Jarmuż jest warzywem, która zrobiło niesamowitą karierę w XXI wieku. Jarmuż jest obowiązkowym składnikiem diety wegańskiej i wegetariańskiej, a słynne smoothie jarmużowe możemy zamówić w każdej kawiarni promującej zdrowy tryb życia. Popularność tej rośliny wynika z tego, że dla naszych kości jest lepsze niż mleko, zaś niedokrwistości zapobiega bardziej niż wołowina. Jednym słowem jarmuż to super roślina!

1. Uprawiamy jarmuż
2. Jarmuż - genealogia rośliny o kędzierzawych liściach
3. Jarmuż - co się kryje w „nowej wołowinie”?
4. Jarmuż - zielona kuracja dla cukrzyków
5. Jak zadbać o serce?
6. Jarmuż i bezpieczne grillowanie
7. Jarmuż - bomba witaminowa dla naszych kości
8. Jarmuż - zielona gwarancja promiennego wyglądu
9. Jarmużowe menu

Jarmuż (Brassica oleracea L. var. sabellica L.) jest botaniczną odmianą kapusty warzywnej, należącą do rodziny kapustowatych. To roślina wyłącznie uprawna – nie rośnie dziko. Łodyga, która wytwarza się w pierwszym roku uprawy, osiąga ponad 100 cm wysokości, zaś liście, stanowiące część jadalną, mają przeważnie kształt owalny lub podłużny i układają się w rozetę, dzięki czemu są niezwykle dekoracyjne. Występują w bogatej gamie kolorów: od zielonego po fioletowo-zielony lub fioletowo-brązowy. W drugim roku uprawy roślina zaczyna wytwarzać pędy kwiatostanowe. W Polsce najczęściej uprawia się takie odmiany jarmużu, jak: Niski Zielony, kędzierzawy, Średnio Wysoki Zielony, kędzierzawy, Skowroni Języczek  i Wysoki Zielony, kędzierzawy.

Uprawiamy jarmuż

Jarmuż, z racji tego, że nie ma wysokich wymagań glebowych, może być uprawiany na niemal każdej ziemi. Źle rozwija się jedynie na podłożu piaszczystym o kwaśnym odczynie. Roślina wykazuje sporą wytrzymałość na mróz. Jak udowodniono, niskie temperatury najlepiej znoszą odmiany niskie – przemarznięcie im nie szkodzi, a wręcz przeciwnie – dodaje smaku, sprawiając, że zawierają więcej cukrów. Roślinę sadzimy do gruntu na przełomie maja i czerwca albo przygotowujemy rozsadę na przełomie czerwca i lipca. Ze względu na rozwinięty system korzeniowy, sadzonki jarmużu wysiewamy na głębokość ok. 30 cm. Roślinę należy regularnie podlewać, a glebę spulchniać. Zbiory warzywa zaczynają się późną jesienią i trwają przez całą zimę.

Jarmuż - genealogia rośliny o kędzierzawych liściach

Nie wiadomo, gdzie dokładnie zaczęto hodować jarmuż, uznaje się jednak, że najprawdopodobniej pochodzi on od uprawianej już w starożytności kapusty dzikiej wywodzącej się z Azji Mniejszej i krajów basenu Morza Śródziemnego. Starożytni Rzymianie, który doceniali zarówno dekoracyjne jak i zdrowotne właściwości kapustowatych, uprawiali jarmuż już 2200 lat temu.Uważany za ojca botaniki Teofrast w swoich pismach odnotował kapustę o kędzierzawych liściach, pozbawioną głowy i uznał ją za odmianę kapusty dzikiej. Z kolei Kato i Pliniusz Starszy rozpisywali się na temat zdrowotnych właściwości tej rośliny i przedstawili ponad 80 rodzajów leków, które mogą być z niej wytwarzane. Z racji tego, że jarmuż dobrze rośnie w krajach o chłodnym klimacie, szybko zaczął być uprawiany w Szkocji, Niemczech i Danii. Początkowo jednak nie cieszył się dobrą sławą wśród Europejczyków. Zaczęto doceniać go dopiero pod koniec  XX wieku, przy czym obecnie roślina ta przeżywa prawdziwy renesans.

Jarmuż - co się kryje w „nowej wołowinie”?

Jarmuż jest niskokaloryczny (100 gramów = 30 kcal), a w dodatku nie zawiera tłuszczu i jest bogaty w białko, węglowodany, błonnik (5g), dzięki czemu stanowi doskonały element diety redukcyjnej. Z pewnością na uwagę zasługuje niesamowicie wysoka zawartość żelaza w tej roślinie, dzięki której nazywa się ją „nową wołowiną”. Jest ona także źródłem cennej dla naszych kości witaminy K, oraz witamin - witamina A, witaminy z grupy B (witamina B1, B2, B3, B6, B9 i B12) i witamina C. Warzywo to jest również bogate w składniki mineralne – wapń (157 mg/100 g - więcej niż w mleku!), cynk, fosfor, magnez, potas i sód oraz sulforafan– silny antyoksydant. 

Jarmuż - zielona kuracja dla cukrzyków

Jedna szklanka jarmużu zawiera około 2,6 g błonnika. Badania wykazały, że chorzy na cukrzycę typu 1, którzy stosują dietę bogatą w błonnik, mają niższy poziom glukozy we krwi, zaś chorzy na cukrzycę typu 2 mają bardziej stabilny poziom cukru, lipidów i insuliny. Dodatkowo, roślina ta zawiera przeciwutleniacz zwany kwasem alfa-liponowym, który obniża glukozę, zwiększa wrażliwość na insulinę i zapobiega skutkom stresu oksydacyjnego.

Jak zadbać o serce?

Jeśli chcemy obniżyć ryzyko wystąpienia chorób serca, poza zwiększeniem spożycia potasu i ograniczeniem sodu w diecie, powinniśmy wprowadzić do jadłospisu jarmuż. Roślina ta jest bogata w błonnik, potas oraz witaminy takie jak C i B6, które pozytywnie wpływają na pracę tego organu, chroniąc nas jednocześnie przed ryzykiem udaru, a także utratą gęstości mineralnej kości i tworzeniem się kamieni nerkowych.

Jarmuż i bezpieczne grillowanie

Jarmuż zawiera chlorofil, który potrafi zablokować  rakotwórcze działanie amin heterocyklicznych, wytwarzających się podczas grillowania potraw w wysokiej temperaturze. Jeśli lubimy często spożywać mocno przypieczone dania, powinniśmy podawać je w towarzystwie tego warzywa.

Jarmuż - bomba witaminowa dla naszych kości

Obecna w jarmużu witamina K nie tylko zmniejsza wydalanie wapnia z organizmu, lecz także  zwiększa jego absorbcję i działa jako modyfikator białek macierzy kości. Jedna szklanka tej rośliny zawiera 550 mg tej witaminy, co stanowi aż 680 proc. dziennego zapotrzebowania na ten składnik!

Jarmuż - zielona gwarancja promiennego wyglądu

Jarmuż zawiera dwie witaminy, który pozytywnie wpływają na stan naszej skóry i włosów: C i A. Witamina A sprawia, że włosy są lśniące i odpowiednio nawilżone, a także szybciej rosną. Z kolei witamina C podtrzymuje produkcję kolagenu, który wchodzi w skład skóry i włosów. Co więcej, dzięki zawartości żelaza, warzywo to zapobiega łysieniu związanemu z anemią.

Jarmużowe menu

Jarmuż jest obecnie niezwykle popularnym dodatkiem do wielu dań. Serwuje się go niemal do wszystkiego. Stanowi składnik sałatek, kanapek, tart, kotletów, burgerów,  zup i smoothies.Doskonałą propozycją na zimowe poranki jest dodające energii i rozgrzewające smoothie z jarmużu i imbiru.

Składniki (porcja dla 1 osoby):

• 30 g jarmużu
• 1 cm korzenia imbiru
• szklanka soku pomarańczowego
• 1/3 banana

Przygotowanie:
Jarmuż myjemy, po czym odrywamy jego miękkie liście i wkładamy je do blendera. Następnie dorzucamy pokrojony imbir, obranego banana i dolewamy sok pomarańczowy. Całość miksujemy do momentu uzyskania gładkiej konsystencji.
Smacznego!

Bibliografia

1. Scott D. Appell; “Kale: Delicious, Nutritious, and Easy to Grow”; data dostępu: 2019-05-31
2. Stuart Exchange; “Kale”; data dostępu: 2019-05-31
3. J. Luštinec, Biotechnology in Agriculture and Forestry ; “Kale (Brassica oleracea L. var. acephala, medullosa, ramosa, sabellica)”; data dostępu: 2019-05-31
4. T. H. Chan Harvard School of Public Health ; “Kale”; data dostępu: 2019-05-31
5. Megan Migliozzi i in.; “Lentil and Kale: Complementary Nutrient-Rich Whole Food Sources to Combat Micronutrient and Calorie Malnutrition”; data dostępu: 2019-05-31
6. Erin Lewis; “Kale and Your Brain”; data dostępu: 2019-05-31