Patyczak roślina – sadzenie, uprawa i pielęgnacja patyczaka

Patyczak, to niezwykle ciekawy sukulent, który jako jedyny na świecie występuje w stanie dzikim poza obszarem obu Ameryk. W języku angielskim nazywany kaktusem jemiołowatym, z wyglądu nie przypomina wcale kolczastych kaktusów kojarzonych z środkowoamerykańską pustynią, ale raczej właśnie pędy jemioły uczepione drzewa. Patyczak jest bowiem miękki, elastyczny i uwielbia zwisać z wysokości.

Gatunek Rhipsalis baccifera oryginalnie pochodzi z obszaru Ameryki Środkowej, w tym także Karaibów i Florydy. Naukowcy spekulują jednak, że ptaki migrujące przez Ocean Atlantycki zdołały przed tysiącami lat w swych żołądkach przenieść jego nasiona do Starego Świata – do Afryki, a nawet dalej, na Sri Lankę. Inna teoria mówi z kolei, że zaskakująca dyspersja rhipsalisu na świecie jest efektem ruchów tektonicznych i przesuwania się całych kontynentów.

Tak czy inaczej, dziś patyczak w stanie dzikim występuje na obszarze obu Ameryk, w Afryce i Azji, a w Europie jest popularną ozdobną rośliną doniczkową. Popularność owa wynika z nietypowej budowy pędów kaktusa – cienkich, miękkich niczym nici i zwisających w dół na kształt roślin kaskadowych. Miejsce kolców zajęły tutaj małe włókniste wyrostki rozproszone w aureolach wzdłuż pędów. Nawet w warunkach domowych patyczak bez problemu zakwita, pokrywając się drobnymi białymi kwiatami, które dodatkowo zwiększają jego dekoracyjną atrakcyjność. Na wiosnę z kwiatów rozwijają się owoce w postaci małych białych kulek, również do złudzenia przypominających owoce jemioły. W przeciwieństwie do jemioły jednak, patyczak z botanicznego punktu widzenia nie jest pasożytem, ale epifitem – rośnie co prawda na drzewach, ale odżywia się zupełnie samodzielnie.

Patyczak ‒ wymagania glebowe

Specyfika patyczaków jako reprezentantów rodziny kaktusów rozciąga się również na niestandardowe preferencje w zakresie światła. Przyzwyczajony do życia w koronach drzew rhypsalis lubi bowiem cień, lub przynajmniej półcień, a bezpośrednie promienie słoneczne wyraźnie mu szkodzą. Donicę należy umieścić więc dalej od okna, a w najgorszym przypadku na parapecie wychodzącym na północ. Jeśli chodzi o podłoże, to, jak każdy sukulent, patyczak wymaga ziemi dobrze przepuszczalnej, nie zatrzymującej wody. Idealna mieszanka to zdaniem ekspertów dwie części torfu zmieszane z jedną częścią piasku i dodatkiem rozdrobnionej kory, która ułatwi drenaż. Dobrą alternatywą jest wykorzystanie gotowego substratu dla kaktusów lub podłoża dla orchidei.

Nieco bardziej kłopotliwe jest zapewnienie patyczakowi optymalnej temperatury. Przez większość roku co prawda roślina powinna przebywać w temperaturze od 21 do 24 stopni C w dzień i od 16 do 21 stopni C w nocy, ale od października do stycznia należy ją przenieść w chłodne miejsce o temperaturze od 15 do17 stopni C.

Sadzenie i uprawa patyczaka

Umieszczając sadzonkę patyczaka w docelowej donicy, pamiętajmy, że jest to roślina, która normalnie nie rośnie w podłożu, więc nie należy go zbyt mocno dociskać – korzenie epifitów lubią swobodę i przestronność. Idealna donica powinna mieć od spodu otwory umożliwiające wyciekanie wody na spodek. Wybierajmy przy tym raczej naczynia gliniane niż plastikowe, bo mają one lepsze parametry w zakresie „oddychania” i zapobiegają zatrzymywaniu wilgoci w podłożu.

Co dwa-trzy lata patyczaka należy przesadzić, wymieniając całkowicie podłoże na nowe. Nie jest to proces skomplikowany, ale należy uważać, aby przypadkiem nie uszkodzić delikatnych korzeni rośliny.

Podlewanie i nawożenie patyczaka

W przeciwieństwie do większości kaktusów rhipsalis lubi wilgotność, ale raczej w powietrzu niż w podłożu. Podstawowym wyzwaniem podczas zimy jest więc nawilżanie powietrza w domu, wysuszonego działaniem kaloryferów. Pomocne mogą być zarówno elektryczne nawilżacze, jak i tace z kamieniami zalanymi wodą, która stopniowo paruje. Optymalny poziom wilgotności powietrza we wnętrzu powinien przekraczać 50%.

Samo podlewanie najintensywniejsze powinno być w okresie od pojawienia się pierwszych pączków do końca kwitnienia. Każdorazowo należy jednak pozwolić podłożu nieco wyschnąć między jednym a drugim nawadnianiem. W ciągu całego roku starczy zwykle podlewać raz w tygodniu, umiarkowanie, a zimą jeszcze rzadziej. Od czasu do czasu warto dodatkowo spryskiwać wodną mgiełką całe pędy, a nawet fundować im letni prysznic!

Co do nawożenia, eksperci polecają regularne odżywianie płynnym nawozem dla kaktusów raz na miesiąc, ale w tylko w okresie wiosny i lata. Od jesieni do zimy roślinom warto dać odpocząć. Widocznym znakiem do wznowienia nawożenia jest ukazanie się pierwszych pączków kwiatowych.

Rozmnażanie patyczaka

Patyczak bardzo łatwo się rozmnaża, co jest doskonałą wiadomością dla wszystkich amatorów roślin, którym nie wystarcza jedna doniczka. Aby wyhodować nowe okazy, należy ostrym i czystym nożem lub nożyczkami odciąć jeden z pędów. Z rany cieknie zwykle mleczny sok, więc należy poczekać dwa czy dni, aż tkanka się zagoi. W tym czasie pęd może leżeć po prostu w zacienionym miejscu na ręczniku papierowym. Następnie odciętym końcem w dół wkładamy pobraną sadzonkę do doniczki ze świeżym podłożem do kaktusów lub czystym piaskiem i podlewamy, tak aby ziemia była lekko wilgotna. Tą wilgotność należy utrzymywać nieprzerwanie przez okres od dwóch do sześciu tygodni – aż sadzonka się zakorzeni i będzie gotowa do przesadzenia.

Ochrona patyczaków

Rhipsalis rzadko kiedy sprawia hodowcom jakiekolwiek problemy. Nie jest wrażliwy na choroby, a przyczyną najczęstszych dolegliwości jest zbyt duża wilgotność podłoża lub nadmiar bezpośredniego światła słonecznego. Gdy roślina wydaje się nie radzić sobie zbyt dobrze, spróbujemy więc przede wszystkim skorygować te dwa czynniki.

Praktycznie jedynym szkodnikiem, który pojawia się na patyczakach są wełnowce – białe robaczki produkujące niby kłębki wełny. Aby się ich pozbyć, należy pędy rośliny dokładnie spłukać, razem z korzeniami pod ciepłą wodą. Alternatywnie można całą roślinę zanurzyć na pół godziny w wiadrze wypełnionym wodą o temperaturze ok. 50 stopni, z dodatkiem łyżki płynu do mycia naczyń. Następnie patyczaka umieszczamy w nowej doniczce ze świeżym podłożem.

Patyczak w domu

Patyczaki do idealne rośliny dla wszystkich miłośników minimalistycznej zieleni, wymagającej niewielu zabiegów pielęgnacyjnych. Fakt, że nie lubią bezpośredniego słońca, pozwala umieścić je w pokojach i zakątkach, gdzie większość typowych roślin doniczkowych będzie marnieć – np. w łazience, mocno zabudowane kuchni czy korytarzu.

Ze względu na swoją nadrzewną genezę, patyczaki najlepiej wyglądają na wysokości – gdy ich pędy mogą swobodnie zwisać w dół, rywalizując pod względem atrakcyjności z każdą domową paprocią. Wiele osób więc decyduje się na uprawę rhipsalis w koszach zawieszonych pod sufitem. Niektóre odmiany mogą zwisać nawet 3 metry w dół!

Poza tym donice z patyczkami mogą zdobić wysokie komody, szafy, biurka, a nawet kuchenne blaty, dodając soczystego zielonego akcentu, ale nie męcząc opadającymi liśćmi. Na lato można donice wynosić na taras czy do ogrodu i umieszczać w kwietnikach na podwyższeniu.

Patyczak zachwyci wszystkich miłośników roślin oryginalnych i wiecznie zielonych. Oprócz podstawowego gatunku Rhipsalis baccifera do dyspozycji mamy także zwisające R. burchelli oraz pnący się w górę gatunek R. heteroclada. Mniejszy rozmiarowo, ale bardzo elegancki jest również R. cereuscula, który zakwita drobnymi różowymi kwiatami.

Patyczaki warto łączyć z roślinami o podobnym charakterze, a przynajmniej tropikalnym pochodzeniu. Projektanci zieleni polecają zwłaszcza kompozycje z monsterą dziurawą, wilczomleczem, paprocią Łosie Rogi czy epipremnum złocistym. Doskonale wyglądają także dwie lub trzy doniczki z patyczakami ustawione w rzędzie obok siebie. Nie ma jednak w tym zakresie złych kombinacji, a wszystko zależy od osobistej fantazji i ochoty na zachwycanie gości nietypową zielenią.