do niemal każdej potrawy sprawiając, że będzie jeszcze smaczniejsza. Doskonale sprawdzają się w sałatkach, przekąskach, daniach  głównych oraz jako dodatek dekorujący potrawy. Ponieważ warzywa te są napakowane minerałami i witaminami, warto się nimi zajadać jak najczęściej.
Ekologia.pl (Alicja Chrząszcz)

Bibliografia

  1. SAFETY ASSESSMENT OF TRANSGENIC ORGANISMS IN THE ENVIRONMENT: OECD CONSENSUS DOCUMENTS, VOLUME 7 © OECD 2017; “Tomato (Solanum lycopersicum) ”; oecd-ilibrary.org; 2019-05-31
  2. Bioinformatics and Evolutionary Genomics; “Solanum lycopersicum ”; bioinformatics.psb.ugent.be; 2019-05-31
  3. Martine Dorais i in. ; “Tomato (Solanum lycopersicum) health components: From the seed to the consumer ”; researchgate.net; 2019-05-31
  4. Tadahisa Higashide, PhD; “Solanum Lycopersicum: Production, Biochemistry and Health Benefits”; novapublishers.com; 2019-05-31
  5. “Incredible Health Benefits of Solanum lycopersicum: A Point of View”; Izharul Hasan i in., Indian Journal of Novel Drug delivery 6(2), Apr-Jun, 2014, 120-123; 2019-05-31
Moim zdaniem
Często jesz pomidory?
Ocena (3.6) Oceń: